روز معلم برهمه معلمان مبارک باد .
✍☝فلسفه همیشه مشکل داشته است، مگر ملاصدرا چه می گفت؟ اگر بنا بود که صلح صورت گیرد، خداوند شیطان را خلق نمی کرد و شاید اگر شیطان وجود نداشت صلح راحت تر در جامعه بشری شکل می گرفت و مردم با هم دعوا نمی کردند.
ابراهیمی دینانی در خصوص خلقت شیطان گفت: اگر شیطان وجود دارد. تا چه زمانی شیطان وجود دارد؟ تا آخر شیطان بزرگ وجود دارد و نقش خود را به خوبی ایفا می کند. میدان بازی شیطان در نفس و قلب انسان ها است، اگر انسان ها نبودند شیطان هم میدان بازی نداشت. اما حیوانات شیطانی نمی شوند و حیوانات هیچ کاری ندارد بلکه فقط با قلوب آدمیان کار دارد.
این فیلسوف با بیان اینکه قلوب انسانها جایگاه شیطان است، تصریح کرد: «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ» (قلب مومن عرش الهی است). خداوند در دل مومن است و اگر خواستیم که خدا را پیدا کنیم باید در دل خودمان و در دل هر مومن به دنبال او برگردیم.
وی افزود: شیطان چقدر خبیث است همان جایی می رود که مرکز حضور خداوند رحمان است و در کنار خداوند قرار می گیرد، من نمی دانم این جنگ تا کی قرار است که ادامه داشته باشد. هر جا که شیطان است کار خود را می کند و به مرخصی هم نمی رود، تنها یک راه برای مبارزه با شیطان وجود دارد؛ هرجا که عقل باشد شیطان حضور ندارد.
این استاد فلسفه در مورد ویژگیهای عقل بازدارنده شیطان اظهار کرد: منظور من عقل بازاری، عقل سود زیان و عقل سیاسی را نیست، بلکه منظور من عقل الهی است؛ عقلی که حقیقت را می جوید و این عقل سه تجلی گاه دارد، در منطق به صورت «درست» ، «خوب» و «زیبا» تجلی پیدا می کند و این حقیقت سه جلوه دارد اما «زیبایی» که در هنر است و «خوبی» که در اخلاق و سیاست وجود دارد؛ هر دو مدیون «درستی» هستند؛ اگر «خوبی»، «درست» نباشد فایده ای ندارد. آخرین امضاء، امضاء عقل است.
کسی از زندان جهل رها نمی شود، مخصوصا کسی که دوست نداشته باشد بفهمد، در زندان جهالت می میرد. بنابراین رسالت ملاصدرا نجات دادن بشر از زندان جهالت با «حکمت متعالیه» است.
مراد از حکمت متعالیه بر اساس نظر خواجه نصیرالدین طوسی، آگاهی و دانشی است مشتمل بر اسرار و حقایق برگرفته از گنجینههای حکمت الهی که فهم آنها فراتر از عقل است.
منابع حکمت متعالیه قرآن، حدیث، کلام، عرفان و فلسفههای پیشین و روش آن ترکیبی از معرفت قرآنی و عرفانی و شهودی است.
ابراهیمی دینانی در خصوص خلقت شیطان گفت: اگر شیطان وجود دارد. تا چه زمانی شیطان وجود دارد؟ تا آخر شیطان بزرگ وجود دارد و نقش خود را به خوبی ایفا می کند. میدان بازی شیطان در نفس و قلب انسان ها است، اگر انسان ها نبودند شیطان هم میدان بازی نداشت. اما حیوانات شیطانی نمی شوند و حیوانات هیچ کاری ندارد بلکه فقط با قلوب آدمیان کار دارد.
این فیلسوف با بیان اینکه قلوب انسانها جایگاه شیطان است، تصریح کرد: «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ» (قلب مومن عرش الهی است). خداوند در دل مومن است و اگر خواستیم که خدا را پیدا کنیم باید در دل خودمان و در دل هر مومن به دنبال او برگردیم.
وی افزود: شیطان چقدر خبیث است همان جایی می رود که مرکز حضور خداوند رحمان است و در کنار خداوند قرار می گیرد، من نمی دانم این جنگ تا کی قرار است که ادامه داشته باشد. هر جا که شیطان است کار خود را می کند و به مرخصی هم نمی رود، تنها یک راه برای مبارزه با شیطان وجود دارد؛ هرجا که عقل باشد شیطان حضور ندارد.
این استاد فلسفه در مورد ویژگیهای عقل بازدارنده شیطان اظهار کرد: منظور من عقل بازاری، عقل سود زیان و عقل سیاسی را نیست، بلکه منظور من عقل الهی است؛ عقلی که حقیقت را می جوید و این عقل سه تجلی گاه دارد، در منطق به صورت «درست» ، «خوب» و «زیبا» تجلی پیدا می کند و این حقیقت سه جلوه دارد اما «زیبایی» که در هنر است و «خوبی» که در اخلاق و سیاست وجود دارد؛ هر دو مدیون «درستی» هستند؛ اگر «خوبی»، «درست» نباشد فایده ای ندارد. آخرین امضاء، امضاء عقل است.
کسی از زندان جهل رها نمی شود، مخصوصا کسی که دوست نداشته باشد بفهمد، در زندان جهالت می میرد. بنابراین رسالت ملاصدرا نجات دادن بشر از زندان جهالت با «حکمت متعالیه» است.
مراد از حکمت متعالیه بر اساس نظر خواجه نصیرالدین طوسی، آگاهی و دانشی است مشتمل بر اسرار و حقایق برگرفته از گنجینههای حکمت الهی که فهم آنها فراتر از عقل است.
منابع حکمت متعالیه قرآن، حدیث، کلام، عرفان و فلسفههای پیشین و روش آن ترکیبی از معرفت قرآنی و عرفانی و شهودی است.
۳.۰k
۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