آیا خداوند زمینه فتنه انگیزی ایجاد نموده است؟!؟

آیا خداوند زمینه فتنه انگیزی ایجاد نموده است؟!؟
شبهه شماره(۱۴۵)


متن شبهه

و او کسی است که کتاب را بر تو نازل کرد، بعضی از آیات آن، آیات محکم است که اصل کتابند، و بعضی دیگر آیات متشابه‌اند، اما آن کسانی که در دل‌هایشان انحراف است تنها آیات متشابه را پیروی می‏کنند تا به این وسیله فتنه به پا کنند و به همین منظور آن آیات را به دلخواه خود تاویل می‏کنند، در حالی که تاویل آن را نمی‏دانند مگر خدا و راسخین در علم، می‏گویند به همه قرآن ایمان داریم که همه‏اش از ناحیه پروردگار ما است و به جز خردمندان از آن آیات پند نمی‏گیرند(7 – آل عمران).

با توجه به آیه 7 سوره‌ی آل عمران، چرا خداوند متعال همه‌ی آیات را از محکمات قرار نداد و چرا آیات متشابه فرستاد تا زمینه برای فتنه‌انگیزی برخی فراهم شود؟

پاسخ شبهه


۱. اگر دقت شود، خداوند در آیه‌ی فوق نفرموده است که چون آیات متشابه وجود دارد، عده‌ای منحرف می‌شوند، بلکه فرموده است که منحرفین «فقط» از آیات متشابه قرآن پیروی می‌کنند تا ایجاد فتنه نمایند.

۲. نباید گمان نمود که آیات متشابه، آیاتی است که نباید مورد توجه قرار گیرد، بلکه قرآن کریم یک کتاب یک پارچه است و به همین دلیل فرو فرستادن این کتاب بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را «انزال» که فروفرستادن یکپارچه است خوانده و «تنزیل» که به فرو فرستادن تدریجی اطلاق می‌گردد. پس، باید به معنای محکم و متشابه دقت کنیم تا منظور آیه را بهتر درک نماییم.

۳. محکم به معنای نفوذ ناپذیر و غیر قابل رخنه است. لذا آیات «محکم» به آیاتی اطلاق می‌گردد که تشابه‌های متفاوتی در معنای آن وجود ندارد و خواننده بدون تردید و اشتباه به معنایش پی‌ می‌برد. اما متشابه، یعنی معنایش شبیه دارد، خواننده بلافاصله متوجه نمی‌شود که معنایش کدام است. لذا آیات متشابه، با ارجاع به آیات محکم، تبیین می‌گردد.

۴. منظور از تشابه در آیه مورد بحث، (بدلیل این که، در مقابل محکم قرار گرفته، و نیز به قرینه این که، فرموده بیماردلان تنها آیات متشابه را گرفته، جار و جنجال بپا می‏کنند، و می‏خواهند آنها را به دلخواه خود تاویل نمایند" مترجم") این است که آیات متشابه طوری است که مقصود از آن برای فهم شنونده روشن نیست، و چنان نیست که شنونده به مجرد شنیدن آن، مراد از آن را درک کند، بلکه در این که منظور، فلان معنا است یا آن معنای دیگر تردید می‏کند، و تردیدش بر طرف نمی‏شود تا آن که به آیات محکم رجوع نموده و به کمک آنها معنای آیات متشابه را مشخص کند، و در نتیجه همان آیات متشابه نیز محکم شود، پس آیات محکم به خودی خود محکم است، و آیات متشابه به وسیله آیات محکم، محکم می‏شود.» (تفسیر المیزان، ج3، ص 31، مرحوم علامه طباطبایی)

۵. برخی از آیات محکم هستند و برخی دیگر نیز به وسیله‌ی آن محکمات تبیین و محکم می‌شوند. اما بیمار دلان آیات محکم را رها کرده و فقط از آیات متشابه پیروی می‌کنند تا ایجاد فتنه کنند. در ادامه مثالهایی را بیان میکنیم ؛

الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی‏" آیه متشابه است، چون معلوم نیست منظور از برقرار شدن خدا بر عرش چیست؟ شنونده در اولین لحظه که آن را می‏شنود در معنایش تردید می‏کند، ولی وقتی مراجعه به آیه:«لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ» می‏کند می‏فهمد که قرار گرفتن خدا مانند قرار گرفتن سایر موجودات نیست و منظور از کلمه" استوا برقرار شدن" تسلط بر ملک و احاطه بر خلق است، نه روی تخت نشستن، و بر مکانی تکیه دادن، که کار موجودات جسمانی است، و چنین چیزی از خدای سبحان محال است.»
در تبیین این ایه بیمار دلی چون عبدالوهاب رئیس فرقه‌ی وهابیت چنین بیان میدارد روزی در حالی که یکی دو پله از منبرش پایین می‌آمد گفت: خداوند از عرش به زمین می‌آید، همین گونه که من از پله ها پایین می‌آیم‌(؟!)

خداوند متعال سمیع است، بصیر است، دست او بالای همه‌ دستهاست و ...، اینها همه تشابه دارند. انسان می‌تواند آنها را با چشم و گوش و دست خود مقایسه نماید، اما وقتی اینها به آیات محکمی چون: «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ» - «الله الصمد» و یا «لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ» ارجاع داده می‌شود، معلوم می‌گردد که این تشبیه غلط است و او دارای اجزا و اجرام و حدود و ... نیست.

۶. فتنه انگیز و آن که در قلبش مرض است، به خاطر آیات متشابه به انحراف کشیده نشده است، بلکه چون به خاطر اطاعت از هوای نفسش منحرف شده است،‌ برای توجیه، فریب و ایجاد انحراف، فقط و فقط از آیات متشابه تبعیت می‌کند. مثل وهابی‌ها و سلفی‌ها که با استناد به همین آیات متشابه مدعی هستند: خداوند متعال [العیاذ بالله] مثل بشر است، اما بزرگ‌تر و یا خیلی بزرگ. پس او نیز چشم و گوش ... و اجزا دارد.


در یک جمع بندی کلی؛

فتنه انگیز مریض، در قبال آیات محکم نافرمانی می‌‌ک