دنیای امروز که معنویت گمشده بشریت است، شناساندن شخصیتهای

دنیای امروز که معنویت گمشده بشریت است، شناساندن شخصیتهای بی¬نظیری همچون حضرت علی که در همه مقاطع عمر گرانبهایش می¬تواند برای نسلهای عصر حاضر الگو و اسوه کاملی باشد؛ امری شایسته، بلکه ضروری است. این ضرورت به ویژه در جامعه جهان اسلام که به سبب توطئه¬های دشمنان گرفتار نزاع و تفرقه و متأسفانه نسل¬کشی مسلمانان شده است، بیشتر خود را می¬نمایاند. با نگاهی به آنچه در کشورهای اسلامی مانند لیبی، مصر، عراق، پاکستان، لبنان، سوریه و ... می¬گذرد عمق فاجعه دردناکی که استکبار جهانی برای ملت مسلمان اعم از شیعه و سنی ترسیم کرده و به دنبال تحقق آن است، روشن می¬شود. بررسی شخصیت ممتاز حضرت علی به عنوان یکی از مهم¬ترین محورهای وحدت مسلمانان و تبیین سیره وحدت آفرین آن حضرت در دوران سایر خلفای راشدین می¬تواند امروز درسی راهگشا برای مسلمانان باشد.
در این نوشتار کوتاه که به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت آن بزرگ مرد تاریخ منتشر می¬شود، برآنیم با نگاهی گذرا جایگاه و منزلت آن حضرت در منابع اهل¬سنت، گامی در جهت تقویت وحدت بین مذاهب اسلامی برداشته شود و روح اخوت که از مهم¬ترین درسهای آن حضرت به جوامع اسلامی است، در جامعه ما تقویت گردد.
شخصیت حضرت علی
سخن از شخصیت حضرت علی بن ابی¬طالب(رض) کار آسانی نیست، آن امام همام، نخستین مسلمان بعد از خدیجه کبری(رض) زوج بتول، ابن عم رسول الله(ص)، شیر خدا، فاتح خیبر، امام مشارق و مغارب، صاحب ذوالفقار، اولین خلیفه بنی هاشم و چهارمین خلفای راشدین و نخستین امامان عترت و ... نمی¬توان با قلم شکسته و ناتوان چیزی را نوشت، و یا با زبان غیر گویا سخنی را گفت، ولیکن از باب ما لا یدرک کله لا یترک جلّه، خلاصه¬ای از سیرت آن امام بزرگوار می¬توان نوشت که به قول شاعر: آب دریا را اگر نتوان کشید/ هم به قدر تشنگی باید چشید.
شرح حال علی بن ابی¬طالب در چند سطر
«اسم الذی أعشقته اوّلُه ناظرُه: إن فاتنی اوّلُه فإنّ لی آخِرَه»؛ «نامی که من عاشق او هستم حرف اول آن نام، بیننده اوست؛ یعنی حرف (عین) که در زبان عربی به معنای چشم است و اولین حرف از نام حضرت علی است.
اگر حرف اول آن اسم از من فوت شد، آخر آن (لی) برای من است»؛ یعنی آن اسم مبارک (علی) = ع + لی که به معنای بلند مرتبه است.
علامه حافظ ابن حجر عسقلانی شافعی مذهب در کتاب «تقریب التهذیب» خود می¬نویسد: «علی بن ابی-طالب بن عبدالمطلب بن هاشم الهاشمی، ابن عمّ الرسول(ص) و زوج ابنته، من السابقین الأولین، المرجح أنه اول من أسلم، و هو: أحد العشرة، مات فی رمضان سنة اربعین، و هو یومئذٍ أفضل الأحیا، من بنی آدم بالأرض بإجماع اهل السنة؛ و له ثلاث و سئون سنة علی الأرجح» (ابن حجر، 1422ق، ج2، صص44و45)؛ «علی پسر ابوطالب پسر عبدالمطلب پسر هاشم، از قبیله بنی¬هاشم، پسر عموی رسول الله(ص)، همسر فاطمه زهرا(رض)، از سابقین اولین که بدین مبین اسلام مشرف شده¬اند، بنا به قول موثق و معتبر او اولین کسی است که اسلام آورده است، و یکی از ده یار بهشتی است. و در ماه مبارک رمضان سال 40 هجری به درجه رفیع شهادت نائل گردید. به اتفاق مسلمانان حضرت امیرالمؤمنین علی(رض) در هنگام ضربت بهترین زندگان بشریت بر کره زمین بوده¬اند و بنا به قول معتمد و معتبر 63 سال عمر کردند». اصحاب کتب سته از حضرت علی(رض) در کتب شش¬گانه حدیث، روایت کرده¬اند. این مطلب ابن حجر با رمز (ع)؛ یعنی جماعت و اصحاب کتب سته در ترجمه حضرت علی(رض) بیان داشته که بخاری، مسلم، ابوداود، ترمذی، نسائی و ابن ماجه از حضرت علی(رض) روایت کرده¬اند.
زندگانی حضرت علی(رض)
بنا به اصح تواریخ، حضرت علی(رض) ده سال قبل از بعثت، و 23 سال قبل از هجرت در شهر مکه مکرمه به دنیا آمد. مادرش فاطمه بنت اسد او را حیدر نام نهاد که از جهت معنی همنام پدر خودش بود، ولی ابوطالب نامش را تغییر داد و او را علی نامید.
مجاهد بن جبر که از بزرگان تابعین است، می¬گوید: «یکی از نعمتهای خداوند متعال بر حضرت علی بن ابی¬طالب(رض) کفالت و سرپرستی پیامبر(ص) بر وی بود» (طبری، بی¬تا، ج2، ص313).
اهل سیرت می¬نویسند: چون قریش با بحران اقتصادی روبرو شدند، ابوطالب مردی عیالمند بود، درآمدهایی که از راه تجارت و بازرگانی به دست می¬آورد، به خوبی کفاف معیشت روزگارش نمی¬کرد، پیشنهاد رسول الله(ص) به عمویش عباس(رض) چنین بود که فرمود: «ای عباس برادرت ابوطالب مردی عیالمند است، خوب است بار او را سبک کنیم. من یکی از فرزندانش را به نزد خود می¬برم. تو نیز یکی را پیش خودت ببر، عباس(رض) با این پیشنهاد موافقت کرد و به اتفاق نزد ابوطالب رفتند، و کفالت فرزندانش را خواستار شدند، ابوطالب گفت: «عقیل را برایم بگذارید، و هر کدام از فرزندان که می¬خواهید، ببرید». آنگاه رسول خدا(ص)، علی(رض) را و عباس، جعفر را به خانه خود بردند (مصری، ص5).
مرحوم سید عبدالرحی