تاریخِ ترک ها - 157
تاریخِ ترک‌ها - 157
History of Turks -157
__________________________________________
در 23 ماهِ آگوستِ سالِ 1514 ز.{زادروزی}(میلادی) ، «جنگِ چالدران» (1) ، میانِ «ترکانِ صفویِ چیره شده بر بلنددشتِ (فلاتِ) ایران» (2) و «ترکانِ عثمانی» (3) رخ داد ، که با پیروزیِ عثمانی‌ها به پایان رسید ؛ و در پایانِ جنگ ، خاورِ «سرزمینِ هاتیا» (آسیایِ صغیر یا آناتولی) ، و فرازِ (شمالِ) میاندورودِ دجله‌فرات ، که بخشهائی از قلمرویِ صفویان بودند ؛ به زیرِ فرمانِ عثمانی‌ها درآمدند (1)(4).
در این جنگ ، که در کنارهء (ساحلِ) باختریِ «دریاچهء ارومیه» رخ داد ؛ بجز «شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» (5) ، دو فرماندهِ «ارتشِ قزلباشانِ صفویان» (6) ، «حسین بیگ شاملو» (7) و «دورمیش خان شاملو» (8) ؛ رزم را فرماندهی میکردند ؛ که هردویِ آنها ، در این جنگ ، کشته شدند (1) . نیروهای عثمانی ، پس از دست یافتن به این پیروزی ، به ژرفایِ (عمقِ) خاکِ صفویان لشگرکشی کردند ، و برایِ گاهبازه‌ای (مدت‌زمانی) کوتاه ، تبریز را زورگیری (تسخیر) کردند و گنجینه‌خانهء (خزانهء) ترکانِ صفوی را تاراج (غارت) کردند.
«شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» ، در روندِ جنگ ، زخمی (مجروح) شد ؛ و بهمراهِ همسرانش ، بندی (اسیر) شد ؛ و دستکم (حداقل) یکی از این زنانش ، به همسریِ (ازدواجِ) یکی از فرپیشه‌دارانِ (مقاماتِ) امپراتورِ عثمانی ، «شاه سلیم یکم» (9) ، درآمد . «اسماعیلِ یکم» پس از چندی ، آزاد شد و به کاخ خود بازگشت ؛ ولی از اینگاه (این زمان) ، همهء کارهایِ کشوری و لشگری را کنار گذاشت ، و به زیاده‌روی کردن در باده‌نوشی (شراب نوشیدن) روی آورد (1).
چرائیِ (دلیلِ) آغازِ «جنگِ چالدران» ، پشتیبانیِ «شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» از «کیش‌شاخهء (مذهبِ) تشیع» ، و پدید آمدنِ برخی از ناآرامی‌هایِ کیش‌شاخه‌ای (مذهبی) از سویِ قزلباش‌ها در درونِ قلمرویِ عثمانی‌هایِ سنی بوده است (1) . از این گذشته ، برتریِ جنگ‌افزاریِ عثمانی‌ها ، چرائیِ (دلیلِ) دیگرِ آغاز «جنگِ چالدران» بود (1) . رونهیدنی (قابلِ توجه) است که عثمانی‌ها از توپخانه‌هایِ سنگین و سبک ؛ و تفنگ ، در اندازه‌هایِ کوچک و بزرگ ، برخوردار بودند ؛ ولی ترکانِ صفوی ، جنگ‌افزارهائی ناپیشرفته ، همچون شمشیر ، نیزه ، طبر ، و سپر داشتند (1).
شکستِ «اسماعیل یکمِ صفویِ» در «جنگِ چالدران» ، نادرست بودنِ این چو (شایعه) که «او بیگناه (معصوم) است» را ، به همه نشان داد ؛ و زمینه‌سازِ آن شد که بسیاری از فرمانبرانِ (تابعانِ) صفویان ، از «اسماعیل یکمِ صفویِ» دور بشوند.
