تفسیر قرآن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم

هر روز آیاتی از قرآن کریم را با تأمل و دقت مطالعه کنیم.
فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ

ترجمه و تفسیر آیه به آيه سوره جمعه

آیه 2

أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آيٰاتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتٰابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كٰانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلاٰلٍ مُبِينٍ (٢)
اوست كه در ميان مردم بى سواد، پيامبرى از خودشان برانگيخت تا آيات او را بر آنان بخواند و آنان را [از آلودگى هاى فكرى و روحى] پاكشان كند و به آنان كتاب و حكمت بياموزد، و آنان به يقين پيش از اين در گمراهى آشكارى بودند

نکته ها:

كلمه «اُمّى»، منسوبِ كلمه «اُمّ» است. اطلاق اين كلمه بر مردم مكّه، يا از آن جهت است كه مكّه، امّ القرى است، يا از آن جهت كه در زبان عربى به كسانى كه خواندن و نوشتن را نمى دانند، «اُمّى» مى گويند، زيرا مثل روزى هستند كه از مادر متولّد شده اند.
در حديثى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم: چون مردم مكّه، كتاب و رهبر آسمانى نداشتند، خداوند نسبت اُمّى به آنان داده است وگرنه برخى از آنها توان نوشتن داشتند.(18)
«يزكّيهم»، از مصدر «تزكيه» و ريشه آن، «زكات» به معناى رشد و نموّ همراه با خير و بركت است. يعنى پيامبر مأمور است تا اخلاق زشت را از ميان مردم بردارد و اخلاق نيكو را در ميان آنان رواج دهد تا به رشد و كمال رسند.
مراد از «حكمت» در اينجا همان معارف و حقايقى است كه از آيات قرآن بر مى آيد و با تغيير نگرش انسان به جهان و دادن بينش صحيح به او، زمينه هاى سعادت او را فراهم مى سازد. چنانكه منكران خدا مى گفتند: «ما هى الاّ حياتنا الدنيا»(19) زندگانى ما محدود به همين دنياست. اما خداوند، حقيقت را چيز ديگرى معرفى مى كند و مى فرمايد: «ما هذه الحياة الدنيا الاّ لهو و لعب و ان الدار الآخرة لهى الحيوان»(20)، اين دنيا، جز بازى و سرگرمى نيست و زندگانى واقعى در آخرت است.(21)
«حكمت»، جداى از «كتاب» نيست، بلكه يكى از اوصافِ آن است، چنانكه در جاى ديگر مى فرمايد: «و القرآن الحكيم»(22) و خداوند نيز، كتاب و حكمت را در كنار هم، بر پيامبر نازل كرده است: «و انزل اللّه عليك الكتاب و الحكمة»(23). بنابراين مراد از تعليم كتاب و حكمت كه وظيفه پيامبر است، «يعلّمهم الكتاب و الحكمة» تعليم قرآن سراسر حكمت است كه به مردم بينشِ درست زندگى كردن را مى آموزد.(24)

بر گرفته از پایگاه جامع قرآنی نور
و کتاب الکترونیکی تفسير نور مرکز اطلاع رسانی غدیر