کیسه صفرا اندامی است کشیده و گلابی شکل با طول تقریبی 10سا
کیسه صفرا اندامی است کشیده و گلابی شکل با طول تقریبی 10سانتیمتر که در سطح تحتانی کبد قرار گرفته و وظیفه آن نگهداری و تغلیظ مایع زرد رنگ و تلخ صفرا است. صفرا از کبد ترشح شده و از طریق مجرایی به کیسه صفرا انتقال می یابد و در آن جا ذخیره می شود تا چربی غذا از معده وارد اثنی عشر شود.در این هنگام با انقباض کیسه صفرا،صفرا روی چربی غذا ریخته و به تجزیه چربی کمک می کند تا آنزیمهای گوارشی بتوانند آن را هضم و جذب نمایند.
صفرا حاوی آب،کلسترول،چربی،نمک های صفراوی،بیلی روبین و پروتئین می باشد. نمک های صفراوی به هضم چربی ها کمک می کند. بیلی روبین موجب زرد رنگ شدن مدفوع می شود.
هرچه میزان نمک های صفراوی کاهش و میزان کلسترول افزایش یابد احتمال ایجاد سنگ بیشتر می شود.90-80% سنگ های صفراوی،کلسترولی هستند که رنگ زرد مایل به سبز دارند.
درصد کمی از سنگهای صفراوی،سنگهای رنگدانه ای هستند که از تغلیظ بیلی روبین بوجود می آیند و سیاه رنگ هستند.سنگها می توانند به اندازه دانه شن کوچک و یا به اندازه توپ گلف بزرگ باشند. کیسه صفرا می تواند فقط یک عدد سنگ بزرگ و یا صدها سنگ کوچک یا ترکیبی از این دو را بسازد.
سنگهای صفراوی بعد از خروج از کیسه صفرا با انسداد مجاری صفراوی و ممانعت از جریان طبیعی صفرا باعث التهاب در کیسه صفرا می شوند(کله سیستیت حاد) و اگر سنگ،مجاری صفراوی مشترک را مسدود نماید باعث انسداد مجرای لوزالمعده شده و آنزیم های هضم کننده لوزالمعده یا پانکراس گیر افتاده و باعث التهاب فوق العاده دردناکی به نام "پانکراتیت حاد" می شود.
اگر هرکدام از این مجاری به مدت طولانی مسدود شوند ممکن است آسیب شدید و احتمالا کشنده یا عفونت در کیسه صفرا،کبد یا لوزوالمعده ایجاد کنند. علائم هشدار دهنده مشکلات جدی شامل: تب، یرقان و درد مداوم
در چه کسانی سنگ کیسه صفرا بیشتر دیده می شود؟
1. در خانم ها بخصوص خانم های چند زا و خانم هایی که قرص ضد بارداری مصرف می کنند
2. افرادیکه رژیم لاغری سنگین و کاهش وزن سریع دارند.(در این حالت بدن چربی اضافی را متابولیزه کرده و باعث می شود کبد،کلسترول اضافی را درون صفرا ترشح کند
3. در سنین میانسالی(60-40سالگی)
4. در افراد چاق و بور
5. افرادیکه داروهای کاهش دهنده کلسترول دریافت می کنند(این داروها کلسترول صفرا را افزایش می -دهند.)
6. در بیماران دیابتی(در این افراد سطح تری گلیسرید بالاتر است.)
7. بیمارانی که چربی خون بالایی دارند.
علائم سنگهای صفرا:
شایعترین بیماری کیسه صفرا،سنگهای کیسه صفرا می باشد که در 50% موارد بیمار هیچ علائمی ندارد. بیماران علامت دار معمولا پس از صرف غذای چرب دچار علائم زیر می شوند:
• درد ثابت در ناحیه بالای شکم که گاهی به پشت و شانه راست تیر می کشد و به سرعت افزایش یافته و بین 20 دقیقه تا چند ساعت طول می کشد
• درد بین دو کتف و زیر کتف راست
• نفخ شکم و آروغ زدن های زیاد
• تهوع و استفراغ
• عدم تحمل غذاهای چرب
• سوء هاضمه
درمان:
سنگهایی که تداخل با عملکرد کیسه صفرا،کبد یا لوزوالمعده ندارند،نشانه ای نداشته و سنگهای خاموش نامیده می شوند و نیازی هم به درمان ندارند. ندارند. درمان اصلی سنگ های علامت دار و التهاب کیسه صفراخارج کردن کیسه صقرا است.به این جراحی کوله سیستکتومی گفته شده و به دوطریق جراحی باز و لاپاراسکوپی قابل انجام است. امروزه در 95% مواردخارج کردن کیسه صفرا از طریق جراحی بسته یا لاپاراسکوپی انجام می شود.
در روش لاپاراسکوپی،بهبودی معمولا یک شبه اتفاق افتاده و بیمار چند روز بعد می تواند در محل کارش حاضر شود. در صورتیکه به دلایلی لاپاراسکوپی امکان پذیر نباشد،جراحی باز انجام می شود که طی آن یک برش 12-20 سانتیمتری در بالای شکم و زیر دنده ها داده شده و کیسه صفرا خارج می شود.در این روش بیمار 2-7 روز در بیمارستان بستری شده و باید چند هفته در منزل استراحت نماید.یعنی دوره نقاهت نسبت به روش قبلی خیلی بیشتر است.
