«آیین سلام در دربار قاجار»
«آیین سلام در دربار قاجار»
هر ساله در دربار قاجار به مناسبتهای مختلف، مراسم سلام خاص (که در آن شاهزادگان و صاحبمنصبان حضور داشتند) و مراسم سلام عام (که به طور عموم برگزار میشد) انجام می شد. این گونه سلامها در هر عصر و زمانی شرایط خود را داشته است. در دوران سی و هشت ساله سلطنت فتحعلیشاه، اگر فصل و هوا مناسب و شاه در تهران بود، این مراسم در ایوان تخت مرمر برگزار میگردید. که تشریفاتی بسیار مفصل و متنوع داشت. در این مراسم شاه بر تخت مرمر جلوس مینمود و از ضروریات این جلوس بر سر گذاشتن تاج کیانی, بستن بازوبندهای «دریای نور» و «تاجماه» و آویختن حمایلهای مروارید درشت و بستن کمربند شرابهدار سلطنتی, شمشیر و خنجر جواهرنشان و در دست گرفتن گُرز مرصع بود. سایر وصله های مرصع و جواهرنشان سلطنتی را بدست پسرها و جهانگیرخان گرجی و ابراهیمخان گرجی، دامادهای شاه، میدادند. سپر مرصع نیز مخصوص سپهدار بود که در دست میگرفت و همه اینها بطور نیم دایره در دور تخت شاه در جای مخصوص خود میایستادند. یکی از رسوم سلام عام فتحعلیشاه در تخت مرمر این بود که پیشخدمتباشی سلام، میرزا اسماعیل، قلیان مخصوص سلام را در پهلوی تخت در دست میگرفت و نی پیچ آن را به دست شاه میداد که گاهی پکی به آن بزند. این قلیان که به «قلیان سلام» معروف است از طلا ساخته شده و تمام قسمتهای آن با جواهر مختلف ترصیع شده است. شرکت دادن این قلیان در مراسم سلام عام نوروزی تقریباً یک امر تخطیناپذیر شده بود به طوری که در دورههای بعد که استعمال قلیان در اینگونه مراسم کم کم رو به منسوخ شدن نهاده بود و شاه دیگر نی پیچ آن را در دست نمی گرفت بازهم پیش خدمت باشی سلام در جای مخصوص خود قلیان بدست میایستاد و این تشریفات را تا پایان مراسم به انجام میرسانید. از موارد قابل اشاره دیگر شرکت 4 فیل در مراسم سلام عام تخت مرمر بود، به آنها یاد داده بودند که در برابر شاه زانو زده، تعظیم نمایند. ـ مراسم سلام در دربار محمدشاه به همان شیوه ای که در دربار فتحعلیشاه معمول بود در ایوان تخت مرمر اجرا میگردید. ـ در زمان ناصرالدین شاه آیین سلام مفصلتر و با شکوهتر برگزار میشد. این مراسم همچون معمولِ سابق در ایوان و حیاط تخت مرمر به عمل میآمد. به طوری که دوستعلیخان معیرالممالک در یادداشتهایش نوشته و مراسم آن را به چشم دیده است، شاهزادگان بزرگ حامل حمایلهای سلطنتی بودند خطیبالممالک و شمسالشعراء و مخاطب سلام، بالای حوض بیضی شکلی که در پای ایوان روی سکّو واقع بود میایستادند. قدحهای طلایی مینا کاری پر از شربتهای گوارا در اطراف حوض میچیدند سمت راست ایوان مستوفیالممالک با جبه مفتولدوزی و نشان مکمل میایستاد و مستوفیان زیر دستش رده میزدند. سمت چپ ایوان نایبالسلطنه وزیر جنگ ایستاده و سران سپاهی به ترتیب درجه و مناسب زیر دستش صف میزدند. سفرا، اعضای وزارت امور خارجه دیگر اروپاییان در اتاقهای طرفین ایوان مینشستند. سایر طبقات اشراف و رؤسای ایل قاجار و کشیکخانه و عمله در خیابانها میایستادند. 4 فیل دیوانی را نیز زینت کرده و در انتهای فضای باز میداشتند. به محض اینکه همه کس و همه چیز در جای خود قرار میگرفت شاه با قدمهای بلند وارد ایوان شده بر تخت رفته، بر صندلی مرصعی که بر روی آن مینهادند قرار میگرفت (لازم به توضیح است که این صندلی مرصع، صندلی محمدشاهی خوانده میشود, به دلیل آنکه محمدشاه دچار نقرس بود نشستن بر تخت برای او دشوار بوده دستور ساخت این صندلی مرصع را داده است). ناصرالدینشاه در مراسم سلام از این صندلی بروی تخت مرمر استفاده مینمود. لازم به ذکر است بعد از ساخت کاخ گلستان در این اواخر به دلیل وسعت تالار موزه یا تالار سلام, مراسم سلام در آنجا برگزار میگردید. - در زمان مظفرالدینشاه این تشریفات و مراسم محدودتر و بالاخره در دوران سلطنت محمدعلیشاه به دلیل عدم علاقه مردم و برگزیدگان طبقات لطف و روح سابق را نداشت و مراسم آن بسیار بی نظم و ترتیب برگزار میشد.
