4️⃣) چرا حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام) در نهج ا

4️⃣) چرا #حضرت_امیرالمؤمنین_امام_علی_علیه_السلام) در #نهج_البلاغهه از عمر تعریف و تمجید کردند؟

‎ پاسخ:

‎ظاهر منظور شما خطبه نهج البلاغه228 باشد که امام علی –علیه السلام- در ستایش #عمربن_خطاب خلیفه دوم می‌فرماید :
‎«پاداش نیک فلانی ( عمر )نزد خداست، زیرا کجی را راست کرده و بیماران را مداوا ساخت، سنت را برپاداشت و فتنه و (بدعت) را پشت سر انداخت و در حالی از دنیا رفت که دامانش پاکیزه و وجودش کم عیب بود. به خیر دنیا رسید و از شر آن گریخت. طاعت حق را بجای آورد و آنگونه که شایسته بود تقوا گزید »
🌺
‎در جواب باید عرض کنم که از آنجا که حضرت علی(ع) در این خطبه از لفظ « فلان » استفاده کرده اند. بین شارحان نهج البلاغه اهل تسنن و شیعه اختلاف است که این خطبه اشاره به چه کسی می کند:

‎این کلام کوتاه تعریف از شخصیتی می ‏کند که در دوران زندگی خود، وظایف خویش را انجام داد و پاکدامن از دنیا رفت و در حفظ سنّت پیامبر اکرم (ص) و اطاعت پروردگار کوشید.
‎در مورد اینکه این شخص چه کسی بوده، میان شارحان نهج‏البلاغه اختلاف شدیدی است.
شارحان اهل تسنن مانند ابن ابی‏الحدید و محمد عبده، این سخن را اشاره به خلیفه دوم می‏دانند و می‏گویند علی (ع) آن را بعد از فوت عمر گفت در حالی که چنین چیزی با خطبه‏های دیگر نهج‏البلاغه هماهنگ نیست،
زیرا امام (ع) در #خطبه_شقشقیه شکایت زیادی از حکومت خلیفه دوم دارد و در خطبه‏ها و برخی نامه‏های نهج‏البلاغه از غصب خلافت، شدیداً شکایت می‏کند.
‎چگونه می‏ توان آن همه را نادیده گرفت و این کلام مبهم و مجمل را ناظر به #خلیفه_دوم دانست؟
‎جالب اینکه طبری که این سخن را درباره عمر می‏ داند آن را از مغیرة بن شعبه نقل کرده که از دشمنان علی (ع) است.

‎عجیب ‏تر اینکه ابن ابی‏ الحدید هم که این خطبه را درباه عمر می داند در چند صفحه بعد از این عبارت حدیثی از ابن عباس نقل می‏ کند و مفهومش این است که پیامبر اکرم (ص) می‏ خواست در بیماری وفاتش صریحاً نام علی(ع) را به عنوان #خلیفه و #جانشین خود بنویسد و من(عمر) مانع شدم.

‎آیا این سخن با تفسیر ابن ابی‏ الحدید از خطبه مورد بحث، سازگار است؟

.
‎شارحان شیعه که یقین دارند این سخن نمی‏ تواند درباره خلیفه دوم باشد بسیاری آن را اشاره به #مالک_اشتر و بعضی به #سلمان_فارسی دانسته ‏اند.
به نظر می‏رسد که احتمال اوّل مناسب‏تر است و با موقعیت مالک و نقش او در میان اصحاب امیرمؤمنان(ع) و فرماندهی او در لشکر و فکر بلند و عزم راسخش تناسب دارد.(1)
‎
🔷 🔷
بنابراین پاسخ شیعه درباره این خطبه این است که قرائن و شواهدی که از خطبه ها و سخنان و رفتار امیر المومنین نقل شده نشان می دهد که این خطبه درباره عمر بیان نشده است و هیچ یک از شارحان نهج البلاغه شیعه منظور حضرت از « فلان » را عمر بیان نکرده اند.

📚 📚

‎پی نوشت:
‎1. مکارم شیرازی، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، ج‏8، ص 466.

☘ ☘ ☘

اولا همانطور که در آدرسی که خود شبهه گر نقل کرده(نهج البلاغه فیض خطبه ۲۱۹ص۷۲۱) دقت بفرمایید , مرحوم فیض در این باره اصل ماجرا را روشن نموده و می نویسد:
ازسخنان آنحضرت علیه السّلام است (درباره عمر که از راه توریه فرموده؛یعنی درظاهر می‏نماید که او را ستوده،ولی باطنا توبیخ و سر زنش نموده‏). یعنی امیرالمومنین این فرمایش را توریتا فرموده و در اصل خلیفه دوم را توبیخ کرده است.

ثانیا ملاک برای ما تنها یک شرح از نهج البلاغه نیست بلکه با دقت در شروح دیگر به مطالب جالبی بر می خوریم مثلاصبحی صالح ، از علمای اهل سنت که وی نیز شرحی بر نهج البلاغه نوشته, میگوید مراد یکی از اصحاب حضرت علی (ع) بوده است
( نهج البلاغة ، صبحی صالح ، خطبه 228 ، ص 350 ).
پس آن چه که به حضرت علی (ع) نسبت می دهند که در این خطبه از عمر تعریف کرده درست نیست و نامی از عمر در خطبه نیست.

ثالثا: علی (ع) در خطبه سوم نهج البلاغه، عمر را مجموعه ای از خشونت، سختگیری، اشتباه و پوزش طلبی می داند و میگوید: سوگند به خدا مردم در حکومت دومی، در ناراحتی و رنج مهمّی گرفتار آمده بودند، و دچار دو رویی ها و اعتراض ها شدند،و من در این مدت طولانی محنت زا، و عذاب آور، چاره ای جز شکیبایی نداشتم.

رابعا : بنا به نقل صحیح مسلم نظر امام علی (ع) در باره ابوبکر و عمر این بود که آنان دروغگو ، گناهکار ، حیله گر و خیانتکار بودند .
(صحیح مسلم : ج 5 ص 52 ح 4468.)