قدمت زبان ترکی در آذربایجان

turk dunyasi
تاریخ و فرهنگ ترکها
قدمت زبان ترکی در آذربایجان
نسخه منحصر به فرد فرمان تاریخی حضرت علی (ع) خطاب به مسلمانان در مورد آزادی ادیان و خودداری از بد رفتاری با نصرانیان که در سال 450 هجری قمری در تبریز به ترکی ترجمه شده است نشان از قدمت زبان ترکی در آذربایجان دارد.این اثر به صورت طوماری به طول 6/75 متر و عرض 35 سانتیمتر بر روی پوست با خط کوفی بسیار زیبا و خوانا نگارش یافته و ذیل هر سطر کوفی با خط نسخ مایل به ثلث عین متن عربی با رنگ طلایی تکرار شده و در ردیف سوم زیر هر متن عربی ترجمه ترکی آذربایجانی آن داده شده است.این عهدنامه را هشام ابن عتبه ابن الوقاص به فرموده حضرت علی در سال 40 هجرت در دیر حزقیل مشهور به بدی الکفل نوشته است
سند فوق را ضحاک بن عجلان در قرن پنجم هجری در تبریز رونویسی و به ترکی آذربایجانی ترجمه کرده است.این اثر بر فراز یکی از درهای کاخ چهل ستون اصفهان قرار داشته و هم اکنون در موزه چهل ستون این شهر نگهداری می شود.استنساخ و ترجمه ترکی این اثر منحصر به فرد در سال 450 هجری قمری در تبریز نشان می دهد که زبان ترکی نه تنها از صدها سال جلوتر از رونویس شدن این اثر، زبان عمومی مردم آذربایجان بوده بلکه ترجمه شده اثر نفیسی چون سند یاد شده به این زبان یعنی ترکی آذربایجان نشان می دهد که ارزش و اهمیت زبان ترکی و گستردگی آن در قرن پنجم در آذربایجان در چه حد بوده است
چرا که وقتی اثری در منطقه ای به صورت مکتوب به زبان آن منطقه در می آید نشان می دهد صد ها شاید هم هزاران سال جلوتر، آن  زبان، زبان عمومی، اصلی و شفاهی مردم آن منطقه بوده است.این اثر مدتها قبل از ورود سلجوقیان به ایران و آزربایجان به ترکی ترجمه شده.پس سلجوقیان زبان مردم آزربایجان را ترکی نکرده اند.اگر زبان عموم مردم آزربایجان پهلوی بوده پس چرا کسی برعکس زبان ترکی به آن اهمیتی نداده و خط مجعول پهلوی را زیر این خطوط حک نکرده؟