تاریخ کوتاه ایران و جهان - 18
تاریخ کوتاه ایران و جهان - 18
______________________________________________________________________
در پیرامون 6100 پ. {پیشازادروز}(قبل میلاد) ، بدست مردم «لر» در «چغاممی» ، «سامانهء آببند و آبیاری» نوآوری شد .
_________________________________________________________________________
همانجور که پیش از این گفته ام ، پس از اینکه در سال 11000 پ. {پیشازادروز}(قبل میلاد) ، فن شناسی نوسنگی {1} و فرآوریشیوهء (شیوه تولید) خویشفرمائیگرائی {2} در میانهء رشته کوه زاگرس نوآوری شد و نخستین روستای جهان ، یا همان « تپه آسیاب » ، ساخته شد (1) ؛ رفته رفته این فن شناسی و این فرآوریشیوه به «بلنددشت (فلات) ایران» ، «کوه کاس» (قفقاز) ، «دجله فرات فرازی (شمالی)» ، و «هاتیا» (آسیای صغیر یا آناتولی) راه یافت ؛ ولی از آنجا که در «دجله-فرات پدفرازی (جنوبی)» ، درست کمی پیش از برداشت کشتاوردها (محصولات زراعی) ، آب دو رود «دجله» و «فرات» بفراوانی سرریز می کردند ، پاگذاری (ورود) فن شناسی نوسنگی به این سرزمین ، کمی با دیرکرد روبرو شد ؛ تا اینکه مردم ایرانی تبار «لر» ، در پیرامون سال 6100 پ. {پیشازادروز}(قبل میلاد) ، در جائی که امروزه «چغاممی» نام دارد ، به فن شناسی ساخت آببند (سد) و تورمان (شبکهء) آبیاری پیشرفته دست یافتند (2). و با این کار توانستند فن شناسی نوسنگی را در سرزمین «دجله-فرات پدفرازی (جنوبی)» برپا کنند و «سومریان» نام بگیرند . نمونه ای از این سامانهء آبیاری ، که هوشمندی بسیار بالای «مردم لر رفته به پدفراز (جنوب) میاندورود دجله فرات» (یا همان سومریان) را "پا استوار" (ثابت) ساخته است ، در سایت شهر باستانی سومری "گیرسو" {3} در سال های 1923 تا 1933 یافت شده است (3). ولی آنچه که بسیار فرجا (مهم) است ، اینستکه : همین بایدیگی (ضرورت) چیره شدن بر چالش سرریزهای (طغیان های) بسیار بزرگ بهاری و پائیزی رودهای دجله و فرات ، «سومریان» را «فن شناس ترین» مردم جهان آن هنگام ساخت.
این سامانهء آبیاری «سومریان» ، دارای هفت بخش "بند" (سد) ، "شش گونه آبراه" (کانال) ، "دو راهی" ، "پخش کنندهء بزرگ" ، "بسته باز کننده" ، "پخش کنندهء کوچک" ، و "دریچه" بوده است(3)؛ ولی رویاروئی با شور شدن خاک ، که پیامد آبیاری زمین بود نیز، بخش دیگری از این سامانهء فراگیرآبیاری بوده است (3).
1- آببند (سد)
__________________________
چون تراز آب دو رود دجله و فرات در زمستان و بهار تا 5 متر بالا می آمد ؛ سومریان برای رویاروئی با این پدیده ، در آغاز نخستین گونهء آبراه (کانال) ، یک بند (سد) با بلندی 4 تا 6 متر می ساختند ، تا از نابود شدن کشتزارها و خانه هایشان در پی این بالا آمدن آب رود ، جلوگیری کنند (نیمهء پائینی نگارهء پست). این بند (سد) ، از دیدگاه ساختاری دارای 8 لایهء زیر بوده است : 1- در پائینی ترین لایه ، از تخته سنگ یک پی نیرومند ساخته می شد ، 2- سپس بر روی این پی ، دو یا سه لولهء سفالی بزرگ جاگذاری می شد . 3- درکنار و بالای لوله ها ، تنه های درخت نخل جای داده می شدند ، 4- در بالای این لایه ، در راستای عمود بر راستای لایهء پیشین ، یک رج دیگر از همان تنه های درخت نخل می نهادند . 5- سپس دو رج تخته سنگ ، بر روی این تنه های درخت نهاده می شدند . 6- سپس یک رج از دسته های نی به هم بسته شده ، گسترده می شد . 7- سپس یک رج دیگر از همان دسته های نی به هم بسته شده ، در راستای عمود بر راستای پیشین گسترانده می شد. 8- در پایان ، به کمینه (حداقل) به بلندی 3 متر ، رج هائی از چینه های کاهگل گسترده می شد (3).
