بانوان نامدار تاج زمان دانش اولین بانو ی حقوق دان

تنها در زندان
«تاج زمان دانش» در سال 1305 در تبریز به دنیا آمد، تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در مدرسه فرهنگ و دانشسرای مقدماتی این شهر گذراند و در کنار تحصیل، زبان های انگلیسی و فرانسوی را هم یاد گرفت.
همسرش با این که خود از دانشکده حقوق دانشگاه تهران فارغ التحصیل شده بود، اما با ادامه تحصیل او به شدت مخالف بود اما تاج زمان دانش به خاطر علاقه ای که به ادامه تحصیل داشت، از همسرش جدا و با خانواده راهی تهران شد. او در تهران در کلاس های شبانه شرکت کرد و بعد از گرفتن مدرک دیپلم، در کنکور ورودی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران پذیرفته شد. او همزمان با تحصیل، در مدرسه فیروزکوهی تهران تدریس می کرد. بعد از فارغ التحصیلی در رشته حقوق و علوم سیاسی، تاج زمان دانش در سال 1336 به فرانسه رفت و در سال 1341 و بعد از گذراندن پایان نامه اش با عنوان «صلاحیت قاضی اطفال»، دکترای علوم جنایی را از «دانشگاه اکس آن پرووانس» دریافت کرد. دانش در سال 1344 از «دانشگاه نوشاتل» سوییس دکترای حقوق جزا گرفت؛ او اولین زن ایرانی ای بود که موفق به اخذ دکترای حقوق از خارج از کشور شد.
تاج زمان دانش در ایران به عنوان اولین زن وارد دانشگاه پلیس شد و رشته جزاشناسی را تدریس کرد. او بعد از مدتی برای اولین بار توانست بندهای زندان اطفال و نوجوانان را از بزرگسالان جدا کند و اولین کلاس های سوادآموزی و کارگاه های اشتغال را برای زندانی ها تشکیل دهد. در سال 1346 اولین دادگاه اطفال در تهران با پیگیری های او افتتاح شد. تاج زمان کمی بعد به فکر اصلاح آیین نامه زندان ها طبق اصول علمی افتاد و تدوین «آیین نامه جدید زندان ها» را شروع کرد و در سال 1347 این آیین نامه را در 348 ماده به اجرا درآورد. او همزمان درس «بزهکاری اطفال» را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران تدریس می کرد و کمی بعد هم به سمت مدیر کل حقوق آموزش و پرورش منصوب شد. دانش در سال 1354 برای تدریس، از آموزش و پرورش به دانشگاه تهران منتقل شد.
بعد از انقلاب فرهنگی و بازگشایی دانشگاه ها او بار دیگر برای تدریس به دانشگاه دعوت شد و به کار خود ادامه داد و تا زمان بازنشستگی در سال 1381، کتاب ها و مقالات تخصصی زیادی به چاپ رساند. کتاب های «کیفرشناسی»، «دادرسی اطفال در حقوق تطبیقی»، «اصول علم زندان ها»، «اطفال و جوانان بزهکار»، «حقوق زندانیان و علم زندان ها در ایران و فرانسه»، «مجرم کیست؟ جرم شناسی چیست؟»، «معتاد کیست؟ مخدر چیست؟»، «طفل بزهکار کیست؟ روش اصلاح و تربیت او چیست؟» از جمله کتاب های این حقوقدان ایرانی هستند که در سال های قبل و بعد از انقلاب اسلامی چاپ شده اند.
دکتر دانش در سال 1388 از دنیا رفت.