ایران زمین از دیرباز درمسیر ترك تازی اقوام پیر امونی خود
ایران زمین از دیرباز درمسیر ترك تازی اقوام پیر‌امونی خود بوده است، اما فر‌هنگ دیرپای این سرزمین همواره پیش از آن كه تأثیرپذیر باشد، تأثیرگذار بوده و اقوام تمدن ساز و بدوی را تمدن ساز كرده است.
نمونه این تأثیرگذاری در ابنیه تاریخی سراسر ایران زمین است، كه به دست اقوام مها‌‌‌جر در این سرزمین بنا شده و از آن جمله، مسجد جامع گوهرشاد در جوار بارگاه نورباران رضوی به گونه‌ای كه جانشینان امیر تیمور گوركانی خونریز،یعنی فرزند او شاهرخ با بهره‌گیری از تجربه معماران ایرانی نه تنها به بازسازی ویرانه‌های‌های به جای مانده از دوران پدر پرداخت، بلكه عروس او گوهرشاد خاتون، همسر شاهرخ، مسجدی در جوار حرم رضوی ساخت كه هم‌اینك با گذر سالیان، همچنان جلوه‌گر معماری ایرانی-اسلامی و بیانگر روح تمدن‌ساز ایرانی است.
این بنای قابل توجه و برجسته در كنار بارگاه ملكوتی رضوی همه ساله میلیون‌ها زائر را پذیرا است.1 (تصویر1)
تصویر1- مسجد گوهرشاد در جوار حرم مطهر امام رضا(ع)
فصل اول:معرفی مسجد گوهرشاد
یکی از مساجد با شکوه و دیرینه سال اسلامی که پس از قریب شش قرن در شهر مقدس مشهد برپاست و شکوه و عظمت خود را همچنان حفظ کرده است، مسجد گوهرشاد است که آیینه ای از جلوه ملکوتی و هنر معماری کشور اسلامی ما، ایران بشمار می‌آید. این مسجد بزرگ، به همت بانوی نیکوکار گوهرشاد آغا همسر میرزا شاهرخ فرزند امیر تیمور گورکانی به دست معماران وهنرمندان ایرانی که در بارگاه شاهرخ می زیستند پی‌ریزی شده و در سال ۸۲۱ هجری قمری ساختمان آن به پایان رسیده است.
این بنا در مجموعه آرامگاهی آستان قدس رضوی و جنوب حرم مطهر واقع گردیده و به خاطر ویژگی‌های ساختمانی و دارا بودن تزئینات غنی کاشی و کتیبه،یکی از برجسته ترین بناهای تاریخی ایران است. همان طور که گفته شد، ساخت این مسجد به همت بانوی نیکوکار گوهرشاد آغا و استادی قوام‌الدین شیرازی در سال ۸۲۱ ه.ق به اتمام رسیده است . در دوره‌های صفوی و قاجاریه و دوره اخیر تعمیراتی در مسجد به عمل آمده و با این حال، اصالت هنری و تاریخی خود را حفظ کرده است.
بنای جامع گوهرشاد از آجر و گچ به شیوه معماری مشرق زمین ساخته شده است. مساحت کل مسجد تقریباً ۹۴۱۰ متر مربع است که حدود آن از جهت غرب 109.30 متر و از جهت شرق 107.80 متر و از حد شمالی ۸۷ متر و حد جنوب 98.65 متر می‌باشد.
مسجد گوهرشاد در حال حاضر، هفت در، در جهات مختلف از جمله از طرف حرم مطهر دارد. در میان مسجد، صحن وسیعی به ابعاد تقریبی ۵۵×۵۰ متر واقع است که با چهار ایوان به نامهای: )مقصوره (جنوبی ، (دارالسیاده (شمالی، (حاجی حسن) شرقی و(ایوان آب (غربی است در چهار جهت اصلی و رواق های دو طبقه محدود شده است. 2
گنبد
گنبد مسجد گوهرشاد که روی ایوان مقصوره قرارگرفته ازکاشی نره 3 به رنگ فیروزه‌ای ساخته شده ارتفاع این گنبد40متراست و قطرآن 10 متر می‌باشد.پوشش زیرین به عرقچین معروف است وپوشش دوم گنبدبیرونی است که ازخارج نمایان است. (تصویر2)
گنبد در سال 1341 ه.ش بنا به نظرکارشناسان فنی به کلی برداشته و از نو گنبدی با ابزار و مصالح جدید زیر نظر آقای عباس آفرنده و معماران مسجد ساخته شده است.4
این گنبد بر روی ساقه استوانه شکلی که ارتفاع زیادی ندارد بناشده وقسمت اصلی گنبد با قوسی نرم وجالب آغاز می‌گردد و به صورت نیمکره‌ای درمی‌آید که قطب کشیده‌ای دارد و شکلی بدیع و زیبا را پدید می‌آورد.
