باغ چهلستون اشرف(بهشهر)

باغ چهلستون اشرف(بهشهر)
باغ دیانخانه در سال 1356 به شماره 1537در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده‌ و هم اكنون نيز شهرداري بهشهر در عمارت آن مستقر و محوطه، به پارك عمومي تغيير كاربري داده است. باغ چهلستون اشرف (دیوانخانه) واقع در استان مازندران، در زمین شیب‌دار دامنه‌ شمالی کوه برزو (پیشکوه جهان مورا) از شمال به جنوب ساخته شد. این باغ با ابعاد 170متر عرض و550 متر طول، در سال 1021 هـ.ق به دستور شاه عباس طرحریزی و طی چند سال احداث شده و محل بار عام و تشریفات شاه عباس و پذیرایی مهمانان بوده است. این باغ دارای دو خیابان اصلی می‎باشد که محور طولی باغ با چشم‌اندازی به سوی شمال و دریا است، و در نقطه تقاطع آنها، استخر بزرگ باغ قرار دارد در بخش جنوبی، ‌آب نهر پس از گذشتن از چهار حوضچه،‌ از زیر بنا عبور کرده و روبه روی نمای شمالی، ‌از آبشار کوچکی سرازیر و به استخر مستطیل بزرگ در محور شمالی ـ جنوبی(با ابعاد 3/36*416 متر) مقابل عمارت می‎ریزد. دور تا دور استخر،‌ در زمان شاه عباس اول گودال‎هایی برای قرار دادن شمع وجود داشته است که هنگام تشریفات،‌ آنها را روشن می‎کردند و به همین مناسبت آن را حوض نور می‎نامیدند و به واسطه شیب زمین، ‌آبشارهای کوچک با کف سینه کبکی، ‌در محل ریزش آب از یک سطح به سطح دیگر در محور اصلی وجود دارد. پوشش گیاهی باغ را عمدتاً: درختان سرو (به صورت خطی در امتداد محور‎های اصلی باغ)، نارنج، پرتقال، لیمو، خرمالو (در کرتهای مختلف باغ)، چنار، شاه بلوط، توت، انار و گل‎های مختلفی چون رز تشکیل می‎دهد. باغ دیوانخانه به سال 1356 به شماره 1537در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌ و هم اکنون نیز شهرداری بهشهر در عمارت آن مستقر و محوطه، به پارک عمومی تغییر کاربری داده است. پیتر دلاواله جهانگرد ایتالیایی 6 سال پس از شروع بنای اشرف به اشرف آمد و در قصر سلطنتی دیوانخانه ( باغ شاه ) به حضور شاه عباس صفوی رسید . وی در مورد ویژگیهای این مکان در سفرنامۀ خود توضیحات مفصلی را ارائه می دهد . در سفرنامۀ وی آمده است : ((اطراف شهر باز است و جز قصر شاهی که هنوز ساختمان آن به اتمام نرسیده و باغهای مربوط به آن و یک خیابان پر از دکان و مغازه و چند خانه که بدون نظم در وسط درختان ساخته شده و اطراف آنرا زمینهای وسیعی احاطه کرده اسـت چیز دیـگری در آن وجـود نـدارد . در این محل چشـمه های آب شیـرین و زلال زیاد است و به اندازه ای در آنجا درخت وجود دارد که خانه ها میان آن گم شده است و من موقع نوشتن یادداشت روزانه خود تردید داشتم که آیا باید اشرف را شهری در میان جنگل بنویسم یا آنرا جنگلی بدانم که بعلت سکونت افراد حالت شهر به خود گرفته است وی در مورد ویژگیهای عمارت دیوانخانه نوشته است : (( این باغ که باغ شاه یا دیوانخانه نامیده می شود عبارت از مربعی است که در انتهای جلگه و در پای تپه های پر درخت واقع شده و پشت کاخ است . در بالای همین تپه هاست که شاه دستور داده خانه های زیادی که جزو عمارت باغ محسوب می شوند بنا کنند . دیوانخانه در وسط باغ واقع شده و عبارت از بنایی است که طول آن سه برابر عرض آن است . جلوی این بنا کاملاً باز است ولی در عقب و طرفین آن دیواری است که از پنجره های متعدد پوشیده شده است . فاصله کف عمارت از سطح زمین دو پله است و قسمت باز بنا درست رو به شمال یعنی پشت به طرف درب ورودی است . جلوی بنا خیابانی طولانی و سنگفرش قرار گرفته که در وسط آن جویی جاری است و از حوضی که در جلوی دیوانخانه ساخته شده دائماً آب به سوی این جوی جاری است ملگونوف دانشمند روسی در مورد بنای دیوانخانه در کتاب خود به نام سفرنامۀ مازندران آورده است : ((عمارت شاه عباسی که بنام دیوانخانه معروف بود در سال 1743 میلادی خالی شد و از نظر افتاد . در برابر عمارت حوضی است به عرض 50 قدم ، به طول 60 قدم ، به عمق یک ذرع و نیم و در دو طرف آن جویی سنگی تا دروازه قرار دارد و اطراف آن سوراخی برای نهادن شمعها تعبیه شده است . در جدار داخلی آبراهه های اصلی سوراخهایی ایجاد کرده بودند که ممکن بود در حدود هزار شمع روشن را در آنها نگاه داشت . شمعهایی نیز دراطراف استخر بزرگ روشن می کردند و به این مناسبت نام استخر نور بر آن اطلاق کردند ژاک دمورگان فرانسوی که برای انجام تحقیقات علمی به مازندران آمده بود در مورد دیوانخانه این چنین نوشت : (( در وسط باغشاه ، باغ بزرگی پر از سروهای صد ساله و تخت گلهای آراسته یافت میشود . در تمام طول این باغ جوی های منشعب از کوهستان که از آبشارهای متعددی نزول میکند جاری بوده ، حوض یا استخر وسیع چهارگوشی را آب می دهد سابقاً این استخر در جلوی یک عمارت قابل سکنی تر از خرابه های قصر کهن ولی با سلیقه ای نفرت انگیز جانشین شده است . ( قصر دیوانخانه که طعمۀ حریق شد و سپس در زم