ملا احمد نراقی(ره) در معراج السعاده:
ملا احمد نراقی(ره) در معراج السعاده:
اﻣﺎ اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﺳﺮﻫﻨﮓ:ﯾﮑﯽ از آﻧﻬـﺎ ﮐﻪ ﻋﻘـﻞ اﺳﺖ ، وزﯾﺮ ﭘﺎدﺷـﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ روح ﺑﺎﺷـﺪ ، و ﻫﻤﺎره در ﺗـﺪﺑﯿﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ روح از ﻣﻘﺘﻀﺎی ﺻﻮاﺑﺪﯾـﺪ او ﺗﺠﺎوز ﻧﻨﻤﻮده ، و اﻧﻘﯿﺎد اواﻣﺮ و ﻧﻮاﻫﯽ آن را ﻧﻤﺎﯾﺪ
، ﺗـﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﮐﻔـﺎﯾﺖ و ﺗـﺪﺑﯿﺮ آن ، اﻣﺮ ﻣﻤﻠﮑﺖ را »ﻣﻨﺴﻖ « )2( و ﻣﻀـﺒﻮط ﮐﻨﺪ و ﭘﺎدﺷﺎه راﺗﻬﯿﻪ اﺳـﺒﺎب ﺳﻔﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺮب ، ﺳﻬﻞ و آ ﺳ ﺎ ن ﺑ ﺎﺷ ﺪ .
و دوم ﮐﻪ ﺷـﻬﻮت اﺳﺖ ، ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺮاج اﺳﺖ ، و ﻃﻤﺎع ، دروﻏﺰن ، ﻓﻀﻮل و »ﺗﺨﻠﯿﻄﮕﺮ« )3( اﺳـﺖ ، و ﻫﺮ ﭼﻪ وزﯾﺮ ﮐﻪ ﻋﻘﻞاﺳﺖ ﮔﻮﯾﺪ ، ﺷـﻬﻮت ، ﻫﻮای ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آن ﮐﻨﺪ ، و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻃﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﮐﻪ راه روح را زده و او را ﻣﺤﮑﻮم ﺣﮑﻢ ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﺪ . و ﻣﺎﻧﻨﺪﺑﻬﺎﯾﻢ و ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻏﺮق ﻟﺠﻪ ﺷـﻬﻮات ﻧﻤﻮده ، و ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ او را اﻣﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ از ﻣﺸـﺘﻬﯿﺎت »اﮐﻞ « »ﺷـﺮب « »ﺟﻤﺎع « »ﻣﺮﮐﺐ «»ﻟﺒـﺎس « »ﻣﺴـﮑﻦ « و اﻣﺜﺎل آن ، روح ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ درارﺗﮑﺎب آن ﺑﺎ وزﯾﺮ ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻮده و ﺻﻮاب و ﻓﺴﺎد آن را ﻓﻬﻤﯿـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ،ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ .
و ﺳﻮم ﮐﻪ ﻏﻀﺐ اﺳﺖ ، ﺑﻪ »ﺷﺤﻨﮕﯽ « )4( آن ﺷـﻬﺮ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ، و ﺗﻨﺪ و ﺗﯿﺰ و ﺑﯽ ﺑﺎک و ﺷﺮﯾﺮ اﺳﺖ ، ﻫﻤﻪ ﮐﺸﺘﻦ و ﺑﺴﺘﻦ و زدن و ﺷﮑﺴـﺘﻦ و ﻇﻠﻢ و اﯾـﺬاء و ﻋﺪاوت و ﺑﻐﺾ راﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ . و در ﺻﺪد آن اﺳﺖ ﮐﻪ : ﭘﺎدﺷﺎه را ﮐﻪ روح اﺳﺖ ﻓﺮﯾﺐ دﻫﺪ ،ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اواﺷﺎره ﻧﻤﺎﯾـﺪ ، ﻋﻤﻞ ﮐﻨـﺪ ، و ﻓﺮﻣﺎن ﻋﻘﻞ را اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻨﻤﺎﯾـﺪ ، و او را ﭼﻮن ﺳـﺒﺎع درﻧﺪه ، ﻫﻤﻪ ﺷـﻐﻞ ، درﯾﺪن و اﯾﺬاء ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ .
