شهرباستانی هگمتانه

هَگمَتانَه (پارسی باستان: 𐏃𐎥𐎶𐎫𐎠𐎴؛ پارسی باستان: Hagmatāna؛ پارسی میانه: همتان Hamatān؛ پارسی نو: همدان، به معنی «جایِ به‌هم‌آمدگان»، «جای گردآمدگان») پایتخت مادها، پایتخت تابستانی هخامنشیان، و ساتراپ‌نشین ماد از هخامنشیان تا ساسانیان بود. یونانیان هگمتانه را اِکباتان می‌خواندند.

این شهر کهن، نخستین پایتخت ایران بوده و به همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا و شوش در خوزستان، از معدود شهرهای باستانی جهان است که همچنان زنده و مهم مانده‌است. هرودوت این شهر را ساخته دیااکو دانسته و گفته‌است که هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره‌ها بوده‌اند.

دانشنامه ایرانیکا بنیانگذاری ماد را سال ۷۰۸ پیش از میلاد به مرکزیت هگمتانه و توسط دیاکو ذکر می‌کند.

در سال ۵۵۰ پیش از میلاد، ایشتوویگو شاه ماد از کوروش هخامنشی شکست می‌خورد و پیرو آن هگمتانه به تسخیر کوروش در می‌آید.

در سال ۳۳۰ پیش از میلاد، داریوش سوم کشته شده و هگمتانه فتح می‌شود. همچنین تخت جمشید به وسیله اسکندر مقدونی ویران شده و حکمرانی هخامنشیان پایان می‌پذیرد.