حقِ بدی

حق بدی

بدیهای بشر نیز دارای ذاتی نیک است و برخاسته از نیک خواهی جاهلانه بشر است. انسان به میزانی که می خواهد نیک باشد مرتکب اعمال بد می شود. پس یا این نیکی باطنی هم بد است که مولد اعمال بد می شود و یا بدیهایی که ظاهر می شود دارای ذاتی نیک است .

در حقیقت آدمی به دلیل روحی که دارد و امر خداست ذاتاً نیک و نیکخواه است ولی جاهل است و لذا نمی داند که چگونه این نیکی را به فعل آورد. در واقع فقط یک بدی وجود دارد و آن جهل است و این جهل جز از طریق معرفت درباره ذات نیکخواهی خویش برطرف نمی شود یعنی معرفت نفس .

پس فقط یک چیز خوب وجود دارد و آن خودشناسی است و یک چیز بد وجود دارد و آن جهل درباره باطن خویش است . تجربه عملی - فنی بشر نشان داد که دانش فنی درباره خویشتن کمترین کمکی به نیک شدن انسان نکرد و بلکه او را مغرورتر و شرورتر نمود.

دانش فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی و طبی درباره خویشتن هیچ ربطی به معرفت نفس ندارد در حالیکه عمده خودشناسی های مکاتب مدرن غرب تماماً اطلاعات عاریه ای درباره انسان است که انسان را فقط به عنوان یک موجود بیوشیمیایی مورد مطالعه قرار میدهد و یا حداکثر مکانیزم رفتار بشری را به لحاظ منافع مادی مدنظر دارد و در عالیترین حدش ایده ها را مورد تجزیه و تحلیل منطقی قرار میدهد که هیچکدام از اینها ربطی به شناخت روان انسان ندارد. روانشناسی ، عرفان نفس است.

از کتاب دائرةالمعارف عرفانی جلد سوم ص 121
تألیف استاد علی اکبر خانجانی