نَجَف قُلی خان بَختیاری مشهور به صَمصام السَلطَنه
نَجَف‌قُلی خان بَختیاری مشهور به صَمصام‌السَلطَنه
نجفقليخان بختياری، پسر دوم حسينقليخان ايلخاني، در سال 1270 هجری قمری در قوم لر از چهارمحال و بختياري متولد شد. در كودكي مدتي به تحصيل پرداخت و بعد از آن مطابق تربيت ايلي به اسبسواري و تيراندازي روي آورد. در سال 1299 هجری قمری كه پدرش به دست ظلالسلطان عموي ناصرالدين شاه در اصفهان كشته شد و دو برادرش (اسفنديارخان و عليقليخان) به زندان افتادند، او به رياست ايل بختياري رسيد. هنگامي كه برادرش اسفنديارخان از زندان آزد شد، مقام ايلخاني را به او منتقل نمود. پس از فوت اسفنديارخان، از جانب مظفرالدين شاه به مقام ايلخاني ايل بختياري منصوب و ملقب به صمصامالسلطنه شد. تا زماني كه مظفرالدين شاه در قيد حيات بود، رابطه صمصامالسلطنه با دربار حسنه بود، اما پس از روي كار آمدن محمدعلي شاه، رابطه اندكي تيره شد. پس از بمباران مجلس شورای ملی دورهی اول توسط محمدعلی شاه، با تحريك سردار بهادر و سردار محتشم، صمصامالسلطنه به اتهام جانب‌داري از مشروطيت، از سمت ايلخاني معزول و سردار مظفر به جاي وي منصوب شد و اين اقدام باعث دشمني و نفرت صمصامالسلطنه از محمدعلي شاه و نزديكي بيش از پيش او به مشروطه‌خواهان شد. در اين زمان، مردم اصفهان در راستاي مبارزه با ظلم و ستم اقبالالدولهی كاشي و عمال شاهزاده معزول ظلالسطان، انجمني فعال به نام انجمن ولايتي به رياست حاجآقا نورالله نجفي تشكيل دادند و از ضرغام السلطنه و صمصامالسلطنه خواستند اصفهان را به تصرف در آوردند. صمصام السلطنه كه مترصد ضربه‌اي به دولت بود به اتفاق ضرغام السلطنه اصفهان را تصرف نمودند. پس از فتح اصفهان، خوانين بختياري، برنامه و نقشه‌اي براي تصرف تهران نداشتند ولي چند عامل سبب گرديد تا خوانين نظرشان تغيير نمايد و براي فتح تهران خود را مهيا كنند كه عبارت بودند از: 1- تلگراف‌هاي علماي نجف اشرف و انقلابيون ديگر؛ 2- حمايت و درخواست‌هاي مردم اصفهان و 3- دخالت سردار اسعد.
صمصام السلطنه پس از تصرف اصفهان فرماندهي قواي بختياري را به برادر خود عليقليخان سردار اسعد سپرد و او را راهي تهران كرد و خود در اصفهان ماند. سردار اسعد از يك طرف و سپهدار محمدولیخان تنكابني رهبر نيروهاي شمال كشور از طرف ديگر تهران را فتح و بساط استبداد صغير محمدعلي شاه برچيده شد.
پس از فتح تهران و عزيمت باشكوه صمصام السلطنه به تهران، او از طرف مجلس عالي كه تشكيل شده بود در 2 رجب 1327 به عنوان حاكم اصفهان منصوب شد. سپهدار تنكابني در ترميمي كه در كابينهی خود در جمادی الاول 1329 انجام داد، صمصام السلطنه را به سمت وزير جنگ منصوب نمود. صمصامالسلطنه حدود سه‌ماه در اين سمت باقي بود تا اينكه به دنبال اعلام حكومت نظامي در پايتخت به عنوان فرماندار نظامي تهران تعيين شد.
نخستين دورهی نخست وزيري صمصامالسلطنه
انتشار خبر بازگشت محمدعلي شاه به ايران و بروز شايعه همكاري محرمانه بين او و سپهدار موجب بركناري سپهدار تنكابني گرديد. و از آنجا كه دفع خطر ناشي از بازگشت محمدعلي شاه از هر اقدامي ضروري‌تر به نظر مي‌رسيد، نجفقليخان صمصام السلطنه كه از پشتيباني نيروي نظامي بختياري برخوردار بود و مناسب‌ترين فرد براي اين منظور به شمار مي‌رفت، با رضايت انگليسي‌ها و بنا بر صلاحديد مجلس و انتخاب ناصرالملك نايبالسلطنه، صمصام السلطنه در 21 رجب 1329 ( 26 تیر 1290) كابينه خود را مركب از افراد زير تشكيل داد.
