وهمانا خداوند مهربان است

خداوند در برخى آیات مى فرماید: «اذكروا نعمتى» [449] نعمت هاى مرا یاد كنید. ولى در این آیه مى فرماید: «اذكرونى» یاد خود من باشید. و این بخاطر درجات شناخت و معرفت مردم است. بگذریم كه یاد خداوند، زمینه ساز شكر است و لذا بر شكر مقدّم شده است. این آیه، نشانگر نهایت لطف خداوند به بنده است. انسانى كه جهل، فقر، فنا و حقارت، از ویژگى هاى اوست، چقدر مورد لطف قرار گرفته كه خداوندِ علیم، غنى، باقى و عزیز به او مى گوید: مرا یاد كن تا ترا یاد كنم. مگر یاد كردن ما چه ارزشى دارد؟ مگر نه این است كه یاد كردن ما نیز خود توفیقى از سوى اوست؟

یاد كردن خدا تنها با زبان نیست، با دل و جان باید خدا را یاد كرد. یاد خدا هنگام گناه و دست كشیدن از آن، یاد واقعى است. و بهترین نوع یاد كردن خداوند، نماز است كه فرمود: «اقم الصلوة لِذكرى» [450]

با اینكه شكر، یكى از مصادیق ذكر خداست، ولى نام آن جداگانه در كنار ذكر آمده و این نشانه ى اهمیّت شكر، به عنوان مصداق بارز ذكر است.

خداوند، با انسان داد وستد مى كند و هیچ كارى از انسان را بى بهره نمى گذارد: «اذكرونى اذكركم»، «اوفوا بعهدى اوف بعهدكم» [451] ، «فافسحوا یفسح الله لكم» [452]

امام باقر علیه السلام در ذیل این آیه، یكى از مصادیق ذكر خدا را، تسبیحات حضرت زهرا شمردند كه 34 مرتبه اللَّه اكبر، 33 مرتبه الحمدللَّه و 33 مرتبه سبحان اللَّه مى باشد.

موانع [453] ذكر خداوند:

الف: شیطان. «انساهم ذكر اللّه» [454] شیطان، آنها را از یاد خدا غافل كرد.

ب: تكاثر و رقابت ها. «ألهیكم التَّكاثُر» [455] شما را افزون خواهى، سرگرم ساخت.

ج: آرزوها و خیال. «و یُلهِهم الاَمَل» [456] آرزو، آنها را سرگرم نمود.

اثرات یاد خدا:

* یاد نعمت هاى او، رمز معرفت و شكر اوست.

* یاد قدرت بى پایان او، رمز توكّل به اوست.

* یاد علم و آگاهى او، رمز حیا و تقواى ماست.

* یاد الطاف او، رمز محبّت به اوست.

* یاد عدالت او، رمز خوف از اوست.

* یاد امدادهاى او، رمز امید و رجاست.

-----

449) بقره، 40.

450) طه، 14.

451) بقره، 40.

452) مجادله، 11.

453) تفسیر نورالثقلین، ج 1 ص 140.

454) مجادله، 19.

455) تكاثر، 1.

456) حجر، 3.