✳ ️تفریحات و سرگرمی ها از دیدگاه اسلام
✳ ️تفریحات و سرگرمی ها از دیدگاه اسلام
آنچه ما در زبان فارسی از آن به نام “تفریح” یاد می کنیم، اگر چه از ریشۀ عربی “فرح” به معنای خوشحالی است، اما در متون اسلامی برای نشان دادن این معنا، معمولاً از کلمات دیگری، چون “تنزه”، “تفرج” و یا “لهو” استفاده می شود و افراد خوش گذران، با عنوان “فرحین” شناخته می شوند.
خداوند با آن که در بخشی از قرآن اعلام می دارد که “فرحین” و یا خوش گذرانان را دوست ندارد[۵] و یا این که یکی از دلایل مجازات دوزخیان را خوش گذرانی های ناحق آنان در دنیا می داند،[۶] اما از طرف دیگر، با استفاده از همان ریشۀ لغوی “فرح”، به افراد با ایمان دستور می دهد که به دلیل امدادهای معنوی خداوند، خوشحال باشند[۷] و در وصف شهیدان نیز بیان می دارد که آنان با استفاده از نعمت هایی که در اختیارشان قرار داده شد به خوش گذرانی مشغول اند.[۸]
دانشمندان لغت، معانی بسیاری را برای “لهو” در کتاب های خود گنجانده اند.[۹]
در یک نگاه بسیار وسیع، می توان گفت که اگر نعمت های آخرت و دوام آن را به یاد آوریم، تمام امور مرتبط با زندگی دنیا، چه حرام و چه حلال، جز بازی و بازیچه ای نخواهد بود. آیات بسیاری از قرآن، چنین مفهوم وسیعی را ارائه کرده و دنیا و هر آنچه در آن است را “لهو” و “لعب” معرفی می کنند.[۱۰]
در مقابل، و در نگاهی محدودتر، گاهی “لهو”، تنها به سرگرمی های معمولی گفته می شود که انسان را از یاد خدا باز می دارد.[۱۱] و …
به هر حال الفاظ تقریباً مترادفی؛ نظیر “لهو”، “لعب”، “لغو”، “تفریح”، “سرگرمی” و ….، دارای مصادیق مختلفی بوده و علاوه بر آن یک فرد می تواند با انگیزه های متفاوت، به آنها بپردازد. بر این اساس از دیدگاه اسلام باید انواع و اشکال مختلف تفریحات و سرگرمی ها مورد تحلیل قرار گیرد:
۱٫ سرگرمی و تفریح با اموری که از طرف دین مقدس اسلام ممنوع شمرده شده است: این تفریحات؛ نظیر مصرف مشروبات الکلی و یا مواد مخدر و روانگردان، قمار، موسیقی مطرب و … با هر انگیزه ای که باشد، مجاز نبوده و در این موارد، هیچ گاه هدف، وسیله را توجیه نخواهد کرد. به عنوان نمونه، نمی توان کنسرت مختلطی را بدون رعایت شئون مذهبی ترتیب داده و هدف آن را صرف در آمد فروش بلیط برای کمک به افراد بی بضاعت، آزادی زندانیان و … عنوان کرد.
در این گونه موارد، مقدس بودن هدف، نمی تواند توجیهی برای سرگرمی های حرام باشد. در قرآن کریم، دوری از چنین امورِی، از ویژگی های افراد با ایمان شمرده شده است.[۱۲]
۲٫ انسان ها برای ادامۀ زندگی و داشتن روحیه ای قوی، خواستار تنوع و تفریح هستند و یک نواخت شدن زندگی، در ادامۀ فعالیت های معمول مادی و حتی در زندگی معنوی آنان، خلل و آسیب وارد خواهد کرد. با این وجود، آیا اسلام مخالف هر گونه تفریح بوده و با آن به مبارزه بر می خیزد؟
تحقیق در منابع اسلامی، ما را به این نتیجه می رساند که اگر تفریح و سرگرمی در حدی باشد که موجب غفلت انسان از خداوند و دوری از هدف اصلی زندگی نشده و نیز رفتارهای حرامی در جریان این سرگرمی ها وارد نشود، نه تنها منعی از آن وجود ندارد، بلکه آنچه از قرآن و روایات برداشت می شود، این است که چنین تفریحاتی کاملاً مورد تأیید بوده و نقش آن در ادامۀ یک زندگی سالم انکار ناپذیر است.
