خراسان غربی/ سبزوار پایتخت تعزیه ایران
خراسان غربی/ #سبزوار_پایتخت_تعزیه_ایران
نمایش در دوران بعد از اسلام:
#روضه_الشهدای_کاشفی منبع اصلی #تعزیه در ایران
به قول بهرام بیضایی «عربها نمایشی نداشتند تا آن را به ارمغان بیاورند و یا منع کنند» و علمای اسلام با استناد به بعضی آیات ، شبیه سازی را حرام می دانستند و عرصه را برای اجرای نمایش تنگ تر می کردند و قبل از اسلام ما نوعی قصه سرایی به نام قوالی داشتیم . قوالی عبارتند از قصه سرایی موزون با همراهی ساز اما دین جدید (اسلام) موسیقی را حرام می دانست به این ترتیب قوالی جنبه ی موسیقیایی خود را از دست داد و به نقالی تبدیل شد . نقالی عبارت است از نقل داستان های حماسی ، اسطوره ای ، عاشقانه یا مذهبی به شعر یا نثر با حرکات ، حالات و بیان مناسب. عمدتاً نقالی را به قرن های اولیه ی ظهور اسلام در ایران نسبت می دهند . شاید بیشترین اهمیت این نقالان در این بود که آنان منبع اصلی فردوسی در شاهنامه ، فخرالدین اسعد گرگانی ، نظامی گنجوی ، اسدی طوسی بودند.
از اواسط قرن ششم هجری قمری روحیه ای کما بیش عرفانی در نقالان بروز کرد . نقالان شیعه مذهب ، وصف «علی (ع)» را می گفتند
«سنیان» مدح «ابوبکر» و «عمر» ! به نقلی به نقالان شیعه مناقبت خوان و به نقالان سنی فضایل خوان می گفتند . اما نقالی در دوران صفوی شکوفایی چشم گیری پیدا می کند . در این دوره کتاب هایی مثل «حسین کرد شبستری» و «رموز حمزه» که به صورت نقالی بود جای خود را به «حمله خوانی» ، «سخنوری» ، «روضه خوانی» «پرده گردانی» میدهد و شاید مهم ترین کتاب رشادت های امام علی «خاوران نامه» نوشته ی «ابن حسام خوسفی» باشد.
حمله خوانی : از روی کتاب «حمله حیدری» تصنیف «محمد رفیع بازل مشهدی» خوانده می شد و شرح زندگی پیامبر و حضرت علی (ع) و جنگ های آنها تا زمان پایان زندگی علی (ع) بود .
روضه خوانی : جنبه ی نمایشی زیادی نداشت اما اهمیت این امر در ادبیات نمایشی به دلیل کتاب های روضه ای مانند «روضه الشهدا» اثر « #ملاحسین_واعظ_کاشفی » است که از منابع پرده خوانی و تعذیه به حساب می آید . پرده خوانی هم که از هنرهای نمایشی ایران بود با توصیف فضایی که بر روی پرده (شمایلی) انجام می شد و عمدتاً شرح واقعه ی عاشورا را در برداشت و این نمایش های دینی و مذهبی خود مقدمه ای بود برای تعذیه یا شبیه خوانی!
