تکالیف شب قدر
تکالیف شب قدر
برای عبادت و درک فضیلت و فیض شبقدر، عموما به مسجدها میرویم، اما برای اینکه با انجام اعمال جنبی- که خود نیز اعمال پرفضیلتی است - خویشتن را برای درک عظمت و فضایل عمیق شب قدر آمادهتر گردانیم تا بتوانیم در نورانیت قرآن نورانی شویم و با فرشتگان پاک آسمانی همنوا گردیم و موجی در دریای روح خود ایجاد کنیم، پیشوایان والامقام اسلام، ما را به انجام تکالیف زیر دعوت نمودهاند.
1- غسل شبقدر
غسل، از یک سو عبادت است، چون میبایست به - نیت تقرب و اطاعت خداوند انجام شود و از سوی دیگر نظافت و بهداشت میباشد، چون با شستوشوی بدن، هر مومنی خود را برای حضور در مجامع عمومی و ملاقات سالم و جاذب با اهل ایمان آماده و منظم میگرداند.
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است: هرکس برای شبهای هفدهم، نوزدهم، بیست و یکم، بیست سوم ماه مبارک رمضان، که امید شب قدر بودن آنها میرود، غسل انجام دهد، از گناهان پاک میگردد و مانند روزی میشود که از مادر متولد گردیده است.
2- احیا و شبزندهداری
همان طور که در سیره پیامبر صلیالله علیه و آله و سلم مطالعه کردیم، احیا، بیدار بودن و شبهای قدر را با عبادت سپری نمودن، از تکالیف دیگر در این شبها است. باری، شبزندهداری با عبادت و دعا، وظیفهای برای همه شبهای قدر است، امام حسن عسگری (علیه السّلام) فرموده: فلا یفوتک احیاء لیله ثلاث و عشرین؛ اگر نتوانستی در شبهای دیگر احیا داشته باشی، سعی کن احیا و شبزندهداری شب بیستو سوم را از دست ندهی. امام باقر (علیه السّلام) نیز، فرموده است: هر کس شب قدر را احیا بدارد، خداوند مهربان گناهان او را میآمرزد....
اما نکته بسیار مهمی که درباره احیا باید مورد توجه باشد، این است که، اولا: شب را تا سپیده صبح به عبادت و دعا بگذرانیم؛ ثانیا: به بیداری چشم قناعت نکنیم، زیرا آنچه دارای اهمیت فوقالعادهاست. بیداری دل و آگاهی و بصیرتی است که انسان را در محضر الهی و قرآن کریم و فرشتگان آسمانی، مودب و منظم و لایق گرداند.
زیرا، فرشتگان آسمانی که به زمین نزول میکنند، طبق روایت نخست به محضر حضرت صاحبالامر (علیه السّلام) شرف حضور مییابند، تا علاوه بر سلامت آفرینی در شب قدر یا سلام رسانی به بندگان، پیام الله را به حجتا... (علیه السّلام) ابلاغ دارند و طبیعی است اگر حجتا... (علیه السّلام) از وضع عبادا... رضایت و خرسندی داشته باشد، وضع تقدیر و سرنوشت سال آینده عبادا... از جانب الله، وضع بهتر و سعادتمندانهتری خواهد بود.
3- قرآن بر سرگرفتن
تکلیف دیگر شبهای قدر، قرآن به سر گرفتن است. مومنان روزه گرفته، در ماه خدا و خانه خدا، کتاب خدا را گشوده، به سرگرفته و آن را شفیع خود قرار میدهند. آنها به محتوای قرآن میاندیشند، به آغوش آن پناه میبرند و با قرآن پیوند و پیمان مجدد برقرار مینمایند، تا با معارف نورانی آن، همه زوایای زندگی خویش را نورانی و متعالی گردانند البته برای آگاهی به خصوصیات این اعمال به کتابهای دعا باید مراجعه نمود.
امام صادق (علیه السّلام) هم فرموده است: برای شبهای قدر قرآن کریم را جلوی خود قرار دهید، آن را بگشایید و بخوانید: اللهم انی اسئلک بکتابک المنزل، و ما فیه و فیه اسمک الاکبر و اسمائک الحسنی و ما یخاف و یرجی، ان تجعلنی من عتقائک من النار
4- نماز و دعا
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است: در هر یک از دو شبهای قدر صد رکعت نماز میبایست خوانده شود. آن حضرت، خود نیز این عمل را انجام میداد، چنانکه از سرشب تا سپیده صبح به دعا و مناجات با خداوند میپرداخت. از جمله دعاهایی که به خواندن آنها سفارش شده دعای جوشن کبیر است.
5- استغفار و توبه
اگر چه روزهداری خود عامل شستوشوی بخشی از گناهان میباشد، اما برای وارد شدن به ماه مبارک رمضان، به خصوص دریافت فیض شبهای قدر ادای دین خالق و خلق هم، لازم خواهد بود، در عین حال، در این شبهای نورانی، که به بیان امام صادق(علیه السّلام): درهای رحمتالهی، به روی بندگان گشوده میگردد. درخواست آمرزش گناهان، توبه و انابه و گریه و ناله به درگاه خداوند، برای رفع گرفتاریها و رسیدن به حاجتهای مادی و معنوی، کاری ضروری خواهد بود.
به هر حال، عظمت و تکالیف شبهای نورانی و سرنوشت ساز قدر فراوان است، که این مقال را مجال آن نیست، فقط به طور خلاصه میتوان گفت: شبقدر، شب وصل است و آداب و تکالیفی را هم که تاکنون برشمردیم سراسر مقدمه وصال محبوب میباشد.
