مرغ یا تخم مرغ، معمایی رایج است که معمولاً به این شکل بیا

مرغ یا تخم مرغ، معمایی رایج است که معمولاً به این شکل بیان می‌شود: «کدام نخست بوده است، مرغ یا تخم مرغ؟». این مسئله برای فیلسوف‌های باستان، آغازگر سوالاتی درباره نحوه پیدایش جهان بوده است. هرچند که با ارائه‌ی نظریه‌ی فرگشت توسط چارلز داروین در کتاب خاستگاه گونه‌ها که طبق آن تخم باید اول آمده باشد (با فرض این که تخم الزاما و صرفا به معنای تخم مرغ نیست بلکه تخم به معنای عام آن است.) از ارزش سوال کاسته شده است.

پاسخ

یکی از پاسخ‌های ارائه شده به این پرسش، پاسخ کریستوفر لانگان است.فرمول‌بندی مجدد این پرسش برای بازتاب همه‌ی معنی‌های "تخم" به چهار حالت متفاوت زیر منجر می‌شود:

۱) کدام اول بوده؟ مرغ یا تخم (معمولی)؟

پاسخ این پرسش به این خاطر "تخم" است که گونه‌هایی که تخم می‌گذارند بسیار قبل‌تر از مرغ‌های امروزی می‌زیسته‌اند. برای مثال، شواهد فسیلی بسیاری مبتنی بر تخم‌گذاری دایناسورها وجود دارد.

۲.۱) کدام اول بوده؟ مرغ یا تخمی که یک مرغ گذاشته؟

پاسخ این پرسش تنها به دلایل معنایی "مرغ" است. به این معنا که اگر تخم مرغ باید توسط یک مرغ گذاشته شود، پس قبل از این که تخم مرغ بتواند وجود داشته باشد باید مرغی باشد تا تخم را بگذارد.

۲.۲) کدام اول بوده؟ مرغ یا تخمی که حاوی یه مرغ بوده؟

پاسخ این پرسش "تخم" است. این به این دلیل است که جهش‌های تناسلی‌ای که گونه‌ای جدید را از نیاکانش جدا می‌کند عموما در فرایند تولید مثل رخ می‌دهند تا دی‌ان‌ای‌های تنی و بنابراین بین نسل‌های پیاپی متفاوت بیان می‌شوند ولی نه به ارگانیسم‌های اصلی. در حالی که سلول‌های تنی اصلی (مانند سلول‌های بال، سلول‌های پای مرغ و سلول‌های جناغ مرغ) معمولا تنها شامل دی‌ان‌ای بارور شده از آن هستند، سلول‌های تخم مانندتخمک‌ها و اسپرم‌ها شامل دی‌ان‌ای غیرتنی که ممکن است قبل یا بعد از جفت‌گیری از طریق حذف تصادفی، دخول، جانشینی، تکثیر و جابه‌جایی سری‌های نوکلئوتید هستند. این عامل جهشی است که در نتیجه‌ی آن گونه‌ی جدید به وجود می‌آید. لازم به ذکر است که این پاسخ مورد تایید استیون هاوکینگ و نیل دگراس تایسون نیز هست.

۲.۳) کدام اول بوده؟ مرغ یا تخمی که یک مرغ گذاشته و حاوی یک مرغ است؟

پاسخ این پرسش نیز به به دلیل معنایی "مرغ" است.

طبق مجله‌ی پاپیولار ساینس، تخم اول بوده چرا که پیش از پرنده‌ها شکل گرفته.