حیوان سال ۱۴۰۳

حیوان نماد سال ۱۴۰۳؟
سرانجام سال #۲۰۲۴ میلادی هم تحویل شد. سال نویی که شروعش مانند سالیان گذشته با بیمها و امیدهای بسیار همراه است؛ که موضوع بحث و نوشتار من نیست😌 آنچه اینجا به آن می‌پردازم موضوع و چالشی است که سال ۱۴۰۱ هم با آن درگیر بودم، "#حیوان_نماد_سال" اگر خاطر خوانندگان باشد در ایام ماقبل عید آن سال، بازارها پر شده بود از انبوه نمادهای "ببر" حال آنکه در #گاهشمار ایرانی نماد سال "پلنگ" بود و من در مقاله‌ای گفتم که این #اشتباه_عمومی از نماد حیوان سال نوی چینی ناشی می‌شود که ببر بوده و خوب بازار ایران هم پر است از محصولات وارداتی آن سامان! اکنون هم همین بساط است. در سایت‌ها و فضای مجازی نماد سال #۱۴۰۳ را #اژدها می‌گویند حال آنکه طبق توالی نمادها نوروز آتی به نام #نهنگ موسوم خواهد شد. حالا نهنگ گاهشمار ما کجا و اژدهای شرقی‌ها کجا!
اما یک پرسش 🤔 چرا بین ببر و پلنگ که هردو #گربه‌سان هستند در دو گاهشمار شباهت هست اما بین نهنگ و اژدها اینقدر تفاوت؟!🤔
حقیقت امر این است که نهنگ خلاف باور عمومی نامی است که به #تمساح داده شده بود و بعدها برای معرفی ماهی بزرگ اقیانوس بکار گرفته شد. من اولین بار این معنا را در کتابی با موضوع آموزش نقاشی کودکان دیدم؛ جایی که مؤلف ترسیم ساده تمساحی را تشریح کرده بود و اتفاقا ذیل همان بخش توضیح داده بود کاربرد واقعی واژه نهنگ کجاست. بعدها سند جالب و معتبر دیگری از این تعبیر را یافتم. در #شاهنامه فردوسی بخش #رستم_و_اسفندیار جایی که #بهمن فرزند اسفندیار می‌خواهد ملاقاتش با رستم را گزارش کند در وصف رستم می‌گوید "دل شیر دارد تن ژنده پیل / نهنگان برآرد ز دریای نیل" برای من همین بیت هزارسال قبل گواه مفهوم واژه نهنگ است. #نیل رود خروشان سرزمین مصر، به تمساحهایش مشهور است، نه ماهی‌های عظیم‌الجثه. مطالعه کتاب #سینوهه پزشک مخصوص فرعون در این خصوص می‌تواند راهنما باشد. در هر حال می‌توان شباهتی ولو مختصر میان تمساح و اژدها یافت و من باور دارم نهنگ گاهشمار ایرانی همان تمساح بوده است؛ هرچند گذر زمان و تغییرات مفهومی واژگان آن درنده خوفناک را به این شناگر بی‌آزار بدل کرده است.