تقدیر و سرنوشت انسان قابل تغییر است

عوامل مؤثر در بداء و تغییر در قضا و
عواملی که در بداء و تغییر در قضا و قدر الهی نقش دارند، گاه به دلیل باز بودن دست بشر در تعیین سرنوشت خویش می باشد؛ طبق آیات و روایات برخی از اعمال مثل ایمان به خدا، تسبیح پروردگار، دعا، صدقه، صله ارحام، نیکی به والدین و... باعث دفع بلا، جلب روزی، وسعت عمر و ... می شوند. گاهی هم تغییر در قضا و قدر بخاطر آزمایش الهی است و این تغییری است که تنها از منظر ما تغییر شمرده می شود و در اصل تغییری نبوده است.
پاسخ تفصیلی:
خداوند بر اساس وضعیت موجود یک انسان، برای او تقدیری در لوح تقدیرات ثبت می کند. پس از مدتی این شخص کارهایی مثل دعا، صله رحم، کمک به فقرا و... انجام می دهد. در نتیجه، خداوند تقدیر قبلی وی را عوض کرده، تقدیر جدیدی را برای او ثبت می کند. این تغییر در تقدیر، «بداء» نام دارد. البته خداوند با علم ذاتی و مطلق خود، از همه این تقدیرات گذشته و آینده و تغییرات آگاه است و حتّی آنها را در لوح ديگري كه مكنون است و امّ‌الكتاب ناميده می شود، ثبت كرده است.(1)
اما اینکه چرا بداء و این تغییرات اتفاق می افتد و چه عواملی در تغییر در قضا و قدر الهی نقش دارند؟ باید گفت: همه بر اساس حکمت است که در اینجا به دو گروه مهم از عواملی که در این تغییر مؤثرند اشاره می کنیم:
 تغییر در قضا و قدر بخاطر باز بودن دست بشر در تعیین سرنوشت خویش
قسمتی از تغییرها، به دلیل باز بودن دست بشر در تعیین سرنوشت خویش است؛ یعنی بشر می تواند با اعمال خود، آینده اش را رقم بزند. در قرآن و احادیث به برخی اعمال خوب و بد اشاره شده است که باعث بداء و تغییر حال می شوند، به ویژه ایمان به خدا، تسبیح پروردگار، توبه، شفاعت، دعا، انفاق فی سبیل الله، صدقه، صله ارحام و نیکی به والدین که بیش از دیگر اعمال مورد تأکید قرار گرفته است.(2)
خداوند در آیه 11 سوره رعد می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم»؛ (خداوند سرنوشت هیچ قوم [و ملّتى] را تغییر نمى ‏دهد مگر آنكه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند). بنابراین خدای متعال که حال قومی را به گونه ای قرار داده، می تواند حال آنان را تغییر دهد، چون خود آن قوم تغییری در خود ایجاد کرده اند. چنان که قوم یونس بعد از ایمان به پروردگار دچار همین تغییر حال َشدند