پیروز فیروز نهاوندی د هق م که بیشتر با کنی

پیروز (فیروز) نهاوندی (د ۲۳ ه‍.ق - ۶۴۴ م) که بیشتر با کنیه ابولؤلؤ و همین‌طور به لقب باباشجاع‌الدین شناخته می‌شود، یکی از شخصیت‌های تاریخی ایران و اسلام است که به سبب قتل خلیفه دوم، عمر بن خطاب به شهرت رسیده‌است. برخی او را برده‌ای ایرانی گزارش کرده‌اند که در شیوه اسارتش به دست سربازان رومی یا عرب، اختلاف‌هایی گزارش شده‌است. از زندگانی او اطلاعات چندانی در دست نیست. او مورد ستایش شیعیان و ایرانیان به غیر از اهل سنت و مورد نکوهش و نفرت اهل سنت است.

با اینکه ورود غیر عرب به مدینه ممنوع بود، وی به صورت استثنایی اجازه ورود به این شهر را داشت. منابع اسلامی او را برده مغیرة بن شعبه گزارش کرده‌اند که پس از تهدیدی علیه عمر بن خطاب، در سال ۶۴۴ میلادی مصادف با ۲۳ ه‍. ق، در مسجدالنبی، عمر بن خطاب را با ضربات خنجر دست‌ساز ترور کرد و گریخت. بنابر گزارشی، او پس از فرار از مسجد و بعد از زخمی کردن جمعی از دنبال‌کنندگانش، در نهایت دستگیر شد یا به نقلی قبل از دستگیری، خودکشی کرد. گزارش‌هایی از فرار و گریختن او به قم یا کاشان نقل شده‌است.

گزارش‌هایی ادعا کرده‌اند که فیروز قبل از گریختن به سمت ایران، با علی بن ابی‌طالب (ع)، خلیفه چهارم و امام اول شیعیان دیداری داشته‌است. پس از قتل عمر، عبیدالله پسر عمر به انتقام از پیروز برآمد و علاوه بر فرزند و همسر پیروز، دو فرد دیگر را نیز به جرم همکاری با او به قتل رسانید.

علاوه بر مسئله چگونگی و علت ترور عمر بن خطاب و فرار یا دستگیری او، منابع در دین و مذهب او نیز دچار اختلافند. برخی او را مسیحی و گروهی او را زرتشتی می‌دانند و به باور جمع کثیری، او مسلمان شیعه بوده‌است. در منابع شیعه، به شیعه خالص بودن او تأکید شده‌است. به باور برخی منابع متقدم، آرامگاه او در شهر کاشان واقع است که سالیانی است در مراسم عمرکشان (عیدالزهرا)، مورد توجه و احترام شیعیان کاشان قرار دارد.

#afhu