اکنون شواهدی را در این ارتباط ارائه می کنیم:
۱-۲٫ با این که از واژه “لعب” در بسیاری از موارد به زشتی یاد شده،[۱۳] اما هنگامی که فرزندان یعقوب (ع) به پدرشان پیشنهاد دادند که یوسف (ع) را برای تفریح و بازی همراه آنها بفرستد،[۱۴] با این پاسخ روبرو نشدند که تفریح، شایستۀ افراد با ایمان نیست، بلکه تنها نگرانی خود را از احتمال آسیب رسیدن به یوسف ابراز داشتند[۱۵] و حتی وقتی که برادران برگشته و عرضه داشتند که ما برای مسابقه رفتیم و او را نزد اثاث و وسائل خود گذاشتیم و …،[۱۶] یعقوب (ع)، آنان را توبیخ نکرد که؛ چرا مسابقه گذاشتید و به تفریح مشغول شدید و … .
از مجموع این داستان می توان نتیجه گرفت که اصل تفریح و مسابقه و …، موضوعی ناپسند محسوب نمی شد.
۲-۲٫ امام صادق (ع) به نقل از کتاب پیامبران گذشته بیان می فرماید: هر مسلمان دانا، باید فرصت های زندگی خود را بر سه بخش تقسیم کند، بدین ترتیب که بخشی از آن را جهت کسب درآمد و گذران زندگی صرف کرده و بخش دیگری را به جمع آوری توشه و زاد برای آخرت بپردازد. بخش سوم زندگی او نیز باید به تفریحات سالمی که از رفتار حرام در آن خبری نیست، سپری شود و پرداختن به این بخش سوم (تفریحات)، کمکی برای این فرد مؤمن خواهد بود که آن دو بخش اول را با کیفیتی بهتر انجام دهد.[۱۷]این حدیث، به تنهایی می تواند نشانگر مجاز بودن و حتی استحباب تفریحات سالم باشد.
۳-۲٫ در برخی روایات، پا از این فراتر گذاشته شده و نوع سرگرمی ها را با توجه به ویژ
آنچه ما در زبان فارسی از آن به نام “تفریح” یاد می کنیم، اگر چه از ریشۀ عربی “فرح” به معنای خوشحالی است، اما در متون اسلامی برای نشان دادن این معنا، معمولاً از کلمات دیگری، چون “تنزه”، “تفرج” و یا “لهو” استفاده می شود و افراد خوش گذران، با عنوان “فرحین” شناخته می شوند.
خداوند با آن که در بخشی از قرآن اعلام می دارد که “فرحین” و یا خوش گذرانان را دوست ندارد[۵] و یا این که یکی از دلایل مجازات دوزخیان را خوش گذرانی های ناحق آنان در دنیا می داند،[۶] اما از طرف دیگر، با استفاده از همان ریشۀ لغوی “فرح”، به افراد با ایمان دستور می دهد که به دلیل امدادهای معنوی خداوند، خوشحال باشند[۷] و در وصف شهیدان نیز بیان می دارد که آنان با استفاده از نعمت هایی که در اختیارشان قرار داده شد به خوش گذرانی مشغول اند.[۸]
دانشمندان لغت، معانی بسیاری را برای “لهو” در کتاب های خود گنجانده اند.[۹]
در یک نگاه بسیار وسیع، می توان گفت که اگر نعمت های آخرت و دوام آن را به یاد آوریم، تمام امور مرتبط با زندگی دنیا، چه حرام و چه حلال، جز بازی و بازیچه ای نخواهد بود. آیات بسیاری از قرآن، چنین مفهوم وسیعی را ارائه کرده و دنیا و هر آنچه در آن است را “لهو” و “لعب” معرفی می کنند.[۱۰]
در مقابل، و در نگاهی محدودتر، گاهی “لهو”، تنها به سرگرمی های معمولی گفته می شود که انسان را از یاد خدا باز می دارد.[۱۱] و …
به هر حال الفاظ تقریباً مترادفی؛ نظیر “لهو”، “لعب”، “لغو”، “تفریح”، “سرگرمی” و ….، دارای مصادیق مختلفی بوده و علاوه بر آن یک فرد می تواند با انگیزه های متفاوت، به آنها بپردازد. بر این اساس از دیدگاه اسلام باید انواع و اشکال مختلف تفریحات و سرگرمی ها مورد تحلیل قرار گیرد:
۱٫ سرگرمی و تفریح با اموری که از طرف دین مقدس اسلام ممنوع شمرده شده است: این تفریحات؛ نظیر مصرف مشروبات الکلی و یا مواد مخدر و روانگردان، قمار، موسیقی مطرب و … با هر انگیزه ای که باشد، مجاز نبوده و در این موارد، هیچ گاه هدف، وسیله را توجیه نخواهد کرد. به عنوان نمونه، نمی توان کنسرت مختلطی را بدون رعایت شئون مذهبی ترتیب داده و هدف آن را صرف در آمد فروش بلیط برای کمک به افراد بی بضاعت، آزادی زندانیان و … عنوان کرد.
