جشن آبریزگان زرتشتیان در کوشک ورجاوند، تهراننام رسمیجشن ت

جشن آبریزگان زرتشتیان در کوشک ورجاوند، تهراننام رسمیجشن تیرگانبرپایی توسطایراندر میان ایرانی‌تباران آمریکا، اروپا، کانادا، استرالیاتاریخ۱۰ تیرتیرگان' یکی از جشن‌های ایرانی در روز تیر از ماه تیر برابر با دهم تیرماه است[۱] [۲] [۳] [۴] [۵] [۶] [۷] [۸]رضا طاهری تیر روز را برابر روزهای باستان با ماه های ۳۰ روزه نه بر اساس تقویم جلالی، روز ۱۳ تیر می داند و می نویسد: «از جمله ۶ گاهنبار مهم مِیدیوشَهم به معنی « میان تابستان » است که جشن برداشت خرمن نیز بوده است. افزون بر تیر روز ۱۵ تیرماه(۱۰۵ روز از سال گذشته) بتیکان (دی به مهر) جشن می گرفته اند، آفرینش آب در این گهنبار رخ داده است. در بندهشن آمده است: «دیگر، آب را آفرید به پنجاه و پنج روز که از روز مهر، ماه اردیبهشت است تا روز آبان، ماه تیر، پنج روز درنگ کرد تا روز دی به مهر. آن پنج روز گاهنبار و آن را نام مدیوشم(فرنبغ دادگی، ترجمه بهار،۱۳۷۵، ص ۴۱)» در اوستا، کرده ی چهارم می خوانیم: « تشتر، ستاره‏ی رایومند فرهمند را می‏ ستاییم؛ که شتابان به سوی فراخکرت بتازد چون آن تیر ِدر هوا پَران که آرش تیرانداز - بهترین تیرانداز ایرانی -از کوه «اَیریو خشتوثَ» به سوی کوه «خوانونـَت» بیانداخت ... آن‏گاه آفریدگار اهوره مزدا بدان دمید، پس آنگاه [ایزدان] آب و گیاه، مهر فراخ چراگاه، آن [تیر] را راهی پدید آوردند.(دوستخواه،ج ۱ ، ص ۳۳) » «جشن تیرگان» از بزرگ‏ ترین جشن‏ های ایران باستان است در ستایش و گرامی‎داشت «تیشتـَر» (تِشتـَر- تیر-شباهنگ- شِعرای یَمانی)، ستاره‏ ی باران ‏آور در باورهای مردمی، و درخشان‏ ترین ستاره‏ ی آسمان که در نیمه‏ ی دوم سال، هم‏زمان با افزایش بارندگی ‏ها، در آسمان سرِ شبی دیده می ‏شود. جشن تیرگان در آیین ‏های آب‏ پاشی (آب‏ ریزان یا آب‏ پاشان) ، فال کوزه، دست بند تیر و باد نمود بارزد دارد.» [۹]جشن تیرگان هر ساله در یکم تیر ماه در فراهان برگزار می‌شود. این جشن به شکرانه برداشت گندم انجام می‌شود و ریشه در باورهای مردم منطقه دارد که تا به امروز نیز حیات داشته است.[۱۰][۱۱]در مازندران نیز جشن تیرگان با نام تیرماه سیزده شو در شب سیزدهم آبانماه برگزار می‌شود.[۱۲]مردم مهدیشهر (سنگسر) نیز این جشن باستانی را به نام جشن تیر مُ ای سیزده در تاریخ ۲۲ آبان مقارن با روز سیزدهم ماه اوریا تقویم سنگسری در قالب جشنواره برگزار می‌کنند. در این جشن آیینی غذای مخصوصی به نام سیزده تامو طبخ می‌شود.[۱۳]بهار مختاریان اعتقاد دارد که جشن تیرگان در اصل جشن انقلاب تابستانی در اول تیرماه بوده است. آنچه که اکنون در فراهان بازمانده است.[۱۴]این جشن درگرامی داشت تیشتر (ستارهٔ باران آور در فرهنگ ایرانی) است و بنا به سنت در روز تیر (روز سیزدهم) از ماه تیر انجام می‌پذیرد. در تواریخ سنتی تیرگان روز کمان‌کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز است. همچنین جشن تیرگان به روایت ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستانبوده‌است. (آثارالباقیه، فصل نهم، بخش عید تیرگان).بنابر تقویم یکپارچه ادیان ایران[۱۵] این جشن در روز دهم تیرماه در گاهشمار کنونی ایران قرار دارد.[۱۶][۱۷] موبد کورش نیکنام برگزاری جشن‌ها با استفاده از گاهشماری‌های سنتی با ماه‌های ۳۰ روزه را بی‌توجهی به دانش نجوم و دستاوردهای خیام و موجب ناهماهنگی در جشن‌ها دانسته و لزوم توجه به گاهشماری ملی و رسمی با ماه‌های ۳۱ روزه را یادآور شده است.[۱۸] (برای آگاهی از فهرست و زمان همه جشن‌های ملی بنگرید به صفحه جشن‌های ایرانی).[۱۹]جشن همه ساله در کوه دماوند, آمل و همه ساله توسط زرتشتیان ایران در شهرهای تهران،[۲۰] کرج، یزد و روستاهای اطراف،[۲۱] میبد، اردکان، کرمان،[۲۲] بم، شیراز،[۲۳] اصفهان،[۲۴] اهواز[۲۵] ، منطقه فراهان[۲۶] [۲۷]و اروپا[۲۸] و آمریکا[۲۹] در روز دهم تیر برگزار می‌شود. که البته تعطیل نبودن این روز در ایران و دیگر کشورها گاه باعث می‌شود تا در نزدیکترین روز تعطیل این جشن برگزار شود.

آب‌پاشیویرایش

این جشن در کنار آب‌ها، همراه با مراسمی وابسته با آب و آب پاشی و آرزوی بارش باران در سال پیش ِرو همراه بوده و همچون دیگر جشن‌هایی که با آب در پیوند هستند، با نام عمومی «آبریزگان» یا «آب پاشان» یا «سر شوران» یاد شده‌است.[۳۰][۳۱]در گذشته «تیرگان» روز بزرگداشت نویسندگان و گاه به «روز آرش شیواتیر» منسوب شده‌است.ابوریحان بیرونی و گردیزی در «زین الاخبار» ناپدید شدن یکی از جاودانان ایرانی یعنی «کیخسرو» را در این روز و پس از شستشوی خود در آب چشمه‌ای دانسته‌اند.[۳۲]جشن تیرگان بجز این روز در نخستین تیر روز از سال یعنی سیزدهم فروردین (سیزده‌بدر) و سیزدهم مهرماه (قالیشویان اردهال) نیز برگزار می‌شود.ارمنیان ایران نیز در روز سیزدهم ژانویه آیین‌هایی برگزا