تفسیر قرآن

نکته هایی از تفسیر آیات 5 تا 11 سوره نجم

در اين آيات به مسئله معراج پيامبرصلى الله عليه وآله اشاره شده كه ما سيمايى از معراج را در جلد هفتم تفسير نور به مناسبت آيه اول سوره اسراء بيان نموديم.
در تفسير روح المعانى آمده است: در جاهليّت، هنگامى كه دو نفر هم قسم مى شدند، كمان هاى خود را در كنار هم قرار مى دادند و زه آن را مى كشيدند و هر دو يك تير مى انداختند، كنايه از آن كه هر دو يكى شده اند.
فرشته، در افق اعلى نيست، بلكه در افق مبين است و پيامبر بسيار بالاتر است و مى تواند او را مشاهده كند. «و لقد رأه بالافق المبين»(12)
خداوند مكان ندارد و منظور از افق اعلى (ناحيه برتر)، مكان خاصّى نيست، بلكه مراد اوج بلند مرتبگى و كنايه از احاطه و تسلّط همه جانبه خداوند است.
وحى در زمين، با واسطه است، «نزل به روح الامين على قلبك»(13)، جبرئيل، قرآن را بر قلب تو نازل كرد. امّا در اينجا كه سخن از معراج پيامبر است، فرمود: «فاوحى الى عبده ما اوحى» يعنى در مقام قرب خبرى از واسطه نيست و فرشته مقرب هم راهى به آنجا ندارد.
از امام سجادعليه السلام پرسيدند: علت معراج پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله چه بود، مگر خدا مكان دارد؟ حضرت فرمود: معراج براى آن بود كه خداوند، ملكوت آسمان ها و آنچه را در آنهاست از عجايب صنعت و ابتكار، به پيامبرش نشان دهد.(14)
كلاسى كه پيامبرصلى الله عليه وآله در معراج ديد، كلاس ويژه اى بود:
محل كلاس: برترين مكان. «و هو بالافق الاعلى»
استاد: (خداوند) قوى ترين استاد. «علّمه شديد القوى»
محتواى درس: (وحى) محكم ترين سخن. «ان هو الا وحى يوحى»
از امام سؤال كردند: «هل رأى رسول اللّه ربّه» آيا پيامبر در معراج پروردگارش را ديد؟ حضرت فرمودند: «نعم بقلبه رآه» آرى، خدا را به قلبش مشاهده كرد. سپس اين آيه را تلاوت فرمودند: «ما كذب الفؤاد ما رأى»(15)
امام رضاعليه السلام فرمود: آيه «لقد رأى من آيات ربّه الكبرى»(16)، آيه «ما كذب الفؤاد ما رأى» را تفسير مى كند، يعنى مراد از رؤيت در آيه، ديدن آيات الهى است، نه ذات خداوند.
-----
12) تكوير، 23.
13) شعراء، 193.
14) تفسير كنزالدقائق.
15) تفسير كنزالدقائق.
16) نجم، 18.

بر گرفته از کتاب الکترونیکی تفسير نور مرکز اطلاع رسانی غدیر