دکتر علی شریعتی از روشنفکران و جامعهشناسان معاصر ایر

دکتر **علی شریعتی** از روشنفکران و جامعه‌شناسان معاصر ایران بود که دیدگاه‌های انتقادی و اصلاحی درباره‌ی دین و جامعه داشت. او به‌طور مستقیم **فتوای شرعی درباره حجاب** صادر نکرد، زیرا یک **مرجع تقلید** نبود، اما در آثار و سخنرانی‌های خود به موضوع **حجاب و زن در اسلام** پرداخته است.

### دیدگاه شریعتی درباره حجاب:
1. **نقد حجاب سنتی به عنوان ابزار تحقیر زن**:
- شریعتی در کتاب **"فاطمه، فاطمه است"** و برخی سخنرانی‌ها، حجاب سنتی را که به‌عنوان ابزار محدودکننده و تحقیرآمیز برای زن استفاده می‌شد، نقد می‌کند.
- او معتقد بود حجاب در تاریخ اسلام گاهی به‌عنوان **نماد انزوای زن** تبدیل شده، در حالی که در صدر اسلام، حجاب بیشتر جنبه‌ی **اخلاقی و اجتماعی** داشت تا محدودیت‌آفرین.

2. **حجاب به‌عنوان انتخاب آگاهانه**:
- شریعتی بر این باور بود که زن مسلمان باید با **آگاهی و اختیار**، حجاب را بپذیرد، نه به‌عنوان یک اجبار اجتماعی یا مردسالارانه.
- او در کتاب **"زن در اسلام و مارکسیسم"** اشاره می‌کند که اسلام به زن **هویت مستقل** می‌دهد و حجاب نباید به‌عنوان سدی برای حضور اجتماعی او باشد.

3. **تفکیک بین حجاب اسلامی و حجاب تحمیلی**:
- او بین **حجاب به‌عنوان ارزش دینی** و **حجاب به‌عنوان سنت تحمیلی** تفاوت قائل بود. به نظر او، اگر حجاب از روی **تقلید کورکورانه** یا فشار جامعه باشد، ارزش واقعی خود را از دست می‌دهد.

4. **تأکید بر نقش فاطمه زهرا (س) به‌عنوان الگو**:
- شریعتی در تحلیل خود از شخصیت **حضرت فاطمه (س)**، نشان می‌دهد که او با وجود حجاب، **فعال و اثرگذار** در جامعه بود. بنابراین، حجاب نباید مانع مشارکت زن در اجتماع شود.

### جمع‌بندی:
شریعتی **مخالف حجاب اجباری و تحقیرآمیز** بود، اما اگر حجاب با **آگاهی و انتخاب آزادانه** همراه باشد، آن را به‌عنوان بخشی از هویت زن مسلمان می‌پذیرفت. او بیشتر به **بازتعریف نقش زن در اسلام** می‌پرداخت تا صدور فتواهای فقهی.