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Chaldiran
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Safavid_Iran
(3) https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Empire
(4) http://geacron.com/home-en/
(5) https://en.wikipedia.org/wiki/Ismail_I
(6) https://en.wikipedia.org/wiki/Qizilbash
(7) https://en.wikipedia.org/wiki/Hossein_Beg_Laleh_Shamlu
(8) https://en.wikipedia.org/wiki/Durmish_Khan_Shamlu
(9) https://en.wikipedia.org/wiki/Selim_I
History of Turks -157
__________________________________________
در 23 ماهِ آگوستِ سالِ 1514 ز.{زادروزی}(میلادی) ، «جنگِ چالدران» (1) ، میانِ «ترکانِ صفویِ چیره شده بر بلنددشتِ (فلاتِ) ایران» (2) و «ترکانِ عثمانی» (3) رخ داد ، که با پیروزیِ عثمانی‌ها به پایان رسید ؛ و در پایانِ جنگ ، خاورِ «سرزمینِ هاتیا» (آسیایِ صغیر یا آناتولی) ، و فرازِ (شمالِ) میاندورودِ دجله‌فرات ، که بخشهائی از قلمرویِ صفویان بودند ؛ به زیرِ فرمانِ عثمانی‌ها درآمدند (1)(4).
در این جنگ ، که در کنارهء (ساحلِ) باختریِ «دریاچهء ارومیه» رخ داد ؛ بجز «شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» (5) ، دو فرماندهِ «ارتشِ قزلباشانِ صفویان» (6) ، «حسین بیگ شاملو» (7) و «دورمیش خان شاملو» (8) ؛ رزم را فرماندهی میکردند ؛ که هردویِ آنها ، در این جنگ ، کشته شدند (1) . نیروهای عثمانی ، پس از دست یافتن به این پیروزی ، به ژرفایِ (عمقِ) خاکِ صفویان لشگرکشی کردند ، و برایِ گاهبازه‌ای (مدت‌زمانی) کوتاه ، تبریز را زورگیری (تسخیر) کردند و گنجینه‌خانهء (خزانهء) ترکانِ صفوی را تاراج (غارت) کردند.
«شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» ، در روندِ جنگ ، زخمی (مجروح) شد ؛ و بهمراهِ همسرانش ، بندی (اسیر) شد ؛ و دستکم (حداقل) یکی از این زنانش ، به همسریِ (ازدواجِ) یکی از فرپیشه‌دارانِ (مقاماتِ) امپراتورِ عثمانی ، «شاه سلیم یکم» (9) ، درآمد . «اسماعیلِ یکم» پس از چندی ، آزاد شد و به کاخ خود بازگشت ؛ ولی از اینگاه (این زمان) ، همهء کارهایِ کشوری و لشگری را کنار گذاشت ، و به زیاده‌روی کردن در باده‌نوشی (شراب نوشیدن) روی آورد (1).
چرائیِ (دلیلِ) آغازِ «جنگِ چالدران» ، پشتیبانیِ «شاه اسماعیل یکمِ صفویِ» از «کیش‌شاخهء (مذهبِ) تشیع» ، و پدید آمدنِ برخی از ناآرامی‌هایِ کیش‌شاخه‌ای (مذهبی) از سویِ قزلباش‌ها در درونِ قلمرویِ عثمانی‌هایِ سنی بوده است (1) . از این گذشته ، برتریِ جنگ‌افزاریِ عثمانی‌ها ، چرائیِ (دلیلِ) دیگرِ آغاز «جنگِ چالدران» بود (1) . رونهیدنی (قابلِ توجه) است که عثمانی‌ها از توپخانه‌هایِ سنگین و سبک ؛ و تفنگ ، در اندازه‌هایِ کوچک و بزرگ ، برخوردار بودند ؛ ولی ترکانِ صفوی ، جنگ‌افزارهائی ناپیشرفته ، همچون شمشیر ، نیزه ، طبر ، و سپر داشتند (1).
شکستِ «اسماعیل یکمِ صفویِ» در «جنگِ چالدران» ، نادرست بودنِ این چو (شایعه) که «او بیگناه (معصوم) است» را ، به همه نشان داد ؛ و زمینه‌سازِ آن شد که بسیاری از فرمانبرانِ (تابعانِ) صفویان ، از «اسماعیل یکمِ صفویِ» دور بشوند.
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Chaldiran
(2) https://en.wikipedia.org/wiki/Safavid_Iran
(3) https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Empire
(4) http://geacron.com/home-en/
(5) https://en.wikipedia.org/wiki/Ismail_I
(6) https://en.wikipedia.org/wiki/Qizilbash
(7) https://en.wikipedia.org/wiki/Hossein_Beg_Laleh_Shamlu
(8) https://en.wikipedia.org/wiki/Durmish_Khan_Shamlu
(9) https://en.wikipedia.org/wiki/Selim_I
۸۷۷
۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳
دیدگاه ها
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.