اسواران یا کاتافراکت ها

اسواران یا کاتافراکت ها

سوار نظام سنگین سلاح پارسی


کاتافراکت از دو جمله یونانی کاتا و فراکت تشکیل شده است که به معنای سراسر پوشیده و زره پوش را میدهد
این نوع سرباز برای اولین بار در ارتش اشکانی و در مقابل فالانژ های سلوکی به کار گرفته شدند
چرا که نه فالانژ ها و نه سوار نظام سلوکی یارای مقابله با آنان را نداشتند
و همین باعث چیرگی پارتیان بر سلوکیان شد
سبک نبرد اشکانیان شوک بود
به گونه ای که سوار سبک سلاح کماندار با حرکت پارتیزانی
(پارتیزانی درواقع از واژه پارتی گرفته شده که به معنای ضربه زدن و عقب نشینی است) وارد جنگ میشدند و پس از به هم زدن صف دشمن و عقب نشینی سوار سنگین سلاح وارد کار میشد و لشکر به هم ریخته دشمن رو نابود میکرد.

اولین برخورد کاتافراکت ها با رومی ها در سال ۵۳ پیش از میلاد مسیح است

مارکوس کراسوس ثروتمند ترین فرد روم قصد تسخیر پادشاهی اشکانیان را کرد پس با ۳۵۰۰۰ لژیونر و ۴۰۰۰ سوار وارد خاک ایران شد
و در سرزمین حران با ارتش ایران مواجه شد
در نبردی پوبلیوس پسر کراسوس به همراه ۱۴۰۰ سوار گال به تعقیب سواران کماندار اشکانی پرداختند که پس از ناتوان ماندن در تعقیب با کاتافراکت ها مواجه شدند و در نبرد با آنان فاحشانه شکست سنگینی خوردند و پوبلیوس در این نبرد کشته شد
در این نبرد کراسوس و ۲۰۰۰۰ لژیونر کشته و ۱۰۰۰۰ نفر اسیر شدند
این نبرد یکی از بزرگترین شکست های تاریخ روم محسوب میشود

پس از این جنگ همواره رومی ها در مقابل سواره نظام ساسانی عجز بودند تا اینکه امپراطوری اشکانی جای خود را به پارسیان داد و دودمان ساسانی به روی کار آمدند
پس از به روی کار آمدن ساسانیان
آنها تغییر اساسی و بنیادی در نظام کشور از جمله ارتش دادند
و تغییری اساسی در سوار سنگین سلاح اسواران دادند

ساسانیان پس از به روی کار آمدن ارتش جاویدان رو باز بنا گذاشتند که متشکل از اسوارانی بودند که از واسپوهران ها(قشر نخبه ایران یا همان بزرگان و زمین داران) تشکیل شده بود
که به عنوان گارد سلطنتی از آن استفاده میکردند ولی در بعضی از نبرد ها از آنها استفاده میکردند
از نبرد هایی که گارد سلطنتی در آنها استفاده شده میشه به موارد ذیل اشاره کرد
محاصره امیدا ۳۵۹
نبرد تیسپون ۳۶۳
نبرد قادسیه ۶۳۵

تفاوت های ایجاد شده در پوشش اسواران پس از تشکیل حکومت ساسانی میشه به تغییر در زره اونها اشاره کرد
سربازان از زره فلسی (شبیه پولک های ماهی) به زره حلقه ای (زنجیر های در هم تنیده) تغییر پیدا کرد
هرچند که هزینه این نوع زره بیشتر بود اما محکمتر و آزاد تر بود جوری که سرباز به راحتی در آن حرکت میکرد

یکی از بزرگترین تغییرات در کاتافراکت ها رو شاپور دوم ایجاد کرد
شاپوردوم برای بالا بردن کیفیت سواران تنها قانع به کلاه خود و زره سینه و ران بند نشد بلکه برای زره اسب نیز از از بهترین انواع زره استفاده کرد. در زمان او برگستوان اسبان تنها محدود به قرار دادن صفحات فلزی بر پیشانی و سینه ی اسب نبود بلکه از سر تا پای سوار و تا سم های اسب زره پوش شد . آنها از جوشن به عنوان زره استفاده می کردند و در زیر آن نیز انواع زره چند لایه و ورقه ورقه را می پوشیدند.

به نقل از مورخین رومی تجهیزات یک کاتافراکت به شرح ذیل است
جوشن اسب ، برگستوان ، زره کامل سوار و زره سینه پوش ، ران بند ، شمشیر ، نیزه ، گرز ، کمربندی که محکم به کمر بسته می شد و تبر یا گرزی به آن می آویختند ، دو کمان همراه با سی تیر( که در واقع سی عددی مقدس برای ایشان بود )و نهایتا کمندی که چون ریسمانی به کلاه خود بافته می شد. علاوه بر اینها سوار ساسانی برای محافظت از خود در برابر تیرهای پر زور هفتالها و حتی رومیان ، پذیرفته بود که از سپر گرد کوچکی که بر دست چپ بسته می شد نیز استفاده کنند

کاتافراکت ها پس از شکست در قادسیه و سقوط امپراطوری با شکوه ساسانی به دست تازی ها۶۵۱ پس از میلاد همچنان در ارتش خدمت کردند و تا زمان حمله مغول به عنوان مزدور به کار گرفته میشدند.
از میراث به جا مانده پس از کاتافراکت ها میشه به شوالیه های اروپایی اشاره کرد که با نشات گرفتن از کاتافراکت ها ارتش سواره نظام مجهزی ترابیان اد کردند

فواد منزه.