بعد از عمل جراحی:
بعد از برداشتن کیسه صفرا به مرور طی چند ماه،مجاری صفراوی باقیمانده گشاد شده و نقش کیسه صفرا را به عهده خواهند گرفت. طی این مدت:
• رژیم غذایی خاصی توصیه نمی شود ولی غذا را در حجم کم و دفعات زیاد میل نمائید و غذاهای حاوی چربی را به تدریج طی6-4 ماه به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
صفرا حاوی آب،کلسترول،چربی،نمک های صفراوی،بیلی روبین و پروتئین می باشد. نمک های صفراوی به هضم چربی ها کمک می کند. بیلی روبین موجب زرد رنگ شدن مدفوع می شود.
هرچه میزان نمک های صفراوی کاهش و میزان کلسترول افزایش یابد احتمال ایجاد سنگ بیشتر می شود.90-80% سنگ های صفراوی،کلسترولی هستند که رنگ زرد مایل به سبز دارند.
درصد کمی از سنگهای صفراوی،سنگهای رنگدانه ای هستند که از تغلیظ بیلی روبین بوجود می آیند و سیاه رنگ هستند.سنگها می توانند به اندازه دانه شن کوچک و یا به اندازه توپ گلف بزرگ باشند. کیسه صفرا می تواند فقط یک عدد سنگ بزرگ و یا صدها سنگ کوچک یا ترکیبی از این دو را بسازد.
سنگهای صفراوی بعد از خروج از کیسه صفرا با انسداد مجاری صفراوی و ممانعت از جریان طبیعی صفرا باعث التهاب در کیسه صفرا می شوند(کله سیستیت حاد) و اگر سنگ،مجاری صفراوی مشترک را مسدود نماید باعث انسداد مجرای لوزالمعده شده و آنزیم های هضم کننده لوزالمعده یا پانکراس گیر افتاده و باعث التهاب فوق العاده دردناکی به نام "پانکراتیت حاد" می شود.
اگر هرکدام از این مجاری به مدت طولانی مسدود شوند ممکن است آسیب شدید و احتمالا کشنده یا عفونت در کیسه صفرا،کبد یا لوزوالمعده ایجاد کنند. علائم هشدار دهنده مشکلات جدی شامل: تب، یرقان و درد مداوم
در چه کسانی سنگ کیسه صفرا بیشتر دیده می شود؟
1. در خانم ها بخصوص خانم های چند زا و خانم هایی که قرص ضد بارداری مصرف می کنند
2. افرادیکه رژیم لاغری سنگین و کاهش وزن سریع دارند.(در این حالت بدن چربی اضافی را متابولیزه کرده و باعث می شود کبد،کلسترول اضافی را درون صفرا ترشح کند
3. در سنین میانسالی(60-40سالگی)
4. در افراد چاق و بور
5. افرادیکه داروهای کاهش دهنده کلسترول دریافت می کنند(این داروها کلسترول صفرا را افزایش می -دهند.)
6. در بیماران دیابتی(در این افراد سطح تری گلیسرید بالاتر است.)
7. بیمارانی که چربی خون بالایی دارند.
علائم سنگهای صفرا:
شایعترین بیماری کیسه صفرا،سنگهای کیسه صفرا می باشد که در 50% موارد بیمار هیچ علائمی ندارد. بیماران علامت دار معمولا پس از صرف غذای چرب دچار علائم زیر می شوند:
• درد ثابت در ناحیه بالای شکم که گاهی به پشت و شانه راست تیر می کشد و به سرعت افزایش یافته و بین 20 دقیقه تا چند ساعت طول می کشد
• درد بین دو کتف و زیر کتف راست
• نفخ شکم و آروغ زدن های زیاد
• تهوع و استفراغ
• عدم تحمل غذاهای چرب
• سوء هاضمه
درمان:
سنگهایی که تداخل با عملکرد کیسه صفرا،کبد یا لوزوالمعده ندارند،نشانه ای نداشته و سنگهای خاموش نامیده می شوند و نیازی هم به درمان ندارند. ندارند. درمان اصلی سنگ های علامت دار و التهاب کیسه صفراخارج کردن کیسه صقرا است.به این جراحی کوله سیستکتومی گفته شده و به دوطریق جراحی باز و لاپاراسکوپی قابل انجام است. امروزه در 95% مواردخارج کردن کیسه صفرا از طریق جراحی بسته یا لاپاراسکوپی انجام می شود.
در روش لاپاراسکوپی،بهبودی معمولا یک شبه اتفاق افتاده و بیمار چند روز بعد می تواند در محل کارش حاضر شود. در صورتیکه به دلایلی لاپاراسکوپی امکان پذیر نباشد،جراحی باز انجام می شود که طی آن یک برش 12-20 سانتیمتری در بالای شکم و زیر دنده ها داده شده و کیسه صفرا خارج می شود.در این روش بیمار 2-7 روز در بیمارستان بستری شده و باید چند هفته در منزل استراحت نماید.یعنی دوره نقاهت نسبت به روش قبلی خیلی بیشتر است.
بعد از عمل جراحی:
بعد از برداشتن کیسه صفرا به مرور طی چند ماه،مجاری صفراوی باقیمانده گشاد شده و نقش کیسه صفرا را به عهده خواهند گرفت. طی این مدت:
• رژیم غذایی خاصی توصیه نمی شود ولی غذا را در حجم کم و دفعات زیاد میل نمائید و غذاهای حاوی چربی را به تدریج طی6-4 ماه به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
۹.۸k
۲۱ اسفند ۱۳۹۴
دیدگاه ها (۳)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.