تاریخِ ترک ها - 158
تاریخِ ترکها - 158
History of Turks -158
__________________________________________
در 23 ماهِ آگوستِ سالِ 1514 ز.{زادروزی}(میلادی) ، «جنگِ چالدران» (1) ، میانِ «پادشاهیِ ترکانِ صفوی» (2) و «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی» (3) رخ داد ؛ که با پیروزیِ عثمانیها به پایان رسید ، و در پایانِ جنگ ، خاورِ «سرزمینِ هاتیا» (آسیایِ صغیر یا آناتولی) ، و فرازِ (شمالِ) میاندورودِ دجلهفرات ، که بخشهائی از قلمرویِ «پادشاهیِ ترکانِ صفوی» بودند ؛ به زیرِ فرمانِ «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی» درآمدند (1)(4) . از میانِ شهرهایِ «ترکانِ صفوی» ، که در روندِ این جنگ ، بدستِ «ترکانِ عثمانی» زورگیری (تسخیر) شدند ، باید از دو شهرِ «وان» و «بیتلیس» ، در نزدیکیِ «دریاچهء وان» ؛ و همچنین دو شهرِ «قارص» (5) و «چیلدیر» (6) در پیرامونِ (حدودِ) 160 کیلومتریِ فرازِ (شمالِ) مرزِ بازرگانِ امروزی ، یاد کرد.
در این جنگ ، که در شش کیلومتریِ باخترِ (غربِ) شهر «سیاهچشمه» ، جایداشته در صد کیلومتریِ فرازِ باختریِ (شمالِ غربیِ) شهرِ «خوی» رخ داد ؛ بجز «شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» (7) ، دو فرماندهِ سپاه ، بنامِ «حسینبیگ شاملو» (8) و «دورمیشخانِ شاملو» (9) ؛ فرماندهی «ارتشِ قزلباشِ» (10) را بردوش داشتند ؛ که هردویِ آنها ، در این جنگ ، کشته شدند (1) . نیروهای «ترکانِ عثمانی» ، پس از دست یافتن به این پیروزی ، به ژرفایِ (عمقِ) خاکِ «ترکانِ صفوی» لشگرکشی کردند ، و برایِ گاهبازهای (مدتزمانی) کوتاه ، «تبریز» را زورگیری (تسخیر) کردند و گنجینهخانهء (خزانهء) «ترکانِ صفوی» را تاراج (غارت) کردند . یادآوری میشود که در اینگاه (این زمان) ، فرمانروایِ «ترکانِ عثمانی» ، «شاه سلیم یکم» (11) بود.
«شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» ، در روندِ جنگ ، زخمی (مجروح) شد ؛ و بهمراهِ همسرانش ، بندی (اسیر) شد ؛ و دستکم (حداقل) یکی از این زنانش ، به همسریِ (ازدواجِ) یکی از فرپیشهدارانِ (مقاماتِ) «ترکانِ عثمانی» درآمد . «اسماعیلِ یکم» پس از چندی ، آزاد شد و به کاخ خود بازگشت ؛ ولی از اینگاه (این زمان) ، همهء کارهایِ کشوری و لشگری را کنار گذاشت ، و به زیادهروی کردن در بادهنوشی (شراب نوشیدن) روی آورد (1).
چرائیِ (دلیلِ) آغازِ «جنگِ چالدران» ، برتریِ جنگافزاریِ عثمانیها بود (1) ؛ زیرا عثمانیها از توپخانههایِ سنگین و سبک ؛ و تفنگ ، در اندازههایِ کوچک و بزرگ ، برخوردار بودند ؛ ولی ترکانِ صفوی ، جنگافزارهائی همچون تیروکمان ، شمشیر ، نیزه ، طبر ، سپر و منجنیق داشتند (1). رونهیدنی (قابلِ توجه) است که «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی» (1) ، از پیرامونِ (حدودِ) سالِ 1380 ، خریداریِ توپ و تفنگ از «گزینامردمیِ (جمهوریِ) راگوسا» (12) را آغاز کرده بود (13).