2- شش گونه آبراه
________________________
نخستین گونه از این آبراه ها (کانال ها) ، هشت تا دوازده متر پهنا ، وده تا پانزده کیلومتر درازا داشت . این گونه از آبراه ، به خود رودهای دجله یا فرات ، و یا به شاخه ای از آن می پیوستند . دومین گونه از این آبراه ها ، دارای 4 تا 6 متر پهنا و پیرامون 4.5 کیلومتر درازا بود . گونهء سوم آبراه ها ، پیرامون دو متر پهنا و 2.5 کیلومتر درازا بود . آبراه گونهء چهارم ، پهنائی برابر با یک ونیم متر بوده است ؛ و آبراه گونهء پنجم ، دارای پهنائی پیرامون یک متر بوده است ؛ و گونهء ششم (آبراه پایانی) ، دارای پهنائی برابر با نیم متر بوده است . گونهء نخست آبراه ، 5000 تا 7500 هکتار زمین را آبیاری می کرد ؛ و بواژگانی دیگر 5 تا 6 روستا ، هر کدام با 10 تا 15 خانوار، با این آبراه ، آبرسانی می شد . گونهء دوم ، 2 یا 3 روستا را آبیاری می کرد ؛ ولی گونهء سوم ، تنها می توانست یک روستا را آبیاری کند (3).
3- "دو راهی" ، "پخش کنندهء بزرگ" ، "بسته باز کننده" ، "پخش کنندهء کوچک" ، و "دریچه"
_____________________________________________________________
"دو راهی" ، سازه ای بود که آب
______________________________________________________________________
در پیرامون 6100 پ. {پیشازادروز}(قبل میلاد) ، بدست مردم «لر» در «چغاممی» ، «سامانهء آببند و آبیاری» نوآوری شد .
_________________________________________________________________________
همانجور که پیش از این گفته ام ، پس از اینکه در سال 11000 پ. {پیشازادروز}(قبل میلاد) ، فن شناسی نوسنگی {1} و فرآوریشیوهء (شیوه تولید) خویشفرمائیگرائی {2} در میانهء رشته کوه زاگرس نوآوری شد و نخستین روستای جهان ، یا همان « تپه آسیاب » ، ساخته شد (1) ؛ رفته رفته این فن شناسی و این فرآوریشیوه به «بلنددشت (فلات) ایران» ، «کوه کاس» (قفقاز) ، «دجله فرات فرازی (شمالی)» ، و «هاتیا» (آسیای صغیر یا آناتولی) راه یافت ؛ ولی از آنجا که در «دجله-فرات پدفرازی (جنوبی)» ، درست کمی پیش از برداشت کشتاوردها (محصولات زراعی) ، آب دو رود «دجله» و «فرات» بفراوانی سرریز می کردند ، پاگذاری (ورود) فن شناسی نوسنگی به این سرزمین ، کمی با دیرکرد روبرو شد ؛ تا اینکه مردم ایرانی تبار «لر» ، در پیرامون سال 6100 پ. {پیشازادروز}(قبل میلاد) ، در جائی که امروزه «چغاممی» نام دارد ، به فن شناسی ساخت آببند (سد) و تورمان (شبکهء) آبیاری پیشرفته دست یافتند (2). و با این کار توانستند فن شناسی نوسنگی را در سرزمین «دجله-فرات پدفرازی (جنوبی)» برپا کنند و «سومریان» نام بگیرند . نمونه ای از این سامانهء آبیاری ، که هوشمندی بسیار بالای «مردم لر رفته به پدفراز (جنوب) میاندورود دجله فرات» (یا همان سومریان) را "پا استوار" (ثابت) ساخته است ، در سایت شهر باستانی سومری "گیرسو" {3} در سال های 1923 تا 1933 یافت شده است (3). ولی آنچه که بسیار فرجا (مهم) است ، اینستکه : همین بایدیگی (ضرورت) چیره شدن بر چالش سرریزهای (طغیان های) بسیار بزرگ بهاری و پائیزی رودهای دجله و فرات ، «سومریان» را «فن شناس ترین» مردم جهان آن هنگام ساخت.
