تاریخِ ترک ها - 176

تاریخِ ترک‌ها - 176
History of Turks -176
__________________________________________
تا ماهِ اکتبرِ سالِ 1578 ز.{زادروزی}(میلادی) ؛ «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی» (1) با زیرِ پا گذاشتنِ «پیمان‌نامهء آشتیِ (صلحِ) آماسیا» (2) ، به فرازِ باختریِ (شمالِ غربیِ) قلمرویِ «پادشاهیِ ترکانِ صفوی» (3) تاخت ، و با براه انداختنِ «جنگِ چیلدیر» (4) ، پهنهء (منطقهء) کوه‌کاسِ پدفرازی (قفقازِ جنوبی) (5) و همچنین قلمرویِ «پادشاهی‌هایِ کوچکِ گُرجی‌تبار» را زورگیری (تسخیر) کرد (4) . در گسترده‌گوئیِ (در توضیحِ) بیشترِ این رویداد ، باید گفت:

از هنگامِ (زمانِ) مرگ «شاه طهماسبِ یکم» (6) ، هم‌ناسازگاری‌هایِ (اختلافاتِ) درونیِ (داخلیِ) فرجائی (مهمی) ، در میانِ «ترکانِ صفوی» (3) پدید آمده بود ؛ و «امپراتوریِ ترکانِ عثمانی‌» که میخواست از این آشفتگی در قلمرویِ «ترکانِ صفوی» ، بهره‌برداری کند ؛ «جنگِ چیلدیر» (4) را با «ترکانِ صفوی» ، آغاز کرد (7).

پس از نبردِ آغازین (اولیه) ، که در جائی بنامِ «جاماز چوکورو» رخ داد ، در نهم ماه آگوستِ سالِ 1578 ، نبردِ پایه‌ای (اصلی) در پیرامونِ (اطرافِ) یک دژِ (قلعهء) مرزیِ کوچکِ صفویان بنام «چیلدیر» (8) ، درگرفت (4) . فرمانده سپاهِ عثمانی‌ها «لالا مصطفی پاشا» (9) و فرمانده سپاه «ترکانِ صفوی» ، «توخماق‌خان اوستاجلو» (10) بود . «توخماق خان» ، که یک سپاهِ گرجی‌تبار را زیرِ (تحتِ) فرمان خود داشت ، کوشید (سعی کرد) که سپاهِ عثمانی‌ها را پیرابندی (محاصره) کند ؛ ولی هنگامیکه نزدیک بود به پیروزی دست یابد ، یک لشگرِ تازه‌نفسِ عثمانی‌ها به فرماندهیِ «اوزدمیروغلو عثمان پاشا» (11) ، به سپاهِ «توخماق خان» تاخت ، و او را شکست داد (4).

گرچه «ترکانِ صفوی» پس از این شکست ، کوشیدند (سعی کرند) که به یگان‌هایِ (واحدهایِ) سازُبرگ‌رسانِ (تدارکاتیِ) عثمانی‌ها بتازند (حمله کنند) ، ولی بزودی دریافتند (فهمیدند) که باید پس‌نشینی (عقب‌نشینی) بکنند . در روندِ این پس‌نشینی (عقب‌نشینی) ، پلی بر سرِ راهِ «ترکانِ صفوی» ، ویران (خراب) شد ، و پایابراین (بنابراین) ، شمار فراوانی از رزمندگانِ صفوی کشته شدند.

«ترکانِ عثمانی‌» ، پس از این پس‌نشینیِ «ترکانِ صفوی» ، نخست قلمروهایِ «پادشاهی‌هایِ کوچکِ گرجی‌تبار» (12) ، مانندِ «کارتلی» (13) و «کاخِتی» (14) ؛ و سپس ، آن بخش از کوه‌کاسِ پدفرازی (قفقازِ جنوبی) که از آنِ «ترکانِ صفوی» بود را به زیرِ فرمانِ خود درآوردند (4)(15) ؛ و یکی از ارتشبدانِ (ژنرال‌هایِ) عثمانی بنامِ «اوزدمیرعثمان پاشا» (15) ، به فرمانداریِ همهء (کلِ) این دو سرزمینِ تازه بدست‌آمده ، گمارده شد (منصوب شد) (17) ؛ و شهرِ «دربند» در کنارهء (ساحلِ) «دریای کاسیان» (دریایِ خزر) ، به سرنامِ (به عنوانِ) پایتختِ (مرکزِ) این سرزمین ، برگزیده شد (انتخاب شد) (17) . یادآوری میشود که «پادشاهی‌هایِ کوچکِ گرجی‌تبار» ، همپیمانِ «پادشاهیِ ترکانِ صفوی» بودند.


(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Empire
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Peace_of_Amasya
(3) https://en.wikipedia.org/wiki/Safavid_Iran
(4) https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_%C3%87%C4%B1ld%C4%B1r
(5) «کوه‌کاسِ پَدفَرازی» (قفقازِ جنوبی) ، آن بخش از سرزمینِ «کوه‌کاس» (قفقاز) است ، که در پدفرازِ (جنوبِ) رشته‌کوهِ «کوه‌کاس» (قفقاز) ، جای دارد.
(5) https://en.wikipedia.org/wiki/South_Caucasus
(6) https://en.wikipedia.org/wiki/Tahmasp_I
(7) https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman%E2%80%93Safavid_War_(1578%E2%80%931590)
(8) https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C4%B1ld%C4%B1r
(9) https://en.wikipedia.org/wiki/Lala_Mustafa_Pasha
(10) https://en.wikipedia.org/wiki/Mohammad_Khan_Tokhmaq_Ustajlu
(11) https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%96zdemiro%C4%9Flu_Osman_Pasha
(12) https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Georgia_(country)
(13) https://en.wikipedia.org/wiki/Kingdom_of_Kartli
(14) https://en.wikipedia.org/wiki/Kingdom_of_Kakheti
(15) http://geacron.com/home-en/
(16) https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%96zdemiro%C4%9Flu_Osman_Pasha
(17) https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Mollahasanli