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Chaldiran
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Safavid_Iran
(3) https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Empire
(4) http://geacron.com/home-en/
(5) https://en.wikipedia.org/wiki/Kars
(6) https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C4%B1ld%C4%B1r
(7) https://en.wikipedia.org/wiki/Ismail_I
(8) https://en.wikipedia.org/wiki/Hossein_Beg_Laleh_Shamlu
(9) https://en.wikipedia.org/wiki/Durmish_Khan_Shamlu
(10) https://en.wikipedia.org/wiki/Qizilbash
(11) https://en.wikipedia.org/wiki/Selim_I
(12) https://en.wikipedia.org/wiki/Republic_of_Ragusa
(13) https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_cannonsos
History of Turks -158
__________________________________________
در 23 ماهِ آگوستِ سالِ 1514 ز.{زادروزی}(میلادی) ، «جنگِ چالدران» (1) ، میانِ «پادشاهیِ ترکانِ صفوی» (2) و «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی» (3) رخ داد ؛ که با پیروزیِ عثمانیها به پایان رسید ، و در پایانِ جنگ ، خاورِ «سرزمینِ هاتیا» (آسیایِ صغیر یا آناتولی) ، و فرازِ (شمالِ) میاندورودِ دجلهفرات ، که بخشهائی از قلمرویِ «پادشاهیِ ترکانِ صفوی» بودند ؛ به زیرِ فرمانِ «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی» درآمدند (1)(4) . از میانِ شهرهایِ «ترکانِ صفوی» ، که در روندِ این جنگ ، بدستِ «ترکانِ عثمانی» زورگیری (تسخیر) شدند ، باید از دو شهرِ «وان» و «بیتلیس» ، در نزدیکیِ «دریاچهء وان» ؛ و همچنین دو شهرِ «قارص» (5) و «چیلدیر» (6) در پیرامونِ (حدودِ) 160 کیلومتریِ فرازِ (شمالِ) مرزِ بازرگانِ امروزی ، یاد کرد.
در این جنگ ، که در شش کیلومتریِ باخترِ (غربِ) شهر «سیاهچشمه» ، جایداشته در صد کیلومتریِ فرازِ باختریِ (شمالِ غربیِ) شهرِ «خوی» رخ داد ؛ بجز «شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» (7) ، دو فرماندهِ سپاه ، بنامِ «حسینبیگ شاملو» (8) و «دورمیشخانِ شاملو» (9) ؛ فرماندهی «ارتشِ قزلباشِ» (10) را بردوش داشتند ؛ که هردویِ آنها ، در این جنگ ، کشته شدند (1) . نیروهای «ترکانِ عثمانی» ، پس از دست یافتن به این پیروزی ، به ژرفایِ (عمقِ) خاکِ «ترکانِ صفوی» لشگرکشی کردند ، و برایِ گاهبازهای (مدتزمانی) کوتاه ، «تبریز» را زورگیری (تسخیر) کردند و گنجینهخانهء (خزانهء) «ترکانِ صفوی» را تاراج (غارت) کردند . یادآوری میشود که در اینگاه (این زمان) ، فرمانروایِ «ترکانِ عثمانی» ، «شاه سلیم یکم» (11) بود.
«شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» ، در روندِ جنگ ، زخمی (مجروح) شد ؛ و بهمراهِ همسرانش ، بندی (اسیر) شد ؛ و دستکم (حداقل) یکی از این زنانش ، به همسریِ (ازدواجِ) یکی از فرپیشهدارانِ (مقاماتِ) «ترکانِ عثمانی» درآمد . «اسماعیلِ یکم» پس از چندی ، آزاد شد و به کاخ خود بازگشت ؛ ولی از اینگاه (این زمان) ، همهء کارهایِ کشوری و لشگری را کنار گذاشت ، و به زیادهروی کردن در بادهنوشی (شراب نوشیدن) روی آورد (1).
چرائیِ (دلیلِ) آغازِ «جنگِ چالدران» ، برتریِ جنگافزاریِ عثمانیها بود (1) ؛ زیرا عثمانیها از توپخانههایِ سنگین و سبک ؛ و تفنگ ، در اندازههایِ کوچک و بزرگ ، برخوردار بودند ؛ ولی ترکانِ صفوی ، جنگافزارهائی همچون تیروکمان ، شمشیر ، نیزه ، طبر ، سپر و منجنیق داشتند (1). رونهیدنی (قابلِ توجه) است که «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی» (1) ، از پیرامونِ (حدودِ) سالِ 1380 ، خریداریِ توپ و تفنگ از «گزینامردمیِ (جمهوریِ) راگوسا» (12) را آغاز کرده بود (13).
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Chaldiran
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Safavid_Iran
(3) https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Empire
(4) http://geacron.com/home-en/
(5) https://en.wikipedia.org/wiki/Kars
(6) https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C4%B1ld%C4%B1r
(7) https://en.wikipedia.org/wiki/Ismail_I
(8) https://en.wikipedia.org/wiki/Hossein_Beg_Laleh_Shamlu
(9) https://en.wikipedia.org/wiki/Durmish_Khan_Shamlu
(10) https://en.wikipedia.org/wiki/Qizilbash
(11) https://en.wikipedia.org/wiki/Selim_I
(12) https://en.wikipedia.org/wiki/Republic_of_Ragusa
(13) https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_cannonsos
۸۸۷
۱۹ مرداد ۱۴۰۳
دیدگاه ها
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.