ربیع الاول اولین ماه بعد از ماه های محرم و صفر است ، محرم

ربیع الاول اولین ماه بعد از ماه های محرم و صفر است ، محرم و صفر طبق سیره اهل بیت (علیهم السلام) ، علما و عموم شیعیان ماه های عزا و حزن برای اهل بیت (علیهم السلام) هستند و بعد از آن ماه ربیع الاول آغاز می گردد که البته این ماه نیز خود آکنده از ایام شادی و اندوه اهل بیت (علیهم السلام) است.

در اولین روز ماه ربیع الاول اتفاقاتی همچون هجرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) [۱] ، لیلة المبیت  [۲] ، دفن جسم مبارک رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) [۳] ، هجوم اول به خانه وحی (به نقلی) [۴] ، مسمومیت و زهر دادن به امام حسن عسکری(علیه السلام) [۵] و به نقلی شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام) [۶] روی داده است و در هشت روز اول این ماه اتفاقاتی همچون سقیفه و ظلم های عظیم به اهل بیت (علیهم السلام) [۷] ، تخریب کعبه توسط یزید [۸] ، وفات حضرت سکینه (علیها السلام) [۹] ، هجوم دوم به خانه وحی [۱۰] و در هشتم ربیع الاول شهادت مظلومانه امام حسن عسکری (علیه السلام) روی داده است.[۱۱]

سوال اینجاست با توجه به اینکه که در هشت روز اول ماه ربیع چنین وقایع غمبار عظیمی روی می دهد چرا بعضی عوام این ماه را در روز اول ربیع الاول و یا حتی شام شهادت امام رضا (علیه السلام) تبریک می گویند ؟

بنا بر استناد بر دو حدیث مردم آغاز ربیع و انتهای صفر را تبریک می گویند ، اول استناد آنها به حدیث «من بشّرنی بخروج صفر بشّرته بالجنّة» است که  این حدیث تنها در یک کتاب [۱۲] بدون سند رجالی ذکر شده است که خود کتاب نیز در اعتبار اسنادی دچار شبهه و تردیدهای جدی است که مرحوم میرزا جوادآقا ملکی تبریزی  (ره) این نقل را دور از عقل معرفی می‌ نماید [۱۳]

دوم استناد آنها به حدیث دیگری با چنین مضمونی است که در کتب معتبر روایی و با سند ذکر شده است ولی هدف از آن ، تضمین یا بشارت بر بهشت در مقابل خبر خروج از ماه نیست، بلکه برای معرفی شخصیت صحابی ارجمند رسول‌خدا(صلی الله و آله) ، جناب ابوذر غفاری است. [۱۴] چنانچه در انتهای همان حدیث آمده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله ) می فرماید : من خود این را می‌دانستم، منتهی خواستم این جماعت بدانند که تو مردی از اهل بهشت هستی و چگونه چنین نباشد و حال آن‌که بعد از من، تو را به جرم محبّت به اهل‌بیتم ، از حرم من طرد می‌کنند و از آن پس تنها زندگی کرده و غریب و تنها خواهی مرد و جماعتی به واسطه تو سعادت‌مند خواهند شد. آنان کسانی هستند که در تجهیز و تدفین تو سعی خواهند کرد؛ ایشان رفیقان من در بهشت جاوید خواهند بود، همان بهشتی که حق‌تعالی وعده‌اش را به متقین داده است. [۱۵]

ضمنا حتی اگر دو نقل را برای پایان صفر یا ابتدای صفر بپذیریم می توان آن را اشاره ای به این مطلب دانست که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) با این فرمایش در آخرین سال عمر پر برکت خود به این مطلب خبر داده است که هرگز  من پایان صفر را نخواهم دید و قبل از پایان صفر از بین شما خواهم رفت.

با توجه به اینکه استناد به این دو حدیث برای تبریک و شادباش آغاز ربیع الاول (و پایان صفر) رد می شود و هیچ دلیل عقلی و نقلی برای آن موجود نیست ، تبریک ایام شادی ماه ربیع الاول به اولین روز شادی ربیع الاول یعنی روز نهم ربیع الاول [۱۶] موکول می گردد.

پی نوشت :

[۱]. تاریخ طبری ج۲ ص۱۱۰
[۲]. کافی: ج۸ ص۳۳۹
[۳]. مستدرک الوسائل ج۲۲ ص۵۲۱ 
[۴]. کتاب سلیم ص۸۲
[۵]. ارشاد ج۲ ص۳۳۶
[۶]. مصباح کفعمی ص ۵۲۳
[۷]. الکامل فی التاریخ،ابن الأثیر،ج۲، ص۱۰
[۸]. فیض العلام ، ص۲۰۳
[۹]. همان ص۲۰۶
[۱۰]. توحید صدوق ، ص ۷۳
[۱۱]. کافی  ج۲ ص۵۶۱
[۱۲]. آثارالبلاد و اخبارالعباد ،محمودالقزوینی
[۱۳]. المراقبات؛ میرزاجواد ملکی تبریزی، ص۳۶
[۱۴]. علل‌الشرایع؛ شیخ صدوق، ج۱ ، ص۱۷۵
[۱۵]. معانی‌الأخبار؛ شیخ صدوق، ص۲۰۴
[۱۶]. کافی  ج۲ ص۵۶۱


مطالعه بیشتر در :

http://www.ziaossalehin.ir/fa/content/450