تفسیر قرآن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم

هر روز آیاتی از قرآن کریم را با تأمل و دقت مطالعه کنیم.
فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ

ترجمه و تفسیر آیه به آيه سوره حمد

آیه 4

مٰالِكِ يَوْمِ الدِّينِ (٤)
صاحب و داراى روز پاداش است

نکته ها:
مالكيّت خداوند، حقيقى است و شامل احاطه و سلطنت است، ولى مالكيّت هاى اعتبارى، از سلطه ى مالك خارج مى شود و تحت سلطه ى واقعى او نيست. «مالك يوم الدين»
با آنكه خداوند مالك حقيقى همه چيز در همه وقت است، ولى مالكيّت او در روز قيامت و معاد جلوه ى ديگرى دارد؛
* در آن روز تمام واسطه ها واسباب نسبت به كفار قطع مى شوند. «تقطّعت بهم الاسباب»(31)
* نسبت ها و خويشاوندى ها نسبت به كفار از بين مى رود. «فلا انساب بينهم»(32)
* براى كفار مال و ثروت و فرزندان، سودى ندارند. «لاينفع مال و لابنون»(33)
* بستگان و نزديكان نيز فايده اى نمى رسانند. «لن تنفعكم ارحامكم»(34)
* نه زبان كفار، اجازه عذر تراشى دارد و نه فكر آنها، فرصت تدبير. تنها راه چاره لطف خداوند است كه صاحب اختيار آن روز است.
لفظ «دين» در معانى گوناگون به كار رفته است:
الف: مجموعه ى قوانين آسمانى. «إنّ الدّين عنداللَّه الاسلام»(35)
ب: عمل و اطاعت. «للّه الدّين الخالص»(36)
ج: حساب و جزا. «مالك يوم الدّين»
«يوم الدّين» در قرآن به معناى روز قيامت است كه روز كيفر و پاداش مى باشد. «يسئلون ايّان يوم الدّين»(37) مى پرسند روز قيامت چه وقت است؟
قرآن در مقام معرّفى اين روز، مى فرمايد: «ثم ما ادراك ما يوم الدّين . يوم لا تملك نفس شيئاً و الامر يومئذ للّه»(38) (اى پيامبر!) نمى دانى روز دين چه روزى است؟ روزى كه هيچ كس براى كسى كارآيى ندارد وآن روز تنها حكم و فرمان با خداست.
«مالك يوم الدّين» نوعى انذار و هشدار است، ولى با قرار گرفتن در كنار آيه ى «الرّحمن الرّحيم» معلوم مى شود كه بشارت و انذار بايد در كنار هم باشند. نظير آيه شريفه ديگر كه مى فرمايد: «نبّى ء عبادى انّى أنا الغفور الرّحيم . و أنّ عذابى هو العذاب الاليم»(39) به بندگانم خبر ده كه من بسيار مهربان و آمرزنده ام، ولى عذاب و مجازات من نيز دردناك است. همچنين در آيه ديگر خود را چنين معرّفى مى كند: «قابل التَّوب شديد العقاب»(40) خداوند پذيرنده ى توبه مردمان وعقوبت كننده ى شديد گناهكاران است.
در اوّلين سوره ى قرآن، مالكيتَ خداوند عنوان شده است، «مالكِ يوم الدّين» و در آخرين سوره، مَلِكيت او. «ملك النّاس»
-----
31) بقره، 166.
32) مؤمنون، 101.
33) شعراء، 88.
34) ممتحنه، 3.
35) آل عمران، 19.
36) زمر، 3.
37) ذاريات، 12.
38) انفطار، 18 - 19.
39) حجر، 49 - 50.
40) غافر، 3.

بر گرفته از پایگاه جامع قرآنی نور
و کتاب الکترونیکی تفسير نور مرکز اطلاع رسانی غدیر