مظفر النواب

زنده‌یاد "مظفر عبدالمجید النواب" شاعر عراقی، مشهور به خطرناک‌ترین شاعر ادبیات عرب، زاده‌ی سال ۱۹۳۴ میلادی در محله‌ی شیعه‌نشین کرخ بغداد است. وی از خانواده النواب بود که نسب این خانواده به امام موسی کاظم(ع) می‌رسد.
او از سه‌ سالگی شروع به آموختن قرآن نمود و "حمدی تکریتی"، معلم ابتدایی مظفر، اولین کسی بود که استعدادهای شعری او را کشف نمود. روزی معلم روی تخته سیاه می‌نویسد «قَضَينا ليلة ً في حَفل عُرس ٍ» و از شاگردان می‌خواهد مصرع دومی برای این مصرع بسرایند. مظفر بلافاصله می‌گوید: «كأنّا جالِسون بِقُرص شَمس ِ» یعنی «شبی را در بزم عروسی گذراندیم تو گویی در قرص خورشید نشسته‌ایم» این هم‌وزنی دو مصرع و تشبیه بزم عروسی به خورشید هنوز از سوی منتقدین، مورد ستایش قرار گرفته و دلیلی بر نبوغ شعری مظفر به‌شمار می‌آید.
وی تحصیلات خود را در دانشکده ادبیات بغداد به پایان برد و پس از فروپاشی دوران پادشاهی عراق در سال ۱۹۵۸، در وزارت آموزش و پرورش عراق مشغول به‌کار شد. هم‌زمان با اوج‌گیری درگیری‌ها بین حزب بعث عراق و حزب کمونیست عراق در سال ۱۹۶۳ ناچار به فرار شد. او از طریق بصره به اهواز گریخت و قصد سفر به شوروی داشت ولی توسط ساواک دستگیر و به استخبارات عراق تحویل داده شد. وی توسط ساواک به‌شدت مورد شکنجه قرار می‌گیرد به‌طوری‌ که از آن به عنوان تلخ‌ترین حادثهٔ عمر خود یاد می‌کند.
دادگاه نظامی عراق او را به اعدام محکوم کرد اما با تلاش‌های خانواده و دوستانش، این حکم به زندان ابد تقلیل یافت و در زندان بیابانی نقرة سلیمان، نزدیک مرزهای عراق و عربستان سعودی زندانی شد. پس از آن‌که مدتی را در زندان گذراند به زندانی دیگر در شهر حله در جنوب عراق منتقل شد. مدتی بعد او به همراه چند تن از زندانیان با حفر تونل از آن‌جا گریخته و پس از فرار به جنوب عراق، در میان کشاورزان و هورنشینان آن‌جا سکنی گزیدند و به مبارزهٔ مسلحانه علیه رژیم عراق پرداختند. با اعلام عفو عمومی در سال ۱۹۶۸، به بغداد بازگشت ولی او و چند تن دیگر از اعضای حزب کمونیست عراق بازداشت و روانهٔ زندان شدند. او در زندان از حزب کناره‌گیری نمود.
وی مدتی را ساکن دمشق بود و سرانجام در ٢٠ مه ۲۰٢٢ (برابر با جمعه ٣٠ ارديبهشت ماه ١٤٠١) و پس از تحمل یک دوره بیماری، در سن ۸۸ سالگی، در بیمارستانی، شارجه امارات متحده‌ی عربی درگذشت. 
شعر مظفر النواب شکلی یگانه از شعر عربی‌است که نظیری از ابتدای تاریخ شعر عربی تا به امروز ندارد. او ترکیب‌های بی‌رحمانهٔ متنبی را در شعرهایش به کار می‌برد تا حاکمان روز را به نقد بکشد. او تنها شاعر عربی‌ است که تاکنون در مدح حاکمان شعری نسروده‌ است
دیوان شعر مظفر النواب بیانگر روحیهٔ مبارز او بوده و فلسطین بیشترین سهم را از این دیوان به خود اختصاص داده‌است. پیامبر اسلام، امامان شیعه و شخصیت‌های معاصر چون سیدحسن نصرالله و خالد اسلامبولی افرادی‌اند که او آن‌ها را در شعرهایش ستوده و حاکمان کشورهای عربی را به باد بدترین و عریان‌ترین انتقادها می‌گیرد، به همین دلیل دیوان شعر وی در هیچ کشور عربی چاپ نمی‌شود. او در سال ۱۹۹۶ دیوانش را به نام «الأعمال الشعرية الكاملة لمظفّر النّواب» در لندن منتشر کرد. "صلاح القاضی" اشعار او را چنین توصیف می‌کند.
"شعر مظفر نواب دریایی‌است که گاهی آرام و گاهی خروشان و متلاطم است. خواص آن را می‌پسندند و عوام بدان عشق می‌ورزند و با آن زندگی می‌کنند".



گردآوری و نگارش:
#زانا_کوردستانی