جایگاه تعقل در معارف قرآن و عترت
جایگاه تعقّل در معارف قرآن و عترت
قرآن کریم بر ضرورت استفاده از عقل و به کارگیری آن تأکید فراوانی دارد؛ چنانکه در موارد متعدّدی خطاب به بندگان میفرماید: «أفَلاتَعقلون»، یعنی چرا تعقّل ندارید؟! چرا عقل خود را به کار نمیاندازید؟ چرا تفکّر نمیکنید؟ «أفَلا تَتَفکرون»، یا در مواردی میفرماید: «لعلّکُم تَعقلون»، که «لعلّ» در این آیات در مقام محبّت استفاده شده است. یعنی خداوند تعالی دوست دارد که شما متعقّل و متفکّر باشید. یعنی خداوند میخواهد که شما نعمت بزرگ عقل را به کار گیرید و از آن استفاده کنید.
ارزش و جایگاه تعقّل و تفکّر نزد پیغمبر اکرم«صلیاللهعلیهوآلهوسلّم» به قدری است که میفرمایند:
تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَةً
یک لحظه یا یک ساعت فکر کردن، بهتر از یک سال عبادت است. استاد بزرگوار ما حضرت امام خمینی «ره» در چهل حدیث روایت دیگری نقل کردهاند که میفرماید: «تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سبعینَ سَنَةً». طبق این روایت شریف، یک ساعت تفکّر از هفتاد سال عبادت برتر و ارزشمندتر است. به راستی بعضی اوقات یک تفکّر کوتاه یا یک اندیشه همراه با عقلانیت، از هفتاد سال و هفتصد سال و حتی از هفت هزار سال هم والاتر است. گاهی یک فکر خیلی کم، انسان را از سقوط نجات میدهد، راه را به وی نشان میدهد و سعادت دنیا و آخرت او را تأمین و او را بهشتی میکند.
خردورزی و تعقّل، سواد نمیخواهد، نیاز به حوزه و دانشگاه هم ندارد؛ بلکه عقل میخواهد که خداوند متعال به همه عطا فرموده است. پس هرکس بتواند از عقل، به عنوان یک پیامبر درون خود استفاده کند، حتماً بهشتی میشود.
یکی از شاگردان امام باقر«سلاماللهعلیه» نقل میکند: پیرمردی با عصا، اما متفکّر و عاقل، خدمت امام باقر آمد و طبق رسم حسنه آن دوران، دینش را خیلی ساده خدمت آن حضرت عرضه داشت. گفت یابنرسولالله، من حلال شما را حلال و حرام شما را حرام میشمرم و به آن عمل میکنم، من دوستان شما و دوستان دوستان شما را دوست دارم، به خاطر اینکه مربوط به شما و شیعه شما هستند، و دشمنان شما را دشمن میدارم فقط به جهت اینکه دشمن شما هستند. با این اوصاف آیا راه نجاتی برای من هست و آیا من بهشتی هستم؟!
امام باقر«سلاماللهعلیه» فرمودند: پیش بیا، پیش بیا، تا او را پهلوی خود نشانیدند و سپس در پاسخ، خبر مسرّت انگیزی به او دادند و فرمودند: کسی خدمت پدرم امام سجاد آمد و اینگونه که تو بیان داشتی، دین خود را بر پدرم عرضه داشت و پرسش تو را از پدرم پرسید و پدرم به او فرمود: اگر با این حال بمیری به رسول خدا و علی و حسن و حسین و علی بن الحسین وارد شوی و دلت خنک شود و قلبت آرام گیرد و دیدهات روشن شود و فرشتگان با روح و ریحان از تو استقبال کنند و اگر زنده بمانی آنچه موجب چشم روشنی تو است ببینی و در بالاترین درجات بهشت با ما خواهی بود.
راوی ادامه میدهد: وقتی امام باقر«سلاماللهعلیه» این کلام را به پایان بردند، پیرمرد بسیار خوشحال شد و از ایشان درخواست کرد که بشارت پدر بزرگوار خود را تکرار کنند و پس از آن، بلند بلند گریه کرد و از شدت هیجان بیهوش شد. امام باقر با دست مبارک خودشان، اشک او را پاک کردند تا به هوش آمد، سپس پیرمرد، سر و صورت و بدنش را با دستهای حضرت تبرّک کرد و اجازه مرخصی خواست. وقتی کمی از جمع امام و یاران ایشان دور شد، حضرت در حالیکه به او چشم دوخته بودند فرمودند: هرکه میخواهد مردی از اهل بهشت را ببیند، به این پیرمرد نگاه کند.
اگر کسی عقل خود را به کار بیندازد، گرچه سواد و تحصیلات هم نداشته باشد، به جایگاهی میرسد که امام باقر «سلاماللهعلیه» به او نگاه محبّت آمیز میکنند و بشارت بهشت و مجالست با اهل بیت«سلاماللهعلیهم» به وی میدهند.