1. نجفقليخان صمصامالسلطنه، نخستوزير و وزير جنگ؛
2. ميرزا حسنخان مشيرالدوله، وزير عدليه؛
3. ميرزا حسنخان وثوقالدوله، وزير خارجه؛
4. ميرزا احمدخان قوامالسلطنه، وزير داخله؛
5. ميرزا ابراهيمخان حكيمالملك، وزير ماليه؛
6. ميرزا محمدعليخان علاءالسلطنه، وزير علوم؛
7. ميرزا حسينخان دبيرالملك، وزير پست و تلگراف.
كابينه در فاصله نزديك به 18 ماه، 4 بار در تاريخ‌هاي 6 شعبان 1329 (9 مرداد 1290)، 7 ذيحجهی 1329 (6 آذر 1290)، 20 ذيحجهی 1329 (19 آذر 1290)، 17 جماديالثاني 1330 (15 خرداد 1291)، ترميم شد.
دولت صمصامالسلطنه در ابتدا برنامه‌اي براي كابينهی خود نداشت كه به مجلس ارائه نمايد. ولي بالاخره توانست برنامه‌اي مشتمل بر 10 ماده در خصوص قانون انتخابات، تجديدنظر در قوانين اساسي، مجازات تضعيف‌كنندگان دولت و رسانه‌هاي مختلف، تجديدنظر در قوانين انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي، تشكيل ژاندارمري، حذف و تعديل ادارات غير ضرور، اصلاح وزارت عدليه و چگونگي تنظيم روابط ديپلماسي با كشورهاي ديگر، تنظيم و تقديم مجلس نمايد كه اين برنامه در 9 رمضان 1329 با اكثريت به تصويب رسيد.
اقدامات و اتفاقات نخستين دورهی نخست وزيري صمصام السلطنه
دفع فتنهی محمدعلي شاه و برادرانش ابوالفتح ميرزا سالارالدوله و مل
نجفقليخان بختياری، پسر دوم حسينقليخان ايلخاني، در سال 1270 هجری قمری در قوم لر از چهارمحال و بختياري متولد شد. در كودكي مدتي به تحصيل پرداخت و بعد از آن مطابق تربيت ايلي به اسبسواري و تيراندازي روي آورد. در سال 1299 هجری قمری كه پدرش به دست ظلالسلطان عموي ناصرالدين شاه در اصفهان كشته شد و دو برادرش (اسفنديارخان و عليقليخان) به زندان افتادند، او به رياست ايل بختياري رسيد. هنگامي كه برادرش اسفنديارخان از زندان آزد شد، مقام ايلخاني را به او منتقل نمود. پس از فوت اسفنديارخان، از جانب مظفرالدين شاه به مقام ايلخاني ايل بختياري منصوب و ملقب به صمصامالسلطنه شد. تا زماني كه مظفرالدين شاه در قيد حيات بود، رابطه صمصامالسلطنه با دربار حسنه بود، اما پس از روي كار آمدن محمدعلي شاه، رابطه اندكي تيره شد. پس از بمباران مجلس شورای ملی دورهی اول توسط محمدعلی شاه، با تحريك سردار بهادر و سردار محتشم، صمصامالسلطنه به اتهام جانب‌داري از مشروطيت، از سمت ايلخاني معزول و سردار مظفر به جاي وي منصوب شد و اين اقدام باعث دشمني و نفرت صمصامالسلطنه از محمدعلي شاه و نزديكي بيش از پيش او به مشروطه‌خواهان شد. در اين زمان، مردم اصفهان در راستاي مبارزه با ظلم و ستم اقبالالدولهی كاشي و عمال شاهزاده معزول ظلالسطان، انجمني فعال به نام انجمن ولايتي به رياست حاجآقا نورالله نجفي تشكيل دادند و از ضرغام السلطنه و صمصامالسلطنه خواستند اصفهان را به تصرف در آوردند. صمصام السلطنه كه مترصد ضربه‌اي به دولت بود به اتفاق ضرغام السلطنه اصفهان را تصرف نمودند. پس از فتح اصفهان، خوانين بختياري، برنامه و نقشه‌اي براي تصرف تهران نداشتند ولي چند عامل سبب گرديد تا خوانين نظرشان تغيير نمايد و براي فتح تهران خود را مهيا كنند كه عبارت بودند از: 1- تلگراف‌هاي علماي نجف اشرف و انقلابيون ديگر؛ 2- حمايت و درخواست‌هاي مردم اصفهان و 3- دخالت سردار اسعد.
