گذری بر زندگی حسن قلی خان ابوقداره والی لرستان و خانواده
گذری بر زندگی حسن قلی خان ابوقداره والی لرستان و خانواده وی
به استناد سنگ نوشته والیان در تخت خان در عصر حکومت آقا محمدخان قاجار، حسن خان ( 1215 هـ. ق 1255 هـ. ق) به امر والی گری لرستان منصوب شد و تا سن نود سالگی بر تمام پشتکوه حکومت کرد.
پس از مرگ آقا محمدخان ، فتحعلی شاه که در صدد تثبیت پایه های حکومت خود بود برای دست یافتن به اهداف مورد نظر خود، به محدود کردن نفوذ قدرت حکام و امرای محلی و سرحدی پرداخت. وی که درصدد قاجاری کردن ایران بود، برای تحقق این سیاست سعی کرد افرادی از قبیله خود را حکومت ولایاتی که برای دولت مسأله ساز بودند، انتخاب نماید. وی محمد علی میرزا دولتشاه که از لایق ترین فرزندانش بود به حکومت کردستان و کرمانشاه گماشت، و به دنبال این سیاست، لرستان به دو قسمت پیشکوه و پشتکوه تقسیم شد. سرحدی بودن ولایت پشتکوه و اختلاف ایران و عثمانی همیشه مسأله ساز بوده است. در اواخر عمر بین حسن خان و فرزندش (علیخان، احمدخان و حیدرخان) اختلاف افتاد و صفحات ثلاثه پشتکوه بین آنها تقسیم شد و محمد علی میرزا دولتشاه، حاکم کرمانشاه که درصدد تضعیف والی بود ، از این موقعیت استفاده نمود و به مداخله پرداخت و با پشتیبانی از پسرها بر ضد پدر توانست نفوذ جزیی در منطقه کسب کند.
گویا در عصر فتحعلی شاه، حسن خان والی وفاداری خود را به جای نیاورد و برای مدت طولانی چون یک رئیس مستقل عمل نمود و دولت مرکزی با دسیسه و ایجاد نفاق در خانواده برای تضعیف او کوشید.
حسن خان والی که قبلاٌ از نوکرهای شاهوردیخان آخرین نفر از اتابکان لر بود، در سن 90 سالگی در عصر فتحعلی شاه در سال(1255 هـ ق) درگذشت و در کشیک خانه نجف اشرف مدفون گردید..
والی حیدر خان از( 1255 هـ ق 1273 هـ ق ) بر پشتکوه حکمرانی کردند که مورد تأیید دولت مرکزی بودند. بعد از مرگ حیدرخان حسینقلی خان به عنوان والی بر پشتکوه منصوب شدند. والی حیدرخان ( 1255 هـ ق 1273 هـ ق ) حکمرانی کردند.
حسینقلی‌خان (1273 هـ ق ، 1318 هـ ق) پسر حیدرخان به والی گری پشتکوه رسید، وی در دوران حکومت خود به القاب صارم السطنه، سردار اشرف و امیر تومان ملقب شد. منابع تاریخی دوره‌ی قاجاریه و گزارشگران خارجی، اعم از جهانگرد و ماجراجو، که در عصر ناصر الدین شاه و بعد از پشتکوه دیدن کرده اند، از شجاعت ، شهامت، اقتدار حسینقلی‌خان به صراحت یاد کرده اند. خشونت وی در سرکوب قبایل سرکشن و یاغی سگوند، که شهر دزفول را غارت کرده بودند و جدیت او در برخورد با اعراب بنی لام، که از اتباع عثمانی بودند و به مرزهای ایران تجاوز می‌کردند، باعث شد، که به لقب ابوقداره ملقب گردد.
بعد از مرگ حسینقلی خان فرزندش غلامرضا خان که بعد از سرکوبی طوایف یاغی به دست پدرش ملقب به فتح السلطان گردید به والی گری رسید و به صارم السلطنه ملقب گردید.
بررسی حکومت والی حسن خان ( 1215 هـ. ق 1255 هـ.ق )حسن خان؛ پس از مرگ محمد خان و کناره‌گیری و عزلت اسماعیل خان و سفارش او به انتقام گیری از قاتلین محمد خان، ظاهراً چند سالی بر لرستان و پشتکوه حکومت کرد اما بر اثر انتقام گیری از رؤسای لرستان و عدم مقبولیتش و نیز از امر حکومت قاجار ، خرم آباد را به قصد ایلام فعلی که در آن زمان «ده بالا» گفته میشد ،ترک کرد و حکومتش تنها به اینجا منحصر شد.
