امام علی (علیه السلام) : هرکه طبابت می کند باید از خدا بت

امام علی (علیه السلام) : هرکه طبابت می کند باید از خدا بترسد و خیرخواه باشد و سعی خود را به کار برد . 📚 دعائم الإسلام ج۲ ص۱۴۴
روز پزشکی گرامی باد 🏥 (( جان مردم وسیله ای برای تجارت نیست )) ضمن احترام به پزشکان محترم خواستار متعادل سازی درآمد این رشته نسبت به شغل های دیگر و بالا بردن ظرفیت
دانشگاهی این رشته به منظور عدم تجاری سازی آن و وجود پزشک کافی در اقصی نقاط کشور هستیم.

برخی از مهم‌ترین بایسته‌های اخلاقی در ارتباط پزشک با خداوند چنین است:1. ایمان: رُهاوی در «ادب الطبیب‏» که کهن‌ترین اثر در زمینه اخلاق پزشکی در اسلام است- ایمان را نخستین بایسته در اخلاق پزشکی شمرده است: «نخست، پزشک باید باور کند و به خدا ایمان داشته باشد. او باید خود را با تمام خِرد، جان و اراده آزاد، وقف پروردگار کند».[17] 2. توکّل:‏ پس از ایمان به خداوند، توکّل، از دیگر فضیلت‌هایی است که در رابطه پزشک با خدا ظهور و بروز دارد و در تشخیص و درمان بیماری بسیار تأثیر می‌گذارد. پزشک مؤمن حتّی اگر تمام امکانات لازم برای تشخیص و درمان بیماری را در اختیار داشته باشد، اعتمادش را از خدا قطع نمی‌کند؛ بلکه اعتمادش به خداوند از تکیه به ابزار و امکانات بیشتر است. امام علی(ع) می‌فرماید: «ایمان بنده راست نمی‌شود، مگر این‌که اطمینان او به آنچه در دست خداوند سبحان است از اعتمادش به آنچه نزد خود اوست بیشتر باشد».[18] پزشک مؤمن با اعتقاد به این‌که خداوند می‌تواند او را در تشخیص و درمان بیماری کمک کند، خود را به طبیب واقعی سپرده، در جمیع مراحل درمان از او یاری می‌جوید.3. عبادت شمردن پزشکی‏: پزشک باید به شغل خویش رنگ الهی بدهد. رسول خدا(ص) به ابوذر فرمود: «ای ابوذر! در هر کاری حتی در خوردن و خوابیدن، آهنگ خدا کن».[19]  امام خمینی به پزشکان سفارش می‌کند: «از جمله شغل‌های بسیار مقدس پزشکی است؛ شغلی است که اگر پزشک‌ها به تکالیف خودشان، تکالیف انسانی خودشان عمل بکنند. این شغل بسیار شریف و یک عبادتی است...در تراز عبادت‌های درجه اول».[20] و «پزشک‌ها همچو نباشند که برای جمع‌آوری مال و منال این خدمت را انجام بدهند. خدمت بکنند، خدمت بکنند و نظرشان خدمت به انسان‌ها که بندگان خدا هستند باشد تا این شغل، عبادت بشود. آن منافعی هم که پیدا می‌شود، منافعی است که از این عبادت برایشان پیدا شده است».[21] 4. تقوا: امام علی(ع) می‌فرماید: «هر کس طبابت را پیشه خود ساخت، باید با تقوا باشد، برای مردم خیرخواهی کند و [در تحصیل، تشخیص و درمان بیماری‏] کوشش کند».[22]

برخی از مهم‌ترین بایسته‌های اخلاقی در ارتباط پزشک با بیمار نیز چنین است: مسئولیت‌پذیری در برابر بیماران، خوش‌رفتاری، خیرخواهی، مهربانی، و اجتناب از حرص‌ورزی در کسب ثروت، از جمله بایسته‌های اخلاقی روابط پزشک و بیمار شمرده می‌شوند که بسیاری از این‌گونه امور در سوگندنامه‌های پزشکی به بهترین وجه بیان شده است.[26]
امام صادق(ع) از قول حضرت عیسی(ع) درباره مسئولیت پزشک می‌فرماید: «کسی که به درمان مجروحی اقدام نکند در واقع شریک جرم کسی است که او را مجروح کرده است؛ چون ضربه زننده، تباهی مجروح را خواسته و نفر دوم با رها کردن درمان و بهبودی مجروح، در واقع به تباهی او کمک کرده است».[27] این سخن، متکی بر منطق روشنی است که نه تنها پیروان اسلام و مسیحیت، بلکه هیچ پزشک با وجدانی نمی‌تواند آن‌را انکار کند.
امام علی(ع) با تبیین رابطه مهربانانه پزشک با بیمار، دیگران را به چنین رابطه‌ای در میان خودشان سفارش می‌کند: «همچون طبیبی رفیق و مهربان‏ باش؛ همان طبیبی که بیمارش را با دوایی سودمند معالجه می‌کند».[28]
پزشک باید نگاه امیدبخش به بیمار‏ داشته باشد؛ چرا که روح حساس و لطیف بیمار، تمام کنش‌ها و واکنش‌های اطراف خویش را دریافت می‌کند و تحت‌نظر دارد. نگاهی که از روی نشاط و خشنودی است به بیمار امید می‌بخشد و نگاه تند و تأثرآمیز، روح امید را از بیمار می‌ستاند که هر یک از این دو در بهبود و یا شدت بیماری او تأثیر بسزایی دارند. از این‌رو باید به کیفیت نگاه توجه نمود و از نگاه‌های طولانی به بیمار، پرهیز کرد. پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «از نگاه‌های پیوسته به مبتلایان و جذامیان پرهیز کنید؛ چرا که موجب اندوه و نگرانی آنان می‌شود».[29]
در زمینه ایجاد آرامش در بیمار از سوی پزشک، امام صادق(ع) فرمود: «موسی بن عمران از خدا پرسید: خدایا! درد از کیست؟ فرمود: از من، گفت: دوا از کیست؟ فرمود: از من. گفت: پس بندگان تو با معالجه چه کار دارند؟ خدا فرمود: به وسیله آنها دل‌های بیماران را پاکیزه و خرسند می‌سازد و به همین خاطر معالج را طبیب نامیدند».[30]

پی نوشت :

[1]. نهج البلاغة، ص 529
[2]. وسائل الشیعة، ج ‏1، ص 48،
[3]. صحیفه امام، ج ‏12، ص 285.
[4]. همان، ص 286