اسلام ایرانیان

اسلام ایرانیان ۲۳
سیاسی دنیای قدیم و ایران ساسانی به وجود آورده بود. در جنگهای هفتصدساله ایران و روم هیچ گاه چنین مسأله‏ای در برابر توده‏ها مطرح نگشته بود. سیاست خودکامه هر دو امپراطوری یکی بود: مردم برای رهبر، توده‏ها فدای طبقات ممتاز «1» ... بارگاه بی‏پیرایه علی در کوفه قرار داشت و موالی و ایرانیان با آن تماس نزدیک داشتند. سادگی آن را تنها به وصف نمی‏شنیدند بلکه به رأی العین با دیدگان خویش به خوبی می‏دیدند. از این رو اگر توده‏های ستمدیده ایرانی بدین دعوت لبیک اجابت گفتند شگفتی ندارد.» «2»نفوذ آرام و تدریجی‏ هرچه روزگار می‏گذشت، بر علاقه و ارادت ایرانیان نسبت به اسلام و بر هجوم روزافزون آنان به اسلام و ترک کیشها و آیینهای قبلی و آداب و رسوم پیشین افزوده می‏شد. بهترین مثال، ادبیات فارسی است. هرچه زمان گذشته است، تأثیر اسلام و قرآن و حدیث در ادبیات فارسی بیشتر شده است. نفوذ اسلام در آثار ادبا و شعرا و حتی حکمای قرون ششم و هفتم به بعد بیشتر و مشهودتر است تا شعرا و ادبا و حکمای قرون سوم و چهارم. این حقیقت از مقایسه آثار رودکی و فردوسی با آثار مولوی و سعدی و نظامی و حافظ و جامی کاملًا هویداست. در مقدمه کتاب احادیث مثنوی‏ «3» پس از آنکه می‏گوید: «از قدیمترین عهد، تأثیر مضامین احادیث در شعر پارسی محسوس است» و به اشعاری از رودکی استشهاد می‏کند، می‏گوید: «از اواخر قرن چهارم که فرهنگ اسلامی انتشار تمام یافت و مدارس در نقاط مختلف تأسیس شد و دیانت اسلام بر سایر ادیان غالب آمد و مقاومت زرتشتیان در همه بلاد ایران با شکست قطعی و نهایی مواجه گردید و
(1). همان، ص 272.(2). همان، ص 323.(3). تألیف مرحوم بدیع الزمان فروزانفر.