گنبد اوگون- شکمدار و قطور است.کاشیکاری گردونه گنبد در زمینه کاشی نره فیروزه‌ای یکدست باعبارت جلیل ((لااله الا ا...)) با خط بنایی سه رگی به رنگ لاجوردی وسفید عبارت ((محمدرسول ا...)) با کاشی تغاری معقلی تخت خودنمایی می‌کند که زیبایی و هماهنگی هنر ایرانی را به هنرشناسان می‌نماید.عبارت ولی‌ا...باکاشی سفید مینایی و خط معقلی تخت مجموعه سه خط به شکل تفکیک و مکرر بر گردونه کونال گنبد و هنرهای بسیار دیگر به حق عظمتی از هنر معماری در این مسجد را گردآورده که توجه هنرشناسان جهان را به خود جلب کرده است.5
تصویر2- گنبد مسجد گوهرشاد
ایوان مقصوره
این ایوان بزرگترین ایوان مسجد است که به ایوان قبله نیز مشهور است. گنبد بر بالای آن و محراب در داخل آن قرار گرفته است .این ایوان 37 متر طول دارد و دهانه آن حدودا 13متراست.6 (تصویر3)
تصویر3- ایوان مقصوره
تاریخ بنای این ایوان 820 ه. ق است.در حاشیه دهانه ایوان کتیبه زیبایی به خط ثلث ازبایسنغرمیرزا به جامانده است وباآیه ((انما یعمر مسجد رامن آمن باو بالیوم الاخرواقام الصلوة وآتی الزکوة ولم یخش ا... فعسی اولائک ان یکونومن المهتدین)) ونیزحدیثی ازپیامبر(ص)باعبارات : ((قال النبی علیه السلام من بنی ا... مسجدلینکرا... فیه بنی بتیاله فی الجنه)).
این کتیبه که بر روی زمینه لاجوردی و با حرو
نمونه این تأثیرگذاری در ابنیه تاریخی سراسر ایران زمین است، كه به دست اقوام مها‌‌‌جر در این سرزمین بنا شده و از آن جمله، مسجد جامع گوهرشاد در جوار بارگاه نورباران رضوی به گونه‌ای كه جانشینان امیر تیمور گوركانی خونریز،یعنی فرزند او شاهرخ با بهره‌گیری از تجربه معماران ایرانی نه تنها به بازسازی ویرانه‌های‌های به جای مانده از دوران پدر پرداخت، بلكه عروس او گوهرشاد خاتون، همسر شاهرخ، مسجدی در جوار حرم رضوی ساخت كه هم‌اینك با گذر سالیان، همچنان جلوه‌گر معماری ایرانی-اسلامی و بیانگر روح تمدن‌ساز ایرانی است.
این بنای قابل توجه و برجسته در كنار بارگاه ملكوتی رضوی همه ساله میلیون‌ها زائر را پذیرا است.1 (تصویر1)
تصویر1- مسجد گوهرشاد در جوار حرم مطهر امام رضا(ع)
فصل اول:معرفی مسجد گوهرشاد
یکی از مساجد با شکوه و دیرینه سال اسلامی که پس از قریب شش قرن در شهر مقدس مشهد برپاست و شکوه و عظمت خود را همچنان حفظ کرده است، مسجد گوهرشاد است که آیینه ای از جلوه ملکوتی و هنر معماری کشور اسلامی ما، ایران بشمار می‌آید. این مسجد بزرگ، به همت بانوی نیکوکار گوهرشاد آغا همسر میرزا شاهرخ فرزند امیر تیمور گورکانی به دست معماران وهنرمندان ایرانی که در بارگاه شاهرخ می زیستند پی‌ریزی شده و در سال ۸۲۱ هجری قمری ساختمان آن به پایان رسیده است.
