امیرالمومنین امام علی صلوات الله و سلامه علیه ما

امیرالمومنین امام علی (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) : ما خانواده پیامبر و منبع دانش و مایه امنیت اهل زمینیم، و مایه نجات هر کسی هستیم که جویای هدایت و نجات باشد. 📚 تاریخ الامم و الملوک ج۴ص۲۳۶

اگرچه ممکن است واژه «امان» در روایات متعددی ذکر شده باشد، اما آنچه به عنوان «حدیث امان» مشهور است، روایتی از پیامبر اسلام(ص) است که چنگ زدن به دامان اهل‌بیت(ع) را مایه نجات امّت می‌شمارد و سعادت امّت را تنها در پیروی از آنان دانسته و آن پیشوایان را مایه امان یافتن امّت از اختلاف و گمراهی و هلاکت معرّفی می‌کند.
«حدیث امان» را حافظان و محدّثان فریقین از پیامبر اعظم(ص) نقل کرده‌اند.امیرالمومنین امام علی(ع) در روز شورا فرمود: «...فنحن بیت النبوّة، و معدن الحکمة، و أمان أهل الأرض، و نجاة لمن طلب،...»؛[1] ما خانواده پیامبر و منبع دانش و مایه امنیت اهل زمینیم، و مایه نجات هر کسی هستیم که جویای هدایت و نجات باشد.

 جابر بن عبدالله، به نقل از پیامبر(ص): ستارگان، مایه ایمنی اهل آسمان‌اند که هرگاه [از میان] بروند، آنچه به ساکنان آسمان وعده داده شده، به سراغ آنان خواهد آمد. من هم تا وقتی که باشم، مایه ایمنی اصحابم هستم و هرگاه بروم، آنچه به آنان وعده آن داده شده، بر آنان فرود خواهد آمد. اهل‌بیت من نیز مایه ایمنی امّت هستند که هرگاه دوران اهل بیتم به سر آید، آنچه به امّت من وعده آن داده شده، فرا خواهد رسید.[2]

حدیث امان، اسناد مختلفی دارد که همگی از حافظان بزرگ حدیث شیعه و اهل سنّت‌اند که دانشمندان رجال، آنان را مورد ستایش قرار داده‌اند. بنابراین، حدیث از نظر سند، بدون اشکال و صحیح است[3] و قرائن مطمئن دیگری (مانند حدیث ثقلین) نیز وجود دارد که مضمون این حدیث را تأیید می‌کنند. حدیث امان، مورد تأیید فریقین و منطبق بر احادیث صحیحی است که در آثار شیعه و سنّی ذکر شده است و نوعی تواتر معنوی نیز در آن وجود دارد.

الف. رسول خدا(ص) در این حدیث، به طور عام و بدون هیچ قید و شرطی، اهل‌بیت(ع) را ستارگان هدایت و مایه ایمنی امّت از گمراهی و تفرقه و نابودی دانسته ‌است. بنابراین، آثار وجودی اهل‌بیت برای امّت، مانند آثار وجودی ستارگان برای ساکنان زمین است. لازمه این معنا، آن است که همان‌گونه که ستارگان تا جهان باقی است، باقی‌اند تا مایه امان ساکنان زمین از غرق شدن باشند، امّت نیز تا باقی است، باید پیوسته فردی از اهل‌بیت(ع) در میان امّت وجود داشته باشد که به او تمسّک جویند و از وی پیروی کنند تا از افتادن در دام گمراهی و تفرقه، حفظ شوند. پس حدیث دلالت دارد بر این‌که هم‌اکنون، از اهل‌بیت(ع) کسی در میان امّت وجود دارد تا در صورت فراهم بودن مقدّمات لازم، به رسالتی که پیامبر(ص) در این حدیث برای او برشمرده، جامه عمل بپوشاند و زمینه‌های هدایت و وحدت امّت اسلامی را فراهم سازد.
ب. ایمن ساختن امّت از گمراهی و تفرقه، مسئله مهمّی است که جز با بهره جُستن از علم و عصمت، ممکن نیست؛ چرا که اگر اقدام آنان در جهت هدایت و حفظ وحدت امّت، عالمانه و معصومانه نباشد، نه تنها به هدایت و اتّحاد امّت نمی‌انجامد، بلکه به اختلاف و گمراهی منتهی خواهد شد.
همچنین، اگر آنان معصوم نباشند و مرتکب گناه شوند، حدّاقل هنگام انجام دادن گناه، مایه امان امّت نخواهند بود. این در حالی است که رسول خدا بدون هیچ قید و شرطی، آنان را در همه احوال، مایه امان امّت دانسته‌ است و این، نشان دهنده علم و عصمت اهل‌بیت(ع) است.
ج. روشن است که مقصود از اهل‌بیت در این‌جا، معنای لغوی آن که شامل همه افراد قبیله و بستگان و همسر و فرزندان شخص می‌شود، نیست؛ بلکه مقصود، اصطلاحی است که قرآن کریم آن‌را در آیه تطهیر، درباره اهل‌بیت پیامبر(ص) به کار برده است: «إِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً».[4] در جای خود ثابت شده که این آیه، انحصاراً درباره اهل‌بیت پیامبر(ص) است که عبارت‌اند از: فاطمه زهرا(س) و امامان معصوم(ع) که نخستینِ آنان، علی بن ابی‌طالب(ع) و آخرین فردشان مهدی موعود(عج) است.

پی نوشت :

[1]. تاریخ الامم و الملوک ج ‏4، ص 236
[2]. المستدرک علی الصحیحین، ج 2، ص 486.
[3]. المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 162
[4]. احزاب، 33.

مطالعه بیشتر :

https://www.ziaossalehin.ir/en/tags/چهارده-معصوم