شاهنشاهی هخامنشی یا امپراتوری پارس (در منابع غربی) (به پا

شاهنشاهی هخامنشی یا امپراتوری پارس (در منابع غربی) (به پارسی باستان: 𐎧𐏁𐏂 ت.ت. 'Xšāça') (۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد) یک پادشاهی باستانی ایرانی در باختر آسیا بود که توسط کوروش بزرگ در سال ۵۵۰ پیش از میلاد بنیان‌گذاری شد. در دوران خشایارشا یکم به بزرگ‌ترین گسترهٔ خود رسید که از بالکان و اروپای شرقی در باختر، تا دره سند در خاور امتداد داشت. این شاهنشاهی بزرگ‌ترین امپراتوری جهان تا بدان روز بود و در مجموع ۵٫۵ میلیون کیلومتر مربع (۲٫۱ میلیون مایل مربع) گسترهٔ داشت.[۲۱][۲۲] همچنین این شاهنشاهی نخستین ابرقدرت جهان نیز بود[۲۶][۲۷] که نهایتاً در پی حمله اسکندر مقدونی به ایران سرنگون شد و از بین رفت.
پایتخت:
بابل[۹]
پاسارگاد
(پایتخت سلسله‌ای)[۱۰]
هگمتانه
(پایتخت تابستانی)[۱۱]
شوش
(پایتخت اداری)[۱۲]
پارسه
(پایتخت تشریفاتی
زبان(های) رایج:
پارسی باستان (رسمی)[۱۵][a]
آرامی[b]
زبان اکدی[۱۶]
مادی
ایلامی[۱۷]
سومری[c]
مصری
یونانی[۱۸]
و بسیاری دیگر
دین(ها):
مزدیسنا (رسمی)[۱۹]
ادیان میانرودان باستان
آیین بابلی[۲۰]
دین مصر باستان
دین یونان باستان
ودیک هندوئیسم
معبد دوم اورشلیم یهودیت
و بسیاری دیگر
حکومت:
پادشاهی موروثی
شاه[ب] یا شاهنشاه[پ]

• ۵۵۹–۵۳۰ پ. م
کوروش بزرگ
• ۵۳۰–۵۲۲ پ. م
کمبوجیه
• ۵۲۲–۵۲۲ پ. م
گئومات
• ۵۲۲–۴۸۶ پ. م
داریوش بزرگ
• ۴۸۶–۴۶۵ پ. م
خشایارشا
• ۴۶۵–۴۲۴ پ. م
اردشیر یکم
• ۴۲۴–۴۲۴ پ. م
خشایارشای دوم
• ۴۲۴–۴۲۳ پ. م
سغدیانه
• ۴۲۴–۴۰۵ پ. م
داریوش دوم
• ۴۰۵–۳۵۸ پ. م
اردشیر دوم
• ۳۵۸–۳۳۸ پ. م
اردشیر سوم
• ۳۳۸–۳۳۶ پ. م
اردشیر چهارم
• ۳۳۶–۳۳۰ پ. م
داریوش سوم
• ۳۳۰–۳۲۹ پ. م
اردشیر پنجم (خودخوانده
مساحت:
۵۰۰ پ. م[۲۱][۲۲]
۵٬۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۲٬۱۰۰٬۰۰۰ مایل مربع)
۴۸۰ پ. م
۸٬۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۳٬۳۰۰٬۰۰۰ مایل مربع
امروز بخشی از:
ایران
عراق
کویت
عربستان سعودی
عمان
امارات متحده عربی
قطر
بحرین
یمن
سوریه
اردن
لبنان
فلسطین
اسرائیل
مصر
لیبی
تونس
سودان
اتیوپی
اریتره
افغانستان
پاکستان
هند
چین
تاجیکستان
ترکمنستان
ازبکستان
قزاقستان
قرقیزستان
روسیه
ارمنستان
جمهوری آذربایجان
گرجستان
ترکیه
یونان
مقدونیه شمالی
قبرس
بلغارستان
رومانی
مولداوی
اوکراین