#تاریخی
هر ساله در دربار قاجار به مناسبتهای مختلف، مراسم سلام خاص (که در آن شاهزادگان و صاحبمنصبان حضور داشتند) و مراسم سلام عام (که به طور عموم برگزار میشد) انجام می شد. این گونه سلامها در هر عصر و زمانی شرایط خود را داشته است. در دوران سی و هشت ساله سلطنت فتحعلیشاه، اگر فصل و هوا مناسب و شاه در تهران بود، این مراسم در ایوان تخت مرمر برگزار میگردید. که تشریفاتی بسیار مفصل و متنوع داشت. در این مراسم شاه بر تخت مرمر جلوس مینمود و از ضروریات این جلوس بر سر گذاشتن تاج کیانی, بستن بازوبندهای «دریای نور» و «تاجماه» و آویختن حمایلهای مروارید درشت و بستن کمربند شرابهدار سلطنتی, شمشیر و خنجر جواهرنشان و در دست گرفتن گُرز مرصع بود. سایر وصله های مرصع و جواهرنشان سلطنتی را بدست پسرها و جهانگیرخان گرجی و ابراهیمخان گرجی، دامادهای شاه، میدادند. سپر مرصع نیز مخصوص سپهدار بود که در دست میگرفت و همه اینها بطور نیم دایره در دور تخت شاه در جای مخصوص خود میایستادند. یکی از رسوم سلام عام فتحعلیشاه در تخت مرمر این بود که پیشخدمتباشی سلام، میرزا اسماعیل، قلیان مخصوص سلام را در پهلوی تخت در دست میگرفت و نی پیچ آن را به دست شاه میداد که گاهی پکی به آن بزند. این قلیان که به «قلیان سلام» معروف است از طلا ساخته شده و تمام قسمتهای آن با جواهر مختلف ترصیع شده است. شرکت دادن این قلیان در مراسم سلام عام نوروزی تقریباً یک امر تخطیناپذیر شده بود به طوری که در دورههای بعد که استعمال قلیان در اینگونه مراسم کم کم رو به منسوخ شدن نهاده بود و شاه دیگر نی پیچ آن را در دست نمی گرفت بازهم پیش خدمت باشی سلام در جای مخصوص خود قلیان بدست میایستاد و این تشریفات را تا پایان مراسم به انجام میرسانید. از موارد قابل اشاره دیگر شرکت 4 فیل در مراسم سلام عام تخت مرمر بود، به آنها یاد داده بودند که در برابر شاه زانو زده، تعظیم نمایند. ـ مراسم سلام در دربار محمدشاه به همان شیوه ای که در دربار فتحعلیشاه معمول بود در ایوان تخت مرمر اجرا میگردید. ـ در زمان ناصرالدین شاه آیین سلام مفصلتر و با شکوهتر برگزار میشد. این مراسم همچون معمولِ سابق در ایوان و حیاط تخت مرمر به عمل میآمد. به طوری که دوستعلیخان معیرالممالک در یادداشتهایش نوشته و مراسم آن را به چشم دیده است، شاهزادگان بزرگ حامل حمایلهای سلطنتی بودند خطیبالممالک و شمسالشعراء و مخاطب سلام، بالای حوض بیضی شکلی که در پای ایوان روی سکّو واقع بود میایستادند. قدحهای طلایی مینا کاری پر از شربتهای گوارا در اطراف حوض میچیدند سمت راست ایوان مستوفیالممالک با جبه مفتولدوزی و نشان مکمل میایستاد و مستوفیان زیر دستش رده میزدند. سمت چپ ایوان نایبالسلطنه وزیر جنگ ایستاده و سران سپاهی به ترتیب درجه و مناسب زیر دستش صف میزدند. سفرا، اعضای وزارت امور خارجه دیگر اروپاییان در اتاقهای طرفین ایوان مینشستند. سایر طبقات اشراف و رؤسای ایل قاجار و کشیکخانه و عمله در خیابانها میایستادند. 4 فیل دیوانی را نیز زینت کرده و در انتهای فضای باز میداشتند. به محض اینکه همه کس و همه چیز در جای خود قرار میگرفت شاه با قدمهای بلند وارد ایوان شده بر تخت رفته، بر صندلی مرصعی که بر روی آن مینهادند قرار میگرفت (لازم به توضیح است که این صندلی مرصع، صندلی محمدشاهی خوانده میشود, به دلیل آنکه محمدشاه دچار نقرس بود نشستن بر تخت برای او دشوار بوده دستور ساخت این صندلی مرصع را داده است). ناصرالدینشاه در مراسم سلام از این صندلی بروی تخت مرمر استفاده مینمود. لازم به ذکر است بعد از ساخت کاخ گلستان در این اواخر به دلیل وسعت تالار موزه یا تالار سلام, مراسم سلام در آنجا برگزار میگردید. - در زمان مظفرالدینشاه این تشریفات و مراسم محدودتر و بالاخره در دوران سلطنت محمدعلیشاه به دلیل عدم علاقه مردم و برگزیدگان طبقات لطف و روح سابق را نداشت و مراسم آن بسیار بی نظم و ترتیب برگزار میشد.
#تاریخی
۴.۲k
۱۸ اسفند ۱۳۹۴
دیدگاه ها (۲)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.