داریوش یکم (پارسی باستان: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁 دارَیَوَهوش؛ زبان یونان

داریوش یکم (پارسی باستان: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁 دارَیَوَهوش؛ زبان یونانی: Δαρεῖος Dareios؛ پارسی‌میانه:داراو/دارای؛ ح. ۵۵۰ – ۴۸۶ پ. م) مشهور به داریوش بزرگ، چهارمین شاهنشاه از شاهنشاهی هخامنشی در فاصلهٔ سال‌های ۵۲۲ تا هنگام مرگش در ۴۸۶ پیش از میلاد، بود. او فرزند ویشتاسپ و داماد کوروش بزرگ (از طریق ازدواج با دخترش آتوسا) بود. در دوران فرمانروایی او، شاهنشاهی در بزرگ‌ترین گسترهٔ خود بود که بخش زیادی از غرب آسیا، بخش‌هایی از بالکان‌ها (اسکودرا-مقدونیه) و قفقاز، بخش اعظم نواحی ساحلی دریای سیاه، آسیای مرکزی، دره سند در خاور دور و نیز بخش‌هایی از شمال آفریقا و شمال شرقی آفریقا از قبیل مصر، شرق لیبی و سواحل سودان را در بر می‌گرفت.پیش از آغاز فرمانروایی داریوش، گئومات به عنوان بردیا پسر کوروش ادعای پادشاهی کرد. داریوش پس از سرنگونی گئومات، بر تخت پادشاهی نشست. او در سرتاسر شاهنشاهی با شورش‌هایی روبه‌رو شد. یکی از رخدادهای اواخر زندگی داریوش، لشکرکشی به‌منظور فتح یونان و مجازات آتن و ارتریا به‌دلیل شرکت در شورش ایونیان بود. به رغم آنکه لشکرکشی‌های داریوش در نهایت به شکست در نبرد ماراتون انجامید، او موفق شد تراکیه را بار دیگر مطیع خود سازد و شاهنشاهی هخامنشی را از لحاظ مرزی به‌وسیلهٔ فتوحاتش در مقدونیه، کیکلادها و جزیره ناکسوس و همچنین شهر غارت‌شدهٔ یونانی ارتریا گسترش دهد.

داریوش با تقسیم مناطق فتح‌شده به استان‌های وابسته به هخامنشیان که توسط ساتراپ‌ها اداره می‌شد، شاهنشاهی را سامان داد. او ضرب سکه‌های هخامنشی را به‌عنوان نظام پولی یک‌دستِ جدید سازماندهی کرد و زبان آرامی را در کنار پارسی، به زبان رسمی مشترک شاهنشاهی تبدیل کرد. او همچنین با ساخت راه‌ها و معرفی سامانه‌های توزین و اندازه‌گیری استاندارد، شاهنشاهی را در وضع بهتری قرار داد. به‌واسطهٔ این تغییرات، شاهنشاهی هخامنشی متمرکز و یکپارچه شد. داریوش در پروژه‌های سازندگی سرتاسر شاهنشاهی نقش داشت؛ این پروژه‌ها عمدتاً بر شوش، پاسارگاد، تخت جمشید، بابل و مصر متمرکز بود. به‌منظور ثبت فتوحاتش، داریوش سنگ‌نوشته بیستون را در کوه بیستون تراش‌کاری کرد که بعدها مدرک مهمی برای زبان پارسی باستان شد.

داریوش در ۴۸۶ پیش از میلاد درگذشت. جسد او را مومیایی و در نقش رستم که او در حال آماده‌سازی آن بود، دفن کردند.[۵] به داریوش در کتاب‌های حجی، زکریا، و نحمیا (متعلق به کتاب مقدس عبری) اشاره شده‌است.