در این گونه موارد، مقدس بودن هدف، نمی تواند توجیهی برای سرگرمی های حرام باشد. در قرآن کریم، دوری از چنین امورِی، از ویژگی های افراد با ایمان شمرده شده است.[۱۲]
۲٫ انسان ها برای ادامۀ زندگی و داشتن روحیه ای قوی، خواستار تنوع و تفریح هستند و یک نواخت شدن زندگی، در ادامۀ فعالیت های معمول مادی و حتی در زندگی معنوی آنان، خلل و آسیب وارد خواهد کرد. با این وجود، آیا اسلام مخالف هر گونه تفریح بوده و با آن به مبارزه بر می خیزد؟
تحقیق در منابع اسلامی، ما را به این نتیجه می رساند که اگر تفریح و سرگرمی در حدی باشد که موجب غفلت انسان از خداوند و دوری از هدف اصلی زندگی نشده و نیز رفتارهای حرامی در جریان این سرگرمی ها وارد نشود، نه تنها منعی از آن وجود ندارد، بلکه آنچه از قرآن و روایات برداشت می شود، این است که چنین تفریحاتی کاملاً مورد تأیید بوده و نقش آن در ادامۀ یک زندگی سالم انکار ناپذیر است.
اکنون شواهدی را در این ارتباط ارائه می کنیم:
۱-۲٫ با این که از واژه “لعب” در بسیاری از موارد به زشتی یاد شده،[۱۳] اما هنگامی که فرزندان یعقوب (ع) به پدرشان پیشنهاد دادند که یوسف (ع) را برای تفریح و بازی همراه آنها بفرستد،[۱۴] با این پاسخ روبرو نشدند که تفریح، شایستۀ افراد با ایمان نیست، بلکه تنها نگرانی خود را از احتمال آسیب رسیدن به یوسف ابراز داشتند[۱۵] و حتی وقتی که برادران برگشته و عرضه داشتند که ما برای مسابقه رفتیم و او را نزد اثاث و وسائل خود گذاشتیم و …،[۱۶] یعقوب (ع)، آنان را توبیخ نکرد که؛ چرا مسابقه گذاشتید و به تفریح مشغول شدید و … .
از مجموع این داستان می توان نتیجه گرفت که اصل تفریح و مسابقه و …، موضوعی ناپسند محسوب نمی شد.
۲-۲٫ امام صادق (ع) به نقل از کتاب پیامبران گذشته بیان می فرماید: هر مسلمان دانا، باید فرصت های زندگی خود را بر سه بخش تقسیم کند، بدین ترتیب که بخشی از آن را جهت کسب درآمد و گذران زندگی صرف کرده و بخش دیگری را به جمع آوری توشه و زاد برای آخرت بپردازد. بخش سوم زندگی او نیز باید به تفریحات سالمی که از رفتار حرام در آن خبری نیست، سپری شود و پرداختن به این بخش سوم (تفریحات)، کمکی برای این فرد مؤمن خواهد بود که آن دو بخش اول را با کیفیتی بهتر انجام دهد.[۱۷]این حدیث، به تنهایی می تواند نشانگر مجاز بودن و حتی استحباب تفریحات سالم باشد.
۳-۲٫ در برخی روایات، پا از این فراتر گذاشته شده و نوع سرگرمی ها را با توجه به ویژ
۲.۴k
۲۵ آذر ۱۳۹۵
دیدگاه ها (۱)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.