شناخت شناسی چیست؟

شناخت شناسی چیست؟

شناخت شناسی یا معرفت شناسی (Epistemology ) به مثابه قلب و غایت و منشأ فلسفه و حکمت و عرفان است زیرا میزان کل فرآورده‌های فکر معنوی و اعتقادی است و در واقع کانون ارزیابی ارزشهاست‌‌. و لذا فقط آن دستگاه فلسفی دارای اعتبار است که حامل نظام شناخت شناسی خاص خود باشد و بتواند کلیه نظریات فلسفی خود را بدان محک زند‌‌. و لذا فقط انگشت شماری از فلاسفه دارای دستگاه معرفت شناسی هستند و مابقی فقط مصرف کننده یا منتقد و مصلح فلسفی محسوب ‌می‌شوند و نه فیلسوف به معنای واقعی کلمه‌‌.
این واضح است که خود آد‌می‌و خود فیلسوف کارخانه شناخت خویشتن است اگر به راستی فیلسوف باشد و صاحب اندیشیدن در نزد خود‌‌. لذا شناخت شناسی عملاً حاصل خودشناسی فیلسوف است و لذا یک محصول عرفانی ‌می‌باشد‌‌. و لذا فقط حکیمان متأله و عارفان خداپرست دارای این گوهره معرفت ‌می‌باشند که عمری در معرفت نفس و تزکیه به سر برده اند‌‌. درست به همین دلیل است که همه آثار تاریخ فلسفه چیزی جز تفسیر آثار و زندگانی حکیمان و عارفان بزرگ نیست‌‌. پس ‌می‌توان گفت که شناخت شناسی برای غیر عارف همانا بررسی و فهم زندگی عارفان است و شعبه ای از عارف شناسی و امام شناسی است‌‌. همانطور که کل تاریخ فلسفه غرب تفسیر زندگی و آرای کسانی چون زنون و پارمنیدز و سقراط و افلاطون است و کل فلسفه اسلا‌می‌هم تفسیر حالات و زندگی پیامبر و امامان و صوفیان است‌‌.
منبع:دائرة المعارف عرفانی،جلدسوم،اثر استاد علی اکبر خانجانی
www.khanjany.org