و ﭼﻬﺎرم ﮐﻪ وﻫﻢ اﺳﺖ ، ﺷﻐﻞ آن ﻣﮑﺮ ، ﺧﺪﻋﻪ »ﺗﻠﺒﯿﺲ « ، )5( ﺧﯿﺎﻧﺖ و ﻓﺘﻨﻪ اﺳﺖ ، وﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﺪن ، ﻣﻄﯿﻊ و ﻣﻨﻘﺎد او ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ ازﻓﺮﯾﻔﺘﻦ و ﺷﯿﻄﻨﺖ و اﻓﺴﺎد و ﻣﮑﺮ ، اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻮده ﺗﺠﺎوز ﻧﮑﻨﺪ .و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼف ﻫﻮاﻫﺎی اﯾﻦ ﻗﻮای ارﺑﻊ ، و ﺗﻔﺎوت آرای اﯾﻦ ﭼﻬﺎر سرهنگ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﺪن ﻣﯿﺪان ﻣﺤﺎر ﺑﻪ آﻧﻬﺎ و ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺗﻨﺎزع اﯾﺸﺎن اﺳﺖ . ﮔﺎﻫﯽ در آﻧﺠﺎآﺛﺎر ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و اﻋﻤﺎل ﻗﺪﺳﯿﺎن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ، و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻓﻌﺎل ﺑﻬﺎﯾﻢ و ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﺎناز آن ﻫﻮﯾﺪا ﻣﯽ ﮔﺮدد ، و ﺳﺎﻋﺘﯽ ﻣﺸـﻐﻮل ﺷﻐﻞ ﺳﺒﺎع و درﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ ، و ﻟﺤﻈﻪ ای ﻣﻈﻬﺮ آﺛﺎرﺷﯿﻄﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد . و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭼﻨﯿﻦاﺳﺖ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻠﯿﻪ از ﺑﺮای ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻗﻮا ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ، و دﯾﮕﺮان ﻣﻘﻬﻮر ﺣﮑﻢ او ﮔﺮدﻧـﺪ . در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ آﺛﺎر آن ﯾﮏ از ﻧﻔﺲ ﺳﺮﻣﯽ زﻧﺪ و ﺻﺎﺣﺐ آن داﺧﻞ در ﻋﺎﻟﻢ آن ﻣﯽ ﺷﻮد .
ﭘﺲ اﮔﺮ ﺳـﻠﻄﻨﺖ از ﺑﺮای ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻋﻘﻞ ﺑﺎﺷـﺪ ، در ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻧﻔﺲ آﺛﺎر ﻣﻼﺋﮑﻪ ﻇﺎﻫﺮﻣﯽ ﮔﺮدد ، و اﺣﻮال ﻣﻤﻠﮑﺖ اﻧﺘﻈﺎم ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽرﺳﺎﻧـﺪ ، و ﺻﺎﺣﺐ آن داﺧﻞ در ﺻـﻨﻒ ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ، و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ . و اﮔﺮ ﻏﻠﺒﻪ از ﺑﺮای دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ ، آﺛﺎر آﻧﻬﺎدرآﻧﺠـﺎ ﭘﯿـﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﺮاب و وﯾﺮان ﮔﺸـﺘﻪ ، و اﻣﺮ ﻣﻌﺎش و ﻣﻌﺎد اﺧﺘﻼل ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ رﺳﺎﻧـﺪ ، و ﺻﺎﺣﺐ آن داﺧﻞ درﺣﺰب ﺑﻬﺎﯾﻢ ﯾﺎ ﺳﺒﺎع ﯾﺎ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ، ﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ذﻟﮏ .
