ماننا مانناها تمدن ماننا تمدن تورک مانتا
تاریخ ترکان ماننا (مانناها)
ماننا (Manna) دراوایل بصورت اتحادیه قبایلی ازطرف اقوام مختلف قوتتی–لولوبی دراواخرسده های ۱۵ ق.م درساحل غربی وجنوبی دریاچه اورمیه تشکیل شده وبه مرورزمان باپیوستن دیگراقوام ترک والتصاقی زبان(سابیرها،توروک هاو…) ساکن درآذربایجان به آن اتحادیه،ازاوایل قرن۹ق.م منجربه ایجاددولت قدرتمندمانناشد.براساس اسنادتاریخی بدست آمده،دولت مانناقدیمیترین دولت درآذربایجان میباشدکه مرزهای جغرافیایی آن بامرزهای کنونی آذربایجان(منظورایالت آذربایجان که درزمان پالانی(پهلوی) به۸استان تقسیم شده است)تطبیق می کند.مرزهای جغرافیایی دولت مانناازایالت “ایللی پیEllipiدرنزدیکی کرمانشاه کنونی وناماردرلرستان شروع شده تاکناره های رودآرازادامه داشت.
دراین وهله اززمان،آذربایجان درشمال آراز،دست ترکان ایشغوز(ساکا)بود.بعدهااین دولت ماننابودکه پایه واساس دولت مادراپی ریزی کرد.پایتخت ماننادرزیوه واقع در۴۰کیلومتری شرق شهرسقزامروزی قرارداشت.(قرانتوسکی،داندامایو و … تاریخ ایران ازآغازتابه امروزص۵۳)لازم به ذکراست که،کاوشگریهای جدید نشانگرآنست که پایتخت آنان درنزدیکی بوکان(بی کندی) درآذربایجان غربی بود.تازمانی که قوتتی ها–لولوبی هاباایجاد امپراتوری مادموفق به سرنگونی دولت آشور شدند،درمدت بیش ازهزارسال،موردحمله وهجوم آشوریان قرارداشتند.آشوریها،ویرانی های زیادی رادرآذربایجان پدیدآوردندوبنابه کتیبه های خودآنها،هدفشان چپاول وغارت ثروت آذربایجان بود.اولین وآخرین باری هم که آشوریان موفق به دراشغال نگه داشتن قسمتهایی ازمادمرکزی شدند،منجربه قیام سراسری سال۶۷۳ق.م شدکه درنهایت بعدازچنددهه به نابودی کامل آشوریان ختم شد.تااینکه دولت آشوربه علت حملات مکررآرامی‌هادراواخرقرن۱۱واوایل قرن۱۰ق.م تضعیف شده وقادربه لشکرکشی به آذربایجان نشد،قوتتی–لولوبی هاازآن فرصت استفاده کرده وپایه واساس دولت‌های مانناومادمرکزی راریختند.آثارارزشمندی که درمنطقه شرقی دریاچه اورمیه،ازروستاهای پروستروآخیرجان پیدا شده است،ازجمله مجسمه شیر،ازسنگ زردمربوط به ماننا–مادمیباشد.درمنطقه گوورقیزی دربین ممقان ودریاچه اورمیه وهمچنین درمنطقه گونئی(شبستر)درشمال دریاچه اورمیه،تپه‌های زیادی وجودداردکه هنوزکاوشگری درآنهانشده است.همچنین آثارزیادی ازمانناهادرتپه حسنلوی سولدوز،تپه مارلیک،منطقه نامارواطراف رودخانه دیاله درلرستان کنونی وجوددارد.درروستای زئوه در۴۰کیلومتری ساق قیز(سقیزکنونی)یک قلعه ماننایی مربوط به سده۹ق.م پیداشده است،درآنجاآثارو وسایل هنری فراوانی بدست آمده که نشانگرتمدن درخشان ماننامیباشد
ماننا (Manna) دراوایل بصورت اتحادیه قبایلی ازطرف اقوام مختلف قوتتی–لولوبی دراواخرسده های ۱۵ ق.م درساحل غربی وجنوبی دریاچه اورمیه تشکیل شده وبه مرورزمان باپیوستن دیگراقوام ترک والتصاقی زبان(سابیرها،توروک هاو…) ساکن درآذربایجان به آن اتحادیه،ازاوایل قرن۹ق.م منجربه ایجاددولت قدرتمندمانناشد.براساس اسنادتاریخی بدست آمده،دولت مانناقدیمیترین دولت درآذربایجان میباشدکه مرزهای جغرافیایی آن بامرزهای کنونی آذربایجان(منظورایالت آذربایجان که درزمان پالانی(پهلوی) به۸استان تقسیم شده است)تطبیق می کند.مرزهای جغرافیایی دولت مانناازایالت “ایللی پیEllipiدرنزدیکی کرمانشاه کنونی وناماردرلرستان شروع شده تاکناره های رودآرازادامه داشت.
دراین وهله اززمان،آذربایجان درشمال آراز،دست ترکان ایشغوز(ساکا)بود.بعدهااین دولت ماننابودکه پایه واساس دولت مادراپی ریزی کرد.پایتخت ماننادرزیوه واقع در۴۰کیلومتری شرق شهرسقزامروزی قرارداشت.(قرانتوسکی،داندامایو و … تاریخ ایران ازآغازتابه امروزص۵۳)لازم به ذکراست که،کاوشگریهای جدید نشانگرآنست که پایتخت آنان درنزدیکی بوکان(بی کندی) درآذربایجان غربی بود.تازمانی که قوتتی ها–لولوبی هاباایجاد امپراتوری مادموفق به سرنگونی دولت آشور شدند،درمدت بیش ازهزارسال،موردحمله وهجوم آشوریان قرارداشتند.آشوریها،ویرانی های زیادی رادرآذربایجان پدیدآوردندوبنابه کتیبه های خودآنها،هدفشان چپاول وغارت ثروت آذربایجان بود.اولین وآخرین باری هم که آشوریان موفق به دراشغال نگه داشتن قسمتهایی ازمادمرکزی شدند،منجربه قیام سراسری سال۶۷۳ق.م شدکه درنهایت بعدازچنددهه به نابودی کامل آشوریان ختم شد.تااینکه دولت آشوربه علت حملات مکررآرامی‌هادراواخرقرن۱۱واوایل قرن۱۰ق.م تضعیف شده وقادربه لشکرکشی به آذربایجان نشد،قوتتی–لولوبی هاازآن فرصت استفاده کرده وپایه واساس دولت‌های مانناومادمرکزی راریختند.آثارارزشمندی که درمنطقه شرقی دریاچه اورمیه،ازروستاهای پروستروآخیرجان پیدا شده است،ازجمله مجسمه شیر،ازسنگ زردمربوط به ماننا–مادمیباشد.درمنطقه گوورقیزی دربین ممقان ودریاچه اورمیه وهمچنین درمنطقه گونئی(شبستر)درشمال دریاچه اورمیه،تپه‌های زیادی وجودداردکه هنوزکاوشگری درآنهانشده است.همچنین آثارزیادی ازمانناهادرتپه حسنلوی سولدوز،تپه مارلیک،منطقه نامارواطراف رودخانه دیاله درلرستان کنونی وجوددارد.درروستای زئوه در۴۰کیلومتری ساق قیز(سقیزکنونی)یک قلعه ماننایی مربوط به سده۹ق.م پیداشده است،درآنجاآثارو وسایل هنری فراوانی بدست آمده که نشانگرتمدن درخشان ماننامیباشد
۱.۱k
۱۱ مرداد ۱۴۰۳