تعزیه : عبارتند از مجسم کردن و نمایش دادن شهادت جانسوز حضرت امام حسین (ع) و یاران آن بزرگوار ایشان یا یکی از حوادث مربوط به واقعه ی کربلا . این نمایش ها شباهت بسیاری به نمایش های دینی قرون وسطی داشتند . عده ای پیشینه ی این هنر نمایشی ایرانی را به دوران حکومت «دیلمیان» نسبت می دهند که بعدها همراه با شعر و آواز که در واقع یک نوع ملودرام بود معمول گردید . تاریخ اولین اجراهای تعزیه به قرن چهارم ه . ق می رسد . در کتاب «احسن القصص» نوشته ی «احمد بن ابوالفتح» و «تاریخ ابن کثیر» به این قضیه اشاره شده است : معز الدوله از حکام آل بویه در قرن 4 هجری قمری دستور می دهد از اول تا دهم محرم را در بغداد تعطیل کنند و به عزاداری مشغول شوند دسته های سینه زنی در بغداد کم کم در شهرهای دیگر شکل می گیرد . در مراحل بعدی تحول تعزیه ، آوازهای دسته جمعی کم شده و واقعه خوان ها به تنهایی اشعار را برای مردم می خواندند و طبل و سنج آنان را همراهی می کرد . در مرحله ی بعد بازیگران شهدای کربلا را می ساختند و نهایتاً دیالوگ بین آنها رد و بدل می شد . در دوران صفویه آخرین تحولات خود را سپری می کند و در بیشترین نقاط ایران تعزیه شکل می گیرد . هر چند این که این هنر نمایشی در دوران نادرشاه افشار افول می کند اما در دوران زند و قاجار دوباره جایگاه خود را می یابد . از مشهورترین محققان تعذیه ، پیترچکولوفسکی (تعزیه هنر پیشرو ایران) ، جابر عناصری(نیایش و نمایش در ایران) و صادق همایونی سروستانی(تعزیه و تعزیه خوانی) هستند . تعزیه های ما اگر چه از نظر ادبی دارای ارزش فراوان نیستند ولی از آنجا که معرف آثار دراماتیک ابتدایی به شمار می روند اهمیت ویژه ای دارند
مهم ترین ویژگی های تعزیه :
1ـ زبان شعری آن است که این زبان به بیان عامیانه بسیار نزدیک است و سادگی و بی پیرایگی در بیان و زبان مشخصه ی تعزیه نامه هاست.
2ـ عدم تناسب فرم و محتوا به آن معنا که گاهی محتوا غمگین است و از وزن شاد استفاده شده است .
3ـ آگاه بودن اشقیا نسبت به منفی بودن خود که حتی گاهی اشقیا در بدو ورود خود خصوصیات منفی خویش را نکوهش می کنند .
4ـ آگاه بودن امام و یارانش به کشته شدن
منبع اصلی تعزیه نویسان ، کتاب «روضه الشهدا» اثر ملاحسین واعظ کاشفی است و شاعرانی همچون «رفیعای قزوینی» ، «محتشم کاشانی» ، «لطف ا... نیشابوری» ، «کاتبی ترشیزی» ، و «وصال شیرازی» در این میان
نمایش در دوران بعد از اسلام:
#روضه_الشهدای_کاشفی منبع اصلی #تعزیه در ایران
به قول بهرام بیضایی «عربها نمایشی نداشتند تا آن را به ارمغان بیاورند و یا منع کنند» و علمای اسلام با استناد به بعضی آیات ، شبیه سازی را حرام می دانستند و عرصه را برای اجرای نمایش تنگ تر می کردند و قبل از اسلام ما نوعی قصه سرایی به نام قوالی داشتیم . قوالی عبارتند از قصه سرایی موزون با همراهی ساز اما دین جدید (اسلام) موسیقی را حرام می دانست به این ترتیب قوالی جنبه ی موسیقیایی خود را از دست داد و به نقالی تبدیل شد . نقالی عبارت است از نقل داستان های حماسی ، اسطوره ای ، عاشقانه یا مذهبی به شعر یا نثر با حرکات ، حالات و بیان مناسب. عمدتاً نقالی را به قرن های اولیه ی ظهور اسلام در ایران نسبت می دهند . شاید بیشترین اهمیت این نقالان در این بود که آنان منبع اصلی فردوسی در شاهنامه ، فخرالدین اسعد گرگانی ، نظامی گنجوی ، اسدی طوسی بودند.
از اواسط قرن ششم هجری قمری روحیه ای کما بیش عرفانی در نقالان بروز کرد . نقالان شیعه مذهب ، وصف «علی (ع)» را می گفتند
«سنیان» مدح «ابوبکر» و «عمر» ! به نقلی به نقالان شیعه مناقبت خوان و به نقالان سنی فضایل خوان می گفتند . اما نقالی در دوران صفوی شکوفایی چشم گیری پیدا می کند . در این دوره کتاب هایی مثل «حسین کرد شبستری» و «رموز حمزه» که به صورت نقالی بود جای خود را به «حمله خوانی» ، «سخنوری» ، «روضه خوانی» «پرده گردانی» میدهد و شاید مهم ترین کتاب رشادت های امام علی «خاوران نامه» نوشته ی «ابن حسام خوسفی» باشد.
