بسم الله الرحمن الرحیم

بسم الله الرحمن الرحیم
وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ - و گفتند؛ اگر می شنیدیم و عقل مان را به کار می بستیم اکنون از دوزخیان نبودیم!(سوره ملک آیه 10)
وقتی طرز شنیدن به حق را ندانیم و نتوانیم، وقتی در این دنیا حاکمیت عقل از دست برود، آنچه بر جای می ماند چیزی جز حسرت نخواهد بود. چه تنها حاکمیت مورد تأیید خداوند که راه به صلاح می برَد، حکومت عقل است. عقل است که اولین مخلوق خداست؛ أوَّلُ ما خَلَقَ اللّه ُ العقَلُ - نخستين چيزى كه خدا آفريد، عقل بود .(بحار الأنوار : 1/97/8)
عقل است که بزرگترین تابع حق است. عقل است که عدالت را می فهمد و قادر است به عدالت رفتار کند. عقل است که خلّاق است، که گره گشای معضلات و مشکلات مادی و معنوی است. این نور عقل است که خوب می بیند وصلاح را از فساد تشخیص می دهد. عقل، آفریننده خوبی‌ ها، زداینده بدیها و ایجادکنندهٔ فوائد عدیده است.
عقل محبوب خداست و ازمیان تمامی مخلوقاتش، برگزیده ای کارآمد و ارزشمند است. عقل، بهشت آفرین و دوزخ زُداست. این عقل همان است که شایسته حکومت است.
هر نوع حاکمیتی که بی بهره از عقل خداداده باشد جز خسارت و ویرانی به بار نخواهد آورد. و یادت باشد که عذاب سعیر نتیجه بی عقلی وحماقت است. ای دوست، این عقلی که می گویم خود عین عشق است، عین فرزانگی است، و تو با مراقبه به چنین عقلی واصِل میشوی. عقلی که درست می شنود و درست می بیند، عقلی که خود دروازه شهود است. مراد از این عقل، ذهن و ذهنیات تو نیست، احساسات و عواطف تاریک و آگاهی های ناقص و مغشوش نمی باشد. این عقل علت و منشأ خلقتی است که در آن واقع گشته ای.
نور است؛ العَقلُ نورٌ خَلَقَهُ اللّه ُ لِلإنسانِ ، و جَعَلَهُ يُضيءُ عَلَى القَلبِ ؛ لِيَعرِفَ بِهِ الفَرقَ بَينَ المُشاهَداتِ مِنَ المُغَيَّباتِ -خرد نورى است كه خداوند براى انسان آفريد و آن را روشنگر دل قرار داد، تا در پرتو آن تفاوت ميان ديدنيها و ناديدنيها را بشناسد.(عوالی اللآلی : 1/248/4)