تفسیر قرآن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم

هر روز آیاتی از قرآن کریم را با تأمل و دقت مطالعه کنیم.

ترجمه و تفسیر آیه به آيه سوره فصلت

آیه 51

أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَي الْإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأي بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاء عَرِيضٍ (51)

ترجمه :

و هرگاه به انسان كافر نعمتى بخشيم، روى گرداند و خود را كنار كشد و هرگاه شرّى به او رسد پس دعايى طولانى كند.

نکته ها:

كلمه ى «نَأى » به معناى دور شدن است؛ و هرگاه با واژه «جانب» بكار رود، كنايه از تكبّر و غرور است. «نأى بجانبه» يعنى به خاطر نعمت و رفاه مغرور شد و متكبرانه خود را كنار كشيد. كلمه ى «عريض» به معناى پهن و كنايه از دعاى زياد است.
سؤال: درآيه 49 خوانديم: «اذا مسّه الشرّ كان يؤوسا» همين كه شرّى به انسان رسيد دچار يأس مى شود ولى در اين آيه مى فرمايد: «اذا مسّه الشرّ فذو دعاء عريض» همين كه شرّى به انسان رسد، دعايى طولانى دارد، سؤال اين است كه چگونه انسان مأيوس دعا مى كند؟
پاسخ: مفسّران به اين پرسش، پاسخ هاى متفاوتى داده اند:
در تفسير روح البيان چنين آمده است: بعضى مردم به هنگام گرفتارى مأيوس مى شوند و بعضى ديگر دعا مى كنند.
برخى در پاسخ اين سؤال گفته اند: انسان از اسباب عادّى مأيوس مى شود ولى از خدا درخواست مى كند. ولى لحن آيه توبيخ است و يأس از اسباب عادّى و توجّه به خدا كار نيكويى است و توبيخ ندارد.
در تفسير نمونه آمده است كه انسان ابتدا دعا مى كند ولى كم كم مأيوس مى شود و اين دعا و يأس در دو مرحله است.
شايد بتوان گفت كه مراد از دعا، استمداد از خداوند نيست، بلكه همان يأس است كه به صورت جزع و جيغ و ناله اظهار مى كند و هر دو آيه يك مسأله را مطرح مى كند لكن در يك جا مى فرمايد: مأيوس است و در جاى ديگر مى فرمايد: به خاطر يأس جيغ و داد مى زند، نظير آيه ى «اذا مسّه الشر جزوعا»

پیام‌ها :

- رفاه يا سختى در ميدان زندگى براى بروز و ظهور خصلت هاى آدمى و آفات روحى اوست. «اذا انعمنا... و اذا مسّه الشّر»
- رفاه، مايه ى غفلت است. «انعمنا... اعرض»
- نعمت ها از خداست «انعمنا» ولى حوادث تلخ نتيجه عملكرد يا خصلت هاى بد خود انسان است. «مسّه الشّر» (شرّ به خدا نسبت داده نشده است)
- انسان تربيت نشده كم ظرفيّت است. «اذا مسّه الشرّ فذو دعاء عريض»
- مشكلات و تنگناهاى زندگى در مقابل نعمت هاى اعطا شده از سوى خداوند به او اندك است. (براى نعمت كلمه «انعمنا» آمده، ولى براى شرّ كلمه «مسّه» آمده كه به معناى تماس ساده است.)

بر گرفته از کتاب الکترونیکی تفسير نور مرکز اطلاع رسانی غدیر