والی حسن خان مقر حکومت را در( سال 1216 هـ.ق ) از خرم آباد به پشتکوه منتقل کرده است و گویا پیش از این تاریخ است (1215 هـ ق) که رؤسای طوایف لرستان را به انتقام قتل محمدخان میکشد. ساکی در این باب می نویسد: «حسن خان فرزند اسدخان( 1255 هـ ق) با تأیید شاه قاجار به انجام امور مشغول شد . رؤسای طوایفی که محمد خان را کشته بودند از کار خود پشیمان شده و عبدالحسین ، جد خاندانهای فعلی کرمعلی را که مردی سخنور بود ، نزد والی فرستادند و برای عذر گناه اجازه ملاقات خواستند و حسن خان نیز ظاهراً ایشان را امان داده و به حضور پذیرفت ولی دستور داد همه را سر بریدند. کهنسالان ایلام داستانهایی از قتل عام سران طوایف پشتکوه را نقل می کنند که صحت آن ها اثبات نگردیده است .او به طوایف لرستان و پشتکوه چندان اعتماد نداشته است وهمیشه در صدد اضمحلال و استیصال آن ها برآمده است. و اما در ابتدای حکومت قاجار، رابطه آقا محمد خان با والی لرستان دوستانه بود. وی هیچگاه قصد براندازی حکومت والیان را نداشت. در دورة بعد، فتحعلیشاه ، برای کاهش قدرت قدرت حاکمان محلی و جلوگیری از شورش آنها، سیاست قاجاری کردن مملکت را در پیش گرفت. پیامد این سیاست در مناطق مختلف ایران به خوبی مشاهده می شد؛ به همین منظور در این دوره حوزه اقتدار والیان لرستان به مناطق پشتکوه محدود گردید. در این زمان فتحعلیشاه یکی از شجاع ترین فرزندانش به نام محمدعلی دولتشاه را به حکمرانی مناطق
به استناد سنگ نوشته والیان در تخت خان در عصر حکومت آقا محمدخان قاجار، حسن خان ( 1215 هـ. ق 1255 هـ. ق) به امر والی گری لرستان منصوب شد و تا سن نود سالگی بر تمام پشتکوه حکومت کرد.
پس از مرگ آقا محمدخان ، فتحعلی شاه که در صدد تثبیت پایه های حکومت خود بود برای دست یافتن به اهداف مورد نظر خود، به محدود کردن نفوذ قدرت حکام و امرای محلی و سرحدی پرداخت. وی که درصدد قاجاری کردن ایران بود، برای تحقق این سیاست سعی کرد افرادی از قبیله خود را حکومت ولایاتی که برای دولت مسأله ساز بودند، انتخاب نماید. وی محمد علی میرزا دولتشاه که از لایق ترین فرزندانش بود به حکومت کردستان و کرمانشاه گماشت، و به دنبال این سیاست، لرستان به دو قسمت پیشکوه و پشتکوه تقسیم شد. سرحدی بودن ولایت پشتکوه و اختلاف ایران و عثمانی همیشه مسأله ساز بوده است. در اواخر عمر بین حسن خان و فرزندش (علیخان، احمدخان و حیدرخان) اختلاف افتاد و صفحات ثلاثه پشتکوه بین آنها تقسیم شد و محمد علی میرزا دولتشاه، حاکم کرمانشاه که درصدد تضعیف والی بود ، از این موقعیت استفاده نمود و به مداخله پرداخت و با پشتیبانی از پسرها بر ضد پدر توانست نفوذ جزیی در منطقه کسب کند.
گویا در عصر فتحعلی شاه، حسن خان والی وفاداری خود را به جای نیاورد و برای مدت طولانی چون یک رئیس مستقل عمل نمود و دولت مرکزی با دسیسه و ایجاد نفاق در خانواده برای تضعیف او کوشید.
حسن خان والی که قبلاٌ از نوکرهای شاهوردیخان آخرین نفر از اتابکان لر بود، در سن 90 سالگی در عصر فتحعلی شاه در سال(1255 هـ ق) درگذشت و در کشیک خانه نجف اشرف مدفون گردید..