صمصام السلطنه پس از تصرف اصفهان فرماندهي قواي بختياري را به برادر خود عليقليخان سردار اسعد سپرد و او را راهي تهران كرد و خود در اصفهان ماند. سردار اسعد از يك طرف و سپهدار محمدولیخان تنكابني رهبر نيروهاي شمال كشور از طرف ديگر تهران را فتح و بساط استبداد صغير محمدعلي شاه برچيده شد.
پس از فتح تهران و عزيمت باشكوه صمصام السلطنه به تهران، او از طرف مجلس عالي كه تشكيل شده بود در 2 رجب 1327 به عنوان حاكم اصفهان منصوب شد. سپهدار تنكابني در ترميمي كه در كابينهی خود در جمادی الاول 1329 انجام داد، صمصام السلطنه را به سمت وزير جنگ منصوب نمود. صمصامالسلطنه حدود سه‌ماه در اين سمت باقي بود تا اينكه به دنبال اعلام حكومت نظامي در پايتخت به عنوان فرماندار نظامي تهران تعيين شد.
نخستين دورهی نخست وزيري صمصامالسلطنه
انتشار خبر بازگشت محمدعلي شاه به ايران و بروز شايعه همكاري محرمانه بين او و سپهدار موجب بركناري سپهدار تنكابني گرديد. و از آنجا كه دفع خطر ناشي از بازگشت محمدعلي شاه از هر اقدامي ضروري‌تر به نظر مي‌رسيد، نجفقليخان صمصام السلطنه كه از پشتيباني نيروي نظامي بختياري برخوردار بود و مناسب‌ترين فرد براي اين منظور به شمار مي‌رفت، با رضايت انگليسي‌ها و بنا بر صلاحديد مجلس و انتخاب ناصرالملك نايبالسلطنه، صمصام السلطنه در 21 رجب 1329 ( 26 تیر 1290) كابينه خود را مركب از افراد زير تشكيل داد.
1. نجفقليخان صمصامالسلطنه، نخستوزير و وزير جنگ؛
2. ميرزا حسنخان مشيرالدوله، وزير عدليه؛
3. ميرزا حسنخان وثوقالدوله، وزير خارجه؛
4. ميرزا احمدخان قوامالسلطنه، وزير داخله؛
5. ميرزا ابراهيمخان حكيمالملك، وزير ماليه؛
6. ميرزا محمدعليخان علاءالسلطنه، وزير علوم؛
7. ميرزا حسينخان دبيرالملك، وزير پست و تلگراف.
كابينه در فاصله نزديك به 18 ماه، 4 بار در تاريخ‌هاي 6 شعبان 1329 (9 مرداد 1290)، 7 ذيحجهی 1329 (6 آذر 1290)، 20 ذيحجهی 1329 (19 آذر 1290)، 17 جماديالثاني 1330 (15 خرداد 1291)، ترميم شد.
دولت صمصامالسلطنه در ابتدا برنامه‌اي براي كابينهی خود نداشت كه به مجلس ارائه نمايد. ولي بالاخره توانست برنامه‌اي مشتمل بر 10 ماده در خصوص قانون انتخابات، تجديدنظر در قوانين اساسي، مجازات تضعيف‌كنندگان دولت و رسانه‌هاي مختلف، تجديدنظر در قوانين انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي، تشكيل ژاندارمري، حذف و تعديل ادارات غير ضرور، اصلاح وزارت عدليه و چگونگي تنظيم روابط ديپلماسي با كشورهاي ديگر، تنظيم و تقديم مجلس نمايد كه اين برنامه در 9 رمضان 1329 با اكثريت به تصويب رسيد.
اقدامات و اتفاقات نخستين دورهی نخست وزيري صمصام السلطنه
دفع فتنهی محمدعلي شاه و برادرانش ابوالفتح ميرزا سالارالدوله و مل
۶.۶k
۱۰ آذر ۱۳۹۲
دیدگاه ها (۶)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.