حمله خوانی : از روی کتاب «حمله حیدری» تصنیف «محمد رفیع بازل مشهدی» خوانده می شد و شرح زندگی پیامبر و حضرت علی (ع) و جنگ های آنها تا زمان پایان زندگی علی (ع) بود .
روضه خوانی : جنبه ی نمایشی زیادی نداشت اما اهمیت این امر در ادبیات نمایشی به دلیل کتاب های روضه ای مانند «روضه الشهدا» اثر « #ملاحسین_واعظ_کاشفی » است که از منابع پرده خوانی و تعذیه به حساب می آید . پرده خوانی هم که از هنرهای نمایشی ایران بود با توصیف فضایی که بر روی پرده (شمایلی) انجام می شد و عمدتاً شرح واقعه ی عاشورا را در برداشت و این نمایش های دینی و مذهبی خود مقدمه ای بود برای تعذیه یا شبیه خوانی!
تعزیه : عبارتند از مجسم کردن و نمایش دادن شهادت جانسوز حضرت امام حسین (ع) و یاران آن بزرگوار ایشان یا یکی از حوادث مربوط به واقعه ی کربلا . این نمایش ها شباهت بسیاری به نمایش های دینی قرون وسطی داشتند . عده ای پیشینه ی این هنر نمایشی ایرانی را به دوران حکومت «دیلمیان» نسبت می دهند که بعدها همراه با شعر و آواز که در واقع یک نوع ملودرام بود معمول گردید . تاریخ اولین اجراهای تعزیه به قرن چهارم ه . ق می رسد . در کتاب «احسن القصص» نوشته ی «احمد بن ابوالفتح» و «تاریخ ابن کثیر» به این قضیه اشاره شده است : معز الدوله از حکام آل بویه در قرن 4 هجری قمری دستور می دهد از اول تا دهم محرم را در بغداد تعطیل کنند و به عزاداری مشغول شوند دسته های سینه زنی در بغداد کم کم در شهرهای دیگر شکل می گیرد . در مراحل بعدی تحول تعزیه ، آوازهای دسته جمعی کم شده و واقعه خوان ها به تنهایی اشعار را برای مردم می خواندند و طبل و سنج آنان را همراهی می کرد . در مرحله ی بعد بازیگران شهدای کربلا را می ساختند و نهایتاً دیالوگ بین آنها رد و بدل می شد . در دوران صفویه آخرین تحولات خود را سپری می کند و در بیشترین نقاط ایران تعزیه شکل می گیرد . هر چند این که این هنر نمایشی در دوران نادرشاه افشار افول می کند اما در دوران زند و قاجار دوباره جایگاه خود را می یابد . از مشهورترین محققان تعذیه ، پیترچکولوفسکی (تعزیه هنر پیشرو ایران) ، جابر عناصری(نیایش و نمایش در ایران) و صادق همایونی سروستانی(تعزیه و تعزیه خوانی) هستند . تعزیه های ما اگر چه از نظر ادبی دارای ارزش فراوان نیستند ولی از آنجا که معرف آثار دراماتیک ابتدایی به شمار می روند اهمیت ویژه ای دارند
مهم ترین ویژگی های تعزیه :
1ـ زبان شعری آن است که این زبان به بیان عامیانه بسیار نزدیک است و سادگی و بی پیرایگی در بیان و زبان مشخصه ی تعزیه نامه هاست.
2ـ عدم تناسب فرم و محتوا به آن معنا که گاهی محتوا غمگین است و از وزن شاد استفاده شده است .
3ـ آگاه بودن اشقیا نسبت به منفی بودن خود که حتی گاهی اشقیا در بدو ورود خود خصوصیات منفی خویش را نکوهش می کنند .
4ـ آگاه بودن امام و یارانش به کشته شدن
منبع اصلی تعزیه نویسان ، کتاب «روضه الشهدا» اثر ملاحسین واعظ کاشفی است و شاعرانی همچون «رفیعای قزوینی» ، «محتشم کاشانی» ، «لطف ا... نیشابوری» ، «کاتبی ترشیزی» ، و «وصال شیرازی» در این میان
۵۹.۶k
۰۳ بهمن ۱۳۹۶
دیدگاه ها (۱)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.