تفسیر سوره اعراف، آیه 11

وَلَقَدْ خَلَقْنَاكُمْ ثُمَّ صَوَّرْنَاكُمْ ثُمَّ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ لَمْ يَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ(11)
و شما را بيافريديم، و صورت بخشيديم، آنگاه به فرشتگان گفتيم: برای آدم (خدا) را سجده كنيد. همه، جز ابليس، سجده كردند و ابليس در شمار سجده‌كنندگان نبود.

معانی کلمات آیه
صورناكم: صورت: شكل. جمع آن صور (بر وزن صرد) است. تصوير: شكل دادن.

اسجدوا: سجود در اصل به معنى خضوع و اظهار فروتنى است و در شرع، سجده معروف اسلامى است.
ابليس: ابلاس: يأس و نوميدى. ظاهرا شيطان را از آن ابليس گفته اند كه از رحمت خدا مقطوع و نوميد است (قاموس قرآن. بلس). 11 بار در قرآن آمده است.
تفسیر نور
نکته ها
در آيه‌ى قبل، قدرت مادّى و سلطه‌ى انسان بر زمين مطرح بود، ولى در اين آيه به مقام معنوى انسان اشاره شده كه همه‌ى فرشتگان بر او سجده كرده‌اند.
وقتى همه‌ى فرشتگان فرمانبردار خدايند و بر آدم سجده كردند، دريغ است كه انسان فرمان نبرد و براى خدا سجده نكند.
همه از بهر تو سرگشته و فرمان بردار
شرط انصاف نباشد كه تو فرمان نبرى‌
در اين آيه، دوبار همه‌ى انسان‌ها مخاطب قرار گرفته‌اند، وَ لَقَدْ خَلَقْناكُمْ‌ ... صَوَّرْناكُمْ‌ امّا سجده براى حضرت آدم عليه السلام ذكر شده است، شايد اشاره به اين باشد كه همه‌ى انسان‌ها استعداد مسجود ملائكه شدن را دارند.
از اين آيه تا 14 آيه‌ى بعد، به داستان حضرت آدم عليه السلام مربوط مى‌شود.
مردى يهودى از حضرت على عليه السلام سؤال كرد: «خداوند به ملائكه فرمود بر آدم سجده كنند، آيا از پيامبر اسلام نيز چنين احترامى كرده است؟» حضرت فرمود: «خداوند به پيامبر صلى الله عليه و آله فضيلتى بالاتر از اين داد، خداوند با آن عظمتى كه دارد همراه تمام فرشتگان، بر محمّد صلى الله عليه و آله صلوات مى‌فرستد و صلوات مؤمنان بر پيامبر را عبادت خود خوانده است». «1»

پیام ها
1- آفرينش انسان، در چند مرحله انجام گرفته است. «وَ لَقَدْ خَلَقْناكُمْ ثُمَّ صَوَّرْناكُمْ»
2- در انسان، استعداد و لياقت رسيدن به مقامى است كه مسجود فرشتگان شود. «اسْجُدُوا لِآدَمَ»
3- سجده براى غير خدا، اگر بر اساس فرمان خدا باشد، شرك نيست. قُلْنا ... اسْجُدُوا لِآدَمَ‌
«1». احتجاج طبرسى، ج 1، ص 204.