تفسیر قرآن

رفتار پيامبر صلى الله عليه وآله با مردم
نکته های آیه 77 سوره غافر

تمام برخوردهاى پيامبر با مردم، طبق فرمان خداوند بوده است، نه سليقه ى شخصى و اين برخوردها در موارد گوناگون و با افراد مختلف، متفاوت بوده است. آياتى را كه در اين زمينه وجود دارد مى توان به دو دسته تقسيم كرد:
دسته ى اوّل: آياتى كه درباره ى رفتار و برخورد آرام با مردم سخن مى گويد.
دسته ى دوم: آياتى كه در مورد برخوردهاى تند با منحرفان و نااهلان نازل شده است.
در اين جا از هر دو مورد، آياتى را به عنوان نمونه ذكر مى كنيم:
دسته ى اول: آيات مربوط به برخوردهاى آرام و مثبت پيامبر با مردم.
«فاصبر» (آيه ى مورد بحث).
«و اخفض جناحك لمن اتّبعك من المؤمنين»(166) بال و پر خود را براى مؤمنانى كه از تو پيروى مى كنند، بگستر.
«و صلّ عليهم انّ صلاتك سكن لهم»(167) بر آنان درود فرست (و دعا كن) زيرا دعاى تو، مايه ى آرامش آنان است.
«اُدع الى سبيل ربّك بالحكمة و الموعظة الحسنة»(168) با حكمت و اندرز نيكو، مردم را به سوى پروردگارت دعوت نما.
«فاعف عنهم و استغفر لهم و شاورهم»(169) آنها را ببخش و براى آنها آمرزش بخواه و با آنان مشورت كن.
«اِدفع بالتى هى احسن»(170) بدى را با نيكى دفع كن.
«تَعالَوا الى كلمة سواء بيننا و بينكم»(171) بياييد به سوى كلام و سخنى كه ميان ما و شما يكسان است.
«فبايعهن و استغفر لهن»(172) با آنها بيعت كن و براى آنها (از درگاه خداوند) طلب آمرزش نما.
«قل اذن خير لكم»(173) بگو گوش دادن او به نفع شما است.
«اذا جاءك الذّين يؤمنون بآياتنا فقل سلام عليكم»(174) هرگاه كسانى كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند به آنها بگو سلام بر شما.
«لو كنتَ فظّاً غليظ القلب لانفضّوا من حولك»(175) اگر خشن و سنگدل بودى از اطراف تو پراكنده مى شدند.
«و ان جنحوا للسلم فاجنح لها»(176) اگر (دشمنان) به صلح تمايل داشتند (تو نيز) تمايل نشان بده.
«بشّر المؤمنين بان لهم من اللّه فضلاً كبيراً»(177) مؤمنان را بشارت ده كه براى آنها از سوى خداوند فضل و پاداش بزرگى است.
دسته ى دوم: آيات مربوط به رفتار قاطعانه با نااهلانى كه قابل هدايت نيستند.
«فاعرض عنهم»(178) از آنها روى بگردان.
«فلا تطع المكذبين ودّوا لو تدهن فيدهنون»(179) از تكذيب كنندگان اطاعت مكن كه آنها دوست دارند نرمش نشان دهى تا نرمش نشان دهند. (نرمشى توأم با انحراف از مسير حقّ)
«جاهد الكفّار و المنافقين و اغلظ عليهم»(180) با كافران و منافقان ستيز كن و بر آنان سخت گيرى.
«هم العدو فاحذرهم»(181) آنان دشمنان تو هستند، از آنها برحذر باش.