تاریخ کوتاه ایران و جهان-226

تاریخ کوتاه ایران و جهان-226
_____________________________________________
در سال 498 پ.{پیشازادروز}(قبل میلاد) ، نخستین سامانه «نامه و بسته رسانی» جهان ، بدستور «داریوش بزرگ» ، در «شاهنشاهی ایران هخامنشی» برپا گشت (1) . گرچه باید دانست که این سامانه ، ویژهء (مخصوص) رساندن نامه ها و بسته های نهادهای کشوری بود و گویا مردم نمی توانسته اند که از این سامانه بهره برداری کنند (1). این سامانه دارای چند بخش زیر بوده است:

1- پیک ها
2- اسب های تندرو
3- راه ها ، و بویژه «راه شاهی»
4- چاپارخانه ها

پیک ها ، میباید که سوارکارانی چیره دست می بودند ؛ ولی ویژگی فرجاتری (مهمتری) که این پیک ها باید میداشتند ، «درستکاری» بوده است (1) . پیش نیاز دیگر پدید آمدن چنین سامانه ای ، در دسترس بودن اسب هائی توانمند و تندرو ، در شمار بسیار زیاد بوده است (1) . پیشنیاز سوم پدید آمدن چنین سامانه ای ، در دسترس بودن راه هائی درخور (مناسب) سوارکاری ، با تندی (سرعت) بسیار بالا بوده است ؛ که با ساخته شدن «راه شاهی» ، این پیش نیاز نیز فراهم گردید (1).

راه شاهی ، چنان از چونی (کیفیت) بالائی برخوردار بود که پیک‌های نامه‌رسان می‌توانستند درازای (طول) ۲۶۹۹ کیلومتری این راه را تنها در گاهبازه ای (مدتی) هفت روزه بپیمایند (2) . در جایجای این شاهراه ، چاپارخانه‌های زیادی ساخته شده بود که در آنها ، هر پیک ، نامه یا بستهء خود را به یک پیک تازه دم (تازه نفس) می داد تا او با یک اسب تازه دم (تازه نفس) آنرا به آماجگاه (مقصد) ، یا چاپارخانهء سپسین (بعدی) برساند (1) . سربازان نیز در درازای این شاهراه ،گشت میزدند تا آرامش (امنیت) آنرا پاسداری کنند (2) . یادآوری می شود که گزنفون {1} بر این باور بوده که ، «کورش بزرگ» بوده است که برای نخستین بار ، چاپارخانه‌ها را برپا (تأسیس) کرده است (1) . به گفتهٔ او ، «کورش بزرگ» دوری (فاصله) میان چاپارخانه ها را ، جوری پااستوار (تثبیت) کرد که یک اسب «تازه دم» بتواند بدون ایستادن ، آنرا درنوردد (طی کند) (2) . در هریک از این چاپارخانه ها ، کسانی می بوده اند که به تیمار اسب ها میپرداختند.

هرودت در ستایش پیک های «شاهنشاهی ایران» ، در سال ۴۴۰ پ. ‌نوشته است :
«نه برف ، نه باران ، نه گرما ، و نه تاریکی شب نمی‌تواند این پیک‌ها را از انجام تند و تیز بایدیکارشان (وظیفه‌شان) بازدارد . چاپار اولی به سرعت پیام را به دومی می‌رساند و دومی به سومی و به این پیدرپیگی (ترتیب) پیام میان چاپارها دست بدست می‌شود تا به آماجگاه (مقصد) برسد» (1) . یادآوری میشود که گویه (جمله) نخست هرودوت ، بر سردر بسیاری از «دیوانهای بسته رسانی» (ادارات پست) کشور آمریکا کنده کاری شده است (1).



پژوهشپایه ها (منابع تحقیق):
(1)
https://fa.wikipedia.org/wiki/چاپارخانه
https://en.wikipedia.org/wiki/Chapar_Khaneh

(2)
https://fa.wikipedia.org/wiki/راه_شاهی
https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_Road


گسترده گوئی های (توضیحات) بیشتر:
{1}
گزنفون ، تاریخنویس یونانی سدهء چهارم پیشازادروز بوده است.
https://en.wikipedia.org/wiki/Xenophon
https://fa.wikipedia.org/wiki/گزنفون