برای عبادت و درک فضیلت و فیض شبقدر، عموما به مسجدها میرویم، اما برای اینکه با انجام اعمال جنبی- که خود نیز اعمال پرفضیلتی است - خویشتن را برای درک عظمت و فضایل عمیق شب قدر آمادهتر گردانیم تا بتوانیم در نورانیت قرآن نورانی شویم و با فرشتگان پاک آسمانی همنوا گردیم و موجی در دریای روح خود ایجاد کنیم، پیشوایان والامقام اسلام، ما را به انجام تکالیف زیر دعوت نمودهاند.
1- غسل شبقدر
غسل، از یک سو عبادت است، چون میبایست به - نیت تقرب و اطاعت خداوند انجام شود و از سوی دیگر نظافت و بهداشت میباشد، چون با شستوشوی بدن، هر مومنی خود را برای حضور در مجامع عمومی و ملاقات سالم و جاذب با اهل ایمان آماده و منظم میگرداند.
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است: هرکس برای شبهای هفدهم، نوزدهم، بیست و یکم، بیست سوم ماه مبارک رمضان، که امید شب قدر بودن آنها میرود، غسل انجام دهد، از گناهان پاک میگردد و مانند روزی میشود که از مادر متولد گردیده است.
2- احیا و شبزندهداری
همان طور که در سیره پیامبر صلیالله علیه و آله و سلم مطالعه کردیم، احیا، بیدار بودن و شبهای قدر را با عبادت سپری نمودن، از تکالیف دیگر در این شبها است. باری، شبزندهداری با عبادت و دعا، وظیفهای برای همه شبهای قدر است، امام حسن عسگری (علیه السّلام) فرموده: فلا یفوتک احیاء لیله ثلاث و عشرین؛ اگر نتوانستی در شبهای دیگر احیا داشته باشی، سعی کن احیا و شبزندهداری شب بیستو سوم را از دست ندهی. امام باقر (علیه السّلام) نیز، فرموده است: هر کس شب قدر را احیا بدارد، خداوند مهربان گناهان او را میآمرزد....
اما نکته بسیار مهمی که درباره احیا باید مورد توجه باشد، این است که، اولا: شب را تا سپیده صبح به عبادت و دعا بگذرانیم؛ ثانیا: به بیداری چشم قناعت نکنیم، زیرا آنچه دارای اهمیت فوقالعادهاست. بیداری دل و آگاهی و بصیرتی است که انسان را در محضر الهی و قرآن کریم و فرشتگان آسمانی، مودب و منظم و لایق گرداند.
زیرا، فرشتگان آسمانی که به زمین نزول میکنند، طبق روایت نخست به محضر حضرت صاحبالامر (علیه السّلام) شرف حضور مییابند، تا علاوه بر سلامت آفرینی در شب قدر یا سلام رسانی به بندگان، پیام الله را به حجتا... (علیه السّلام) ابلاغ دارند و طبیعی است اگر حجتا... (علیه السّلام) از وضع عبادا... رضایت و خرسندی داشته باشد، وضع تقدیر و سرنوشت سال آینده عبادا... از جانب الله، وضع بهتر و سعادتمندانهتری خواهد بود.
3- قرآن بر سرگرفتن
تکلیف دیگر شبهای قدر، قرآن به سر گرفتن است. مومنان روزه گرفته، در ماه خدا و خانه خدا، کتاب خدا را گشوده، به سرگرفته و آن را شفیع خود قرار میدهند. آنها به محتوای قرآن میاندیشند، به آغوش آن پناه میبرند و با قرآن پیوند و پیمان مجدد برقرار مینمایند، تا با معارف نورانی آن، همه زوایای زندگی خویش را نورانی و متعالی گردانند البته برای آگاهی به خصوصیات این اعمال به کتابهای دعا باید مراجعه نمود.
امام صادق (علیه السّلام) هم فرموده است: برای شبهای قدر قرآن کریم را جلوی خود قرار دهید، آن را بگشایید و بخوانید: اللهم انی اسئلک بکتابک المنزل، و ما فیه و فیه اسمک الاکبر و اسمائک الحسنی و ما یخاف و یرجی، ان تجعلنی من عتقائک من النار
4- نماز و دعا
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است: در هر یک از دو شبهای قدر صد رکعت نماز میبایست خوانده شود. آن حضرت، خود نیز این عمل را انجام میداد، چنانکه از سرشب تا سپیده صبح به دعا و مناجات با خداوند میپرداخت. از جمله دعاهایی که به خواندن آنها سفارش شده دعای جوشن کبیر است.
5- استغفار و توبه
اگر چه روزهداری خود عامل شستوشوی بخشی از گناهان میباشد، اما برای وارد شدن به ماه مبارک رمضان، به خصوص دریافت فیض شبهای قدر ادای دین خالق و خلق هم، لازم خواهد بود، در عین حال، در این شبهای نورانی، که به بیان امام صادق(علیه السّلام): درهای رحمتالهی، به روی بندگان گشوده میگردد. درخواست آمرزش گناهان، توبه و انابه و گریه و ناله به درگاه خداوند، برای رفع گرفتاریها و رسیدن به حاجتهای مادی و معنوی، کاری ضروری خواهد بود.
به هر حال، عظمت و تکالیف شبهای نورانی و سرنوشت ساز قدر فراوان است، که این مقال را مجال آن نیست، فقط به طور خلاصه میتوان گفت: شبقدر، شب وصل است و آداب و تکالیفی را هم که تاکنون برشمردیم سراسر مقدمه وصال محبوب میباشد.
۴.۸k
۱۴ تیر ۱۳۹۴
دیدگاه ها (۴)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.