ناموس و شرط در کُردیَّت:

ناموس و شرط در کُردیَّت:
در درازنایِ تاریخِ تمدن، زندگی اجتماعی بشر بر اساس هنجار و یا به قول کُردی آن نَەریت به پیش رفته است. نەریت یا هنجار به مجموعه باید و نبایدهایی گفته می شود که بصورت اتوماتیک و در غالب مراسم و مناسک در درون هر یک از جوامع و برای حفظ یکپارچگی شان در جریان بوده است.
همانطور که میدانیم در دنیای معاصر دو عرصه قانون و دین(بویژه ادیان ابراهیمی) سعی در مدیریت و شکل دهی این هنجارها دارند و هر یک تلاش می کند آن دیگری را از عرصه بیرون براند. قانون دین را متهم به عقب ماندگی و در مقابل دین هم قانون را متهم به فساد و حیوان صفتی می کند.
- حال تفاوت سه عرصه دین، قانون و ناموس:
اساس زندگی اجتماعی در اسلام بر مبنای شریعت و در مسیحیت و یهودیت نیز بر اساس لوح (Law) شکل می گیرد و هر دو با مناسک خاص خودشان پیش می روند. لوح در واقع همان ده فرمانِ موسی است که خدا در کوه تور به او داده است.
قانون دیکته شده توسط مجالس دولت-ملت ها نیز بر اساسِ جبر خود را بر جامعه تحمیل می کند، همانند قانون جبرِ طبیعت و زندگی.
فرمان خدا و قانون هر دو مطلق هستند و شکاندن و سرپیچی از آنها نیز جبر مطلق است و جزای مطلق دارد.
ولیکن در مقابل اینها اساسِ زندگی اجتماعی در نەریت کُردی با ناموس و شرط شکل می گیرد، ( البته باید بدانیم منظور از ناموس در کُردیّت بصورت آنچه که ادیان همواره می خواهند جا بیاندازند صرفاً زن و اندام جنسی زنانه نمی باشد.)
نەریت کُردی با ناموس مستقر می شود، ناموس اجبارِ منتخبی است که بر اساس اختیار و با شرط(بستنِ قرارداد) بین افراد جامعه ی کُردواری شکل می گیرد، یعنی در واقع قوانینِ مردم ساخته ای است که پس از بستن شرط حالت اجباری پیدا می کند. حالا اگر این قرارداد و قوانین مورد تخطی واقع شد؛ در واقع بی ناموسی صورت گرفته است که این امر رفته رفته منجر به نابودیِ جامعه می شود.
ناموس در طی دوران توسط دانایانِ جامعه کُردی، بر اساس مقتضیات و شرایط زمانه بروزرسانی می شود تا جامعه دچار نِخوت و میرایی نشود.
Yahya Fazli✍