اﻣﺎ اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﺳﺮﻫﻨﮓ:ﯾﮑﯽ از آﻧﻬـﺎ ﮐﻪ ﻋﻘـﻞ اﺳﺖ ، وزﯾﺮ ﭘﺎدﺷـﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ روح ﺑﺎﺷـﺪ ، و ﻫﻤﺎره در ﺗـﺪﺑﯿﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ روح از ﻣﻘﺘﻀﺎی ﺻﻮاﺑﺪﯾـﺪ او ﺗﺠﺎوز ﻧﻨﻤﻮده ، و اﻧﻘﯿﺎد اواﻣﺮ و ﻧﻮاﻫﯽ آن را ﻧﻤﺎﯾﺪ
، ﺗـﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﮐﻔـﺎﯾﺖ و ﺗـﺪﺑﯿﺮ آن ، اﻣﺮ ﻣﻤﻠﮑﺖ را »ﻣﻨﺴﻖ « )2( و ﻣﻀـﺒﻮط ﮐﻨﺪ و ﭘﺎدﺷﺎه راﺗﻬﯿﻪ اﺳـﺒﺎب ﺳﻔﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻗﺮب ، ﺳﻬﻞ و آ ﺳ ﺎ ن ﺑ ﺎﺷ ﺪ .
و دوم ﮐﻪ ﺷـﻬﻮت اﺳﺖ ، ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺮاج اﺳﺖ ، و ﻃﻤﺎع ، دروﻏﺰن ، ﻓﻀﻮل و »ﺗﺨﻠﯿﻄﮕﺮ« )3( اﺳـﺖ ، و ﻫﺮ ﭼﻪ وزﯾﺮ ﮐﻪ ﻋﻘﻞاﺳﺖ ﮔﻮﯾﺪ ، ﺷـﻬﻮت ، ﻫﻮای ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آن ﮐﻨﺪ ، و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻃﺎﻟﺐ آن اﺳﺖ ﮐﻪ راه روح را زده و او را ﻣﺤﮑﻮم ﺣﮑﻢ ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﺪ . و ﻣﺎﻧﻨﺪﺑﻬﺎﯾﻢ و ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻏﺮق ﻟﺠﻪ ﺷـﻬﻮات ﻧﻤﻮده ، و ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ او را اﻣﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ از ﻣﺸـﺘﻬﯿﺎت »اﮐﻞ « »ﺷـﺮب « »ﺟﻤﺎع « »ﻣﺮﮐﺐ «»ﻟﺒـﺎس « »ﻣﺴـﮑﻦ « و اﻣﺜﺎل آن ، روح ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ درارﺗﮑﺎب آن ﺑﺎ وزﯾﺮ ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻮده و ﺻﻮاب و ﻓﺴﺎد آن را ﻓﻬﻤﯿـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ،ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ .
و ﺳﻮم ﮐﻪ ﻏﻀﺐ اﺳﺖ ، ﺑﻪ »ﺷﺤﻨﮕﯽ « )4( آن ﺷـﻬﺮ ﻣﻨﺼﻮب اﺳﺖ ، و ﺗﻨﺪ و ﺗﯿﺰ و ﺑﯽ ﺑﺎک و ﺷﺮﯾﺮ اﺳﺖ ، ﻫﻤﻪ ﮐﺸﺘﻦ و ﺑﺴﺘﻦ و زدن و ﺷﮑﺴـﺘﻦ و ﻇﻠﻢ و اﯾـﺬاء و ﻋﺪاوت و ﺑﻐﺾ راﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ . و در ﺻﺪد آن اﺳﺖ ﮐﻪ : ﭘﺎدﺷﺎه را ﮐﻪ روح اﺳﺖ ﻓﺮﯾﺐ دﻫﺪ ،ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اواﺷﺎره ﻧﻤﺎﯾـﺪ ، ﻋﻤﻞ ﮐﻨـﺪ ، و ﻓﺮﻣﺎن ﻋﻘﻞ را اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻨﻤﺎﯾـﺪ ، و او را ﭼﻮن ﺳـﺒﺎع درﻧﺪه ، ﻫﻤﻪ ﺷـﻐﻞ ، درﯾﺪن و اﯾﺬاء ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ .
و ﭼﻬﺎرم ﮐﻪ وﻫﻢ اﺳﺖ ، ﺷﻐﻞ آن ﻣﮑﺮ ، ﺧﺪﻋﻪ »ﺗﻠﺒﯿﺲ « ، )5( ﺧﯿﺎﻧﺖ و ﻓﺘﻨﻪ اﺳﺖ ، وﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﺪن ، ﻣﻄﯿﻊ و ﻣﻨﻘﺎد او ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ ازﻓﺮﯾﻔﺘﻦ و ﺷﯿﻄﻨﺖ و اﻓﺴﺎد و ﻣﮑﺮ ، اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻮده ﺗﺠﺎوز ﻧﮑﻨﺪ .و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼف ﻫﻮاﻫﺎی اﯾﻦ ﻗﻮای ارﺑﻊ ، و ﺗﻔﺎوت آرای اﯾﻦ ﭼﻬﺎر سرهنگ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﺪن ﻣﯿﺪان ﻣﺤﺎر ﺑﻪ آﻧﻬﺎ و ﻣﻌﺮﮐﻪ ﺗﻨﺎزع اﯾﺸﺎن اﺳﺖ . ﮔﺎﻫﯽ در آﻧﺠﺎآﺛﺎر ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و اﻋﻤﺎل ﻗﺪﺳﯿﺎن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ، و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻓﻌﺎل ﺑﻬﺎﯾﻢ و ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﺎناز آن ﻫﻮﯾﺪا ﻣﯽ ﮔﺮدد ، و ﺳﺎﻋﺘﯽ ﻣﺸـﻐﻮل ﺷﻐﻞ ﺳﺒﺎع و درﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ ، و ﻟﺤﻈﻪ ای ﻣﻈﻬﺮ آﺛﺎرﺷﯿﻄﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد . و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭼﻨﯿﻦاﺳﺖ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﻠﯿﻪ از ﺑﺮای ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻗﻮا ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد ، و دﯾﮕﺮان ﻣﻘﻬﻮر ﺣﮑﻢ او ﮔﺮدﻧـﺪ . در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ آﺛﺎر آن ﯾﮏ از ﻧﻔﺲ ﺳﺮﻣﯽ زﻧﺪ و ﺻﺎﺣﺐ آن داﺧﻞ در ﻋﺎﻟﻢ آن ﻣﯽ ﺷﻮد .
ﭘﺲ اﮔﺮ ﺳـﻠﻄﻨﺖ از ﺑﺮای ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻋﻘﻞ ﺑﺎﺷـﺪ ، در ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻧﻔﺲ آﺛﺎر ﻣﻼﺋﮑﻪ ﻇﺎﻫﺮﻣﯽ ﮔﺮدد ، و اﺣﻮال ﻣﻤﻠﮑﺖ اﻧﺘﻈﺎم ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽرﺳﺎﻧـﺪ ، و ﺻﺎﺣﺐ آن داﺧﻞ در ﺻـﻨﻒ ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ، و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ . و اﮔﺮ ﻏﻠﺒﻪ از ﺑﺮای دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ ، آﺛﺎر آﻧﻬﺎدرآﻧﺠـﺎ ﭘﯿـﺪا ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺧﺮاب و وﯾﺮان ﮔﺸـﺘﻪ ، و اﻣﺮ ﻣﻌﺎش و ﻣﻌﺎد اﺧﺘﻼل ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ رﺳﺎﻧـﺪ ، و ﺻﺎﺣﺐ آن داﺧﻞ درﺣﺰب ﺑﻬﺎﯾﻢ ﯾﺎ ﺳﺒﺎع ﯾﺎ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ، ﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ذﻟﮏ .
۹۵۱
۰۲ تیر ۱۳۹۶
دیدگاه ها (۳)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.