این سامانهء آبیاری «سومریان» ، دارای هفت بخش "بند" (سد) ، "شش گونه آبراه" (کانال) ، "دو راهی" ، "پخش کنندهء بزرگ" ، "بسته باز کننده" ، "پخش کنندهء کوچک" ، و "دریچه" بوده است(3)؛ ولی رویاروئی با شور شدن خاک ، که پیامد آبیاری زمین بود نیز، بخش دیگری از این سامانهء فراگیرآبیاری بوده است (3).
1- آببند (سد)
__________________________
چون تراز آب دو رود دجله و فرات در زمستان و بهار تا 5 متر بالا می آمد ؛ سومریان برای رویاروئی با این پدیده ، در آغاز نخستین گونهء آبراه (کانال) ، یک بند (سد) با بلندی 4 تا 6 متر می ساختند ، تا از نابود شدن کشتزارها و خانه هایشان در پی این بالا آمدن آب رود ، جلوگیری کنند (نیمهء پائینی نگارهء پست). این بند (سد) ، از دیدگاه ساختاری دارای 8 لایهء زیر بوده است : 1- در پائینی ترین لایه ، از تخته سنگ یک پی نیرومند ساخته می شد ، 2- سپس بر روی این پی ، دو یا سه لولهء سفالی بزرگ جاگذاری می شد . 3- درکنار و بالای لوله ها ، تنه های درخت نخل جای داده می شدند ، 4- در بالای این لایه ، در راستای عمود بر راستای لایهء پیشین ، یک رج دیگر از همان تنه های درخت نخل می نهادند . 5- سپس دو رج تخته سنگ ، بر روی این تنه های درخت نهاده می شدند . 6- سپس یک رج از دسته های نی به هم بسته شده ، گسترده می شد . 7- سپس یک رج دیگر از همان دسته های نی به هم بسته شده ، در راستای عمود بر راستای پیشین گسترانده می شد. 8- در پایان ، به کمینه (حداقل) به بلندی 3 متر ، رج هائی از چینه های کاهگل گسترده می شد (3).
2- شش گونه آبراه
________________________
نخستین گونه از این آبراه ها (کانال ها) ، هشت تا دوازده متر پهنا ، وده تا پانزده کیلومتر درازا داشت . این گونه از آبراه ، به خود رودهای دجله یا فرات ، و یا به شاخه ای از آن می پیوستند . دومین گونه از این آبراه ها ، دارای 4 تا 6 متر پهنا و پیرامون 4.5 کیلومتر درازا بود . گونهء سوم آبراه ها ، پیرامون دو متر پهنا و 2.5 کیلومتر درازا بود . آبراه گونهء چهارم ، پهنائی برابر با یک ونیم متر بوده است ؛ و آبراه گونهء پنجم ، دارای پهنائی پیرامون یک متر بوده است ؛ و گونهء ششم (آبراه پایانی) ، دارای پهنائی برابر با نیم متر بوده است . گونهء نخست آبراه ، 5000 تا 7500 هکتار زمین را آبیاری می کرد ؛ و بواژگانی دیگر 5 تا 6 روستا ، هر کدام با 10 تا 15 خانوار، با این آبراه ، آبرسانی می شد . گونهء دوم ، 2 یا 3 روستا را آبیاری می کرد ؛ ولی گونهء سوم ، تنها می توانست یک روستا را آبیاری کند (3).
3- "دو راهی" ، "پخش کنندهء بزرگ" ، "بسته باز کننده" ، "پخش کنندهء کوچک" ، و "دریچه"
_____________________________________________________________
"دو راهی" ، سازه ای بود که آب
۵.۶k
۰۵ دی ۱۳۹۷
دیدگاه ها (۲)
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.