این بنا در مجموعه آرامگاهی آستان قدس رضوی و جنوب حرم مطهر واقع گردیده و به خاطر ویژگی‌های ساختمانی و دارا بودن تزئینات غنی کاشی و کتیبه،یکی از برجسته ترین بناهای تاریخی ایران است. همان طور که گفته شد، ساخت این مسجد به همت بانوی نیکوکار گوهرشاد آغا و استادی قوام‌الدین شیرازی در سال ۸۲۱ ه.ق به اتمام رسیده است . در دوره‌های صفوی و قاجاریه و دوره اخیر تعمیراتی در مسجد به عمل آمده و با این حال، اصالت هنری و تاریخی خود را حفظ کرده است.
بنای جامع گوهرشاد از آجر و گچ به شیوه معماری مشرق زمین ساخته شده است. مساحت کل مسجد تقریباً ۹۴۱۰ متر مربع است که حدود آن از جهت غرب 109.30 متر و از جهت شرق 107.80 متر و از حد شمالی ۸۷ متر و حد جنوب 98.65 متر می‌باشد.
مسجد گوهرشاد در حال حاضر، هفت در، در جهات مختلف از جمله از طرف حرم مطهر دارد. در میان مسجد، صحن وسیعی به ابعاد تقریبی ۵۵×۵۰ متر واقع است که با چهار ایوان به نامهای: )مقصوره (جنوبی ، (دارالسیاده (شمالی، (حاجی حسن) شرقی و(ایوان آب (غربی است در چهار جهت اصلی و رواق های دو طبقه محدود شده است. 2
گنبد
گنبد مسجد گوهرشاد که روی ایوان مقصوره قرارگرفته ازکاشی نره 3 به رنگ فیروزه‌ای ساخته شده ارتفاع این گنبد40متراست و قطرآن 10 متر می‌باشد.پوشش زیرین به عرقچین معروف است وپوشش دوم گنبدبیرونی است که ازخارج نمایان است. (تصویر2)
گنبد در سال 1341 ه.ش بنا به نظرکارشناسان فنی به کلی برداشته و از نو گنبدی با ابزار و مصالح جدید زیر نظر آقای عباس آفرنده و معماران مسجد ساخته شده است.4
این گنبد بر روی ساقه استوانه شکلی که ارتفاع زیادی ندارد بناشده وقسمت اصلی گنبد با قوسی نرم وجالب آغاز می‌گردد و به صورت نیمکره‌ای درمی‌آید که قطب کشیده‌ای دارد و شکلی بدیع و زیبا را پدید می‌آورد.
گنبد اوگون- شکمدار و قطور است.کاشیکاری گردونه گنبد در زمینه کاشی نره فیروزه‌ای یکدست باعبارت جلیل ((لااله الا ا...)) با خط بنایی سه رگی به رنگ لاجوردی وسفید عبارت ((محمدرسول ا...)) با کاشی تغاری معقلی تخت خودنمایی می‌کند که زیبایی و هماهنگی هنر ایرانی را به هنرشناسان می‌نماید.عبارت ولی‌ا...باکاشی سفید مینایی و خط معقلی تخت مجموعه سه خط به شکل تفکیک و مکرر بر گردونه کونال گنبد و هنرهای بسیار دیگر به حق عظمتی از هنر معماری در این مسجد را گردآورده که توجه هنرشناسان جهان را به خود جلب کرده است.5
تصویر2- گنبد مسجد گوهرشاد
ایوان مقصوره
این ایوان بزرگترین ایوان مسجد است که به ایوان قبله نیز مشهور است. گنبد بر بالای آن و محراب در داخل آن قرار گرفته است .این ایوان 37 متر طول دارد و دهانه آن حدودا 13متراست.6 (تصویر3)
تصویر3- ایوان مقصوره
تاریخ بنای این ایوان 820 ه. ق است.در حاشیه دهانه ایوان کتیبه زیبایی به خط ثلث ازبایسنغرمیرزا به جامانده است وباآیه ((انما یعمر مسجد رامن آمن باو بالیوم الاخرواقام الصلوة وآتی الزکوة ولم یخش ا... فعسی اولائک ان یکونومن المهتدین)) ونیزحدیثی ازپیامبر(ص)باعبارات : ((قال النبی علیه السلام من بنی ا... مسجدلینکرا... فیه بنی بتیاله فی الجنه)).
این کتیبه که بر روی زمینه لاجوردی و با حرو
۳۹.۱k
۱۱ دی ۱۳۹۲
دیدگاه ها (۱)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.