قرآن کریم بر ضرورت استفاده از عقل و به کارگیری آن تأکید فراوانی دارد؛ چنانکه در موارد متعدّدی خطاب به بندگان میفرماید: «أفَلاتَعقلون»، یعنی چرا تعقّل ندارید؟! چرا عقل خود را به کار نمیاندازید؟ چرا تفکّر نمیکنید؟ «أفَلا تَتَفکرون»، یا در مواردی میفرماید: «لعلّکُم تَعقلون»، که «لعلّ» در این آیات در مقام محبّت استفاده شده است. یعنی خداوند تعالی دوست دارد که شما متعقّل و متفکّر باشید. یعنی خداوند میخواهد که شما نعمت بزرگ عقل را به کار گیرید و از آن استفاده کنید.
ارزش و جایگاه تعقّل و تفکّر نزد پیغمبر اکرم«صلیاللهعلیهوآلهوسلّم» به قدری است که میفرمایند:
تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَةً
یک لحظه یا یک ساعت فکر کردن، بهتر از یک سال عبادت است. استاد بزرگوار ما حضرت امام خمینی «ره» در چهل حدیث روایت دیگری نقل کردهاند که میفرماید: «تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سبعینَ سَنَةً». طبق این روایت شریف، یک ساعت تفکّر از هفتاد سال عبادت برتر و ارزشمندتر است. به راستی بعضی اوقات یک تفکّر کوتاه یا یک اندیشه همراه با عقلانیت، از هفتاد سال و هفتصد سال و حتی از هفت هزار سال هم والاتر است. گاهی یک فکر خیلی کم، انسان را از سقوط نجات میدهد، راه را به وی نشان میدهد و سعادت دنیا و آخرت او را تأمین و او را بهشتی میکند.
خردورزی و تعقّل، سواد نمیخواهد، نیاز به حوزه و دانشگاه هم ندارد؛ بلکه عقل میخواهد که خداوند متعال به همه عطا فرموده است. پس هرکس بتواند از عقل، به عنوان یک پیامبر درون خود استفاده کند، حتماً بهشتی میشود.
یکی از شاگردان امام باقر«سلاماللهعلیه» نقل میکند: پیرمردی با عصا، اما متفکّر و عاقل، خدمت امام باقر آمد و طبق رسم حسنه آن دوران، دینش را خیلی ساده خدمت آن حضرت عرضه داشت. گفت یابنرسولالله، من حلال شما را حلال و حرام شما را حرام میشمرم و به آن عمل میکنم، من دوستان شما و دوستان دوستان شما را دوست دارم، به خاطر اینکه مربوط به شما و شیعه شما هستند، و دشمنان شما را دشمن میدارم فقط به جهت اینکه دشمن شما هستند. با این اوصاف آیا راه نجاتی برای من هست و آیا من بهشتی هستم؟!
امام باقر«سلاماللهعلیه» فرمودند: پیش بیا، پیش بیا، تا او را پهلوی خود نشانیدند و سپس در پاسخ، خبر مسرّت انگیزی به او دادند و فرمودند: کسی خدمت پدرم امام سجاد آمد و اینگونه که تو بیان داشتی، دین خود را بر پدرم عرضه داشت و پرسش تو را از پدرم پرسید و پدرم به او فرمود: اگر با این حال بمیری به رسول خدا و علی و حسن و حسین و علی بن الحسین وارد شوی و دلت خنک شود و قلبت آرام گیرد و دیدهات روشن شود و فرشتگان با روح و ریحان از تو استقبال کنند و اگر زنده بمانی آنچه موجب چشم روشنی تو است ببینی و در بالاترین درجات بهشت با ما خواهی بود.
راوی ادامه میدهد: وقتی امام باقر«سلاماللهعلیه» این کلام را به پایان بردند، پیرمرد بسیار خوشحال شد و از ایشان درخواست کرد که بشارت پدر بزرگوار خود را تکرار کنند و پس از آن، بلند بلند گریه کرد و از شدت هیجان بیهوش شد. امام باقر با دست مبارک خودشان، اشک او را پاک کردند تا به هوش آمد، سپس پیرمرد، سر و صورت و بدنش را با دستهای حضرت تبرّک کرد و اجازه مرخصی خواست. وقتی کمی از جمع امام و یاران ایشان دور شد، حضرت در حالیکه به او چشم دوخته بودند فرمودند: هرکه میخواهد مردی از اهل بهشت را ببیند، به این پیرمرد نگاه کند.
اگر کسی عقل خود را به کار بیندازد، گرچه سواد و تحصیلات هم نداشته باشد، به جایگاهی میرسد که امام باقر «سلاماللهعلیه» به او نگاه محبّت آمیز میکنند و بشارت بهشت و مجالست با اهل بیت«سلاماللهعلیهم» به وی میدهند.
- ۶۶۴
- ۰۴ اردیبهشت ۱۳۹۶
دیدگاه ها (۳)
در حال بارگزاری
خطا در دریافت مطلب های مرتبط