والی حیدر خان از( 1255 هـ ق 1273 هـ ق ) بر پشتکوه حکمرانی کردند که مورد تأیید دولت مرکزی بودند. بعد از مرگ حیدرخان حسینقلی خان به عنوان والی بر پشتکوه منصوب شدند. والی حیدرخان ( 1255 هـ ق 1273 هـ ق ) حکمرانی کردند.
حسینقلی‌خان (1273 هـ ق ، 1318 هـ ق) پسر حیدرخان به والی گری پشتکوه رسید، وی در دوران حکومت خود به القاب صارم السطنه، سردار اشرف و امیر تومان ملقب شد. منابع تاریخی دوره‌ی قاجاریه و گزارشگران خارجی، اعم از جهانگرد و ماجراجو، که در عصر ناصر الدین شاه و بعد از پشتکوه دیدن کرده اند، از شجاعت ، شهامت، اقتدار حسینقلی‌خان به صراحت یاد کرده اند. خشونت وی در سرکوب قبایل سرکشن و یاغی سگوند، که شهر دزفول را غارت کرده بودند و جدیت او در برخورد با اعراب بنی لام، که از اتباع عثمانی بودند و به مرزهای ایران تجاوز می‌کردند، باعث شد، که به لقب ابوقداره ملقب گردد.
بعد از مرگ حسینقلی خان فرزندش غلامرضا خان که بعد از سرکوبی طوایف یاغی به دست پدرش ملقب به فتح السلطان گردید به والی گری رسید و به صارم السلطنه ملقب گردید.
بررسی حکومت والی حسن خان ( 1215 هـ. ق 1255 هـ.ق )حسن خان؛ پس از مرگ محمد خان و کناره‌گیری و عزلت اسماعیل خان و سفارش او به انتقام گیری از قاتلین محمد خان، ظاهراً چند سالی بر لرستان و پشتکوه حکومت کرد اما بر اثر انتقام گیری از رؤسای لرستان و عدم مقبولیتش و نیز از امر حکومت قاجار ، خرم آباد را به قصد ایلام فعلی که در آن زمان «ده بالا» گفته میشد ،ترک کرد و حکومتش تنها به اینجا منحصر شد.
والی حسن خان مقر حکومت را در( سال 1216 هـ.ق ) از خرم آباد به پشتکوه منتقل کرده است و گویا پیش از این تاریخ است (1215 هـ ق) که رؤسای طوایف لرستان را به انتقام قتل محمدخان میکشد. ساکی در این باب می نویسد: «حسن خان فرزند اسدخان( 1255 هـ ق) با تأیید شاه قاجار به انجام امور مشغول شد . رؤسای طوایفی که محمد خان را کشته بودند از کار خود پشیمان شده و عبدالحسین ، جد خاندانهای فعلی کرمعلی را که مردی سخنور بود ، نزد والی فرستادند و برای عذر گناه اجازه ملاقات خواستند و حسن خان نیز ظاهراً ایشان را امان داده و به حضور پذیرفت ولی دستور داد همه را سر بریدند. کهنسالان ایلام داستانهایی از قتل عام سران طوایف پشتکوه را نقل می کنند که صحت آن ها اثبات نگردیده است .او به طوایف لرستان و پشتکوه چندان اعتماد نداشته است وهمیشه در صدد اضمحلال و استیصال آن ها برآمده است. و اما در ابتدای حکومت قاجار، رابطه آقا محمد خان با والی لرستان دوستانه بود. وی هیچگاه قصد براندازی حکومت والیان را نداشت. در دورة بعد، فتحعلیشاه ، برای کاهش قدرت قدرت حاکمان محلی و جلوگیری از شورش آنها، سیاست قاجاری کردن مملکت را در پیش گرفت. پیامد این سیاست در مناطق مختلف ایران به خوبی مشاهده می شد؛ به همین منظور در این دوره حوزه اقتدار والیان لرستان به مناطق پشتکوه محدود گردید. در این زمان فتحعلیشاه یکی از شجاع ترین فرزندانش به نام محمدعلی دولتشاه را به حکمرانی مناطق
۲۹.۹k
۱۰ آذر ۱۳۹۲
دیدگاه ها (۴)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.