تاریخ ناگفته برنامه هسته ای ایران در دولت های هاشمی خاتم

تاریخ ناگفته برنامه هسته ای ایران در دولت های هاشمی، خاتمی و احمدی نژاد
بخش سوم :

آمریکایی­ها نوشته بودند که تا زمان برقراری اعتماد نسبت به برنامه هسته ­ای شما یعنی تا زمانی که من به آژانس بگویم که مطمئنم شدم که برنامه هسته­ ای ایران صلح آمیزاست شما باید چند تا کار انجام بدهید
۱- فرایند غنی سازی را در ایران به نحوه راستی آزمایی به تعلیق در بیاورید.

۲- ایران باید پروتکل الحاقی را اجرا کند. پروتکل الحاقی یک سندی است که ضمیمه می­شود به موافقت­نامه پادمان و به آژانس اجازه دسترسی­ها و بازرسی­ها گسترده تری می دهد anywhere every time)) هر جا و هر وقت که دلشان بخواهد فقط باید چند وقت قبلش به شما اطلاع بدهند. ۲۴ ساعت قبل از بازرسی به شما می­گوید می­خواهم بیایم فلان تاسیسات را ببینم این ۲۴ ساعت هم برای چیست؟ مال این است که ما ویزا صادر کنیم یعنی در واقع بازرسی فوری است.

۳- یک اظهار نامه بدهید و کل برنامه هسته­ای گذشته خودتان را توصیف کنید. بنویسید تا کنون چه کار انجام داده­اید و این اتفاقات ادامه داشته باشد تا زمانی که آژانس اعلام کند که من نسبت به ماهیت برنامه هسته­ای ایران مطمئنم. در آن مقطع یک بحث بسیار جدی شکل گرفت که ما با چه طرف هستیم و ما با چه جور پرونده­ای مواجه هستیم. یک دیدگاه این بود که این نقطه شروع فشار بین المللی جدید به ایران است و آمریکایی­ها به سادگی دست از این پرونده بر نخواهند داشت و ما با یک منازعه به شدت طولانی طرف هستیم که در آن برنامه هسته­ای ایران ابزاری برای تغییر رژیم قرار خواهد گرفت.

دیدگاه دیگر این بود که، برنامه هسته­ای صرفا زمانی ارزش دارد که ابزاری برای معامله با غرب باشد، ابزاری برای ارتقا­ی روابط بین ایران و غرب باشد خودش ارزش ندارد. بنابر این ما باید از برنامه هسته­ای استفاده کنیم تا بتوانیم روابطمان را با غرب احیا کنیم بعد آن وقت چه بلایی بر سر برنامه هسته­ای می آمد، خیلی مهم نبود به خاطر اینکه برنامه هسته­ای از دید آقایان خیلی اصالت نداشت. آن چیزی که اصالت داشت ارتقای روابط با غرب بود.
تیمی که نظر دوم را داشت مسئولیت پرونده هسته ­ای ایران را به عهده گرفت.

و حسن روحانی هدایت پرونده هسته ای را بر عهده گرفت .
در دبیر خانه شورای عالی امنیت ملی وقت، نگاهشان چطور بود ؟

این خیلی مهم است. این اصل دعوای ما است حالت نگاه آقایان این بود که مشکل اصلی بین ایران و غرب مشکل اعتماد است، آنها به ما اعتماد ندارند ما به آنها اعتماد نداریم اگر ما می­خواهیم مشکل هسته­ای حل بشود باید اعتماد سازی کنیم یعنی باید شرایطی به وجود بیاید که طرف غربی شرایط ایران را بپذیرد. بنابراین یک فرایندی شروع شد تحت عنوان فرایند انجام اقدامات اعتماد سازی. قلب دیپلماسی هسته­ای دولت اصلاحات یک پیش فرض داشت، پیش فرض آن این است که ارتقای روابط با غرب مهم است و اینکه ما هرگز در دفاع و صنعت نمی­توانیم مستقل باشیم و پیش فرض دیگرش این است که ما هر گز زورمان به امریکا نمی­رسد و نباید وارد مسابقه قدرت با امریکا شویم.

خوب حالا چه کار انجام بدهیم؟ ما باید بین خودمان و غرب اعتماد ایجاد کنیم و ارتفاع دیوار بی اعتمادی بینمان را کم کنیم. آن وقت که این مشکلات به قول آقای حسین موسویان که همیشه به من می­گفت چونکه صد آید نود هم پیش ماست، وقتی ما با غرب به اعتماد متقابل رسیدیم مشکل هسته­ای ما هم خود به خود این وسط حل می­شود.
آمریکایی­ها در آن مقطع با ما مذاکره نمی­کردند و اروپایی­ها هم از این حرف خوششان می­آمد. می­گفتند آقا احسنت. اصل قصه همین است ما باید با هم دیگر اعتماد سازی کنیم، منتها اعتماد سازی که به حرف نیست به عمل است شما باید گام­های بردارید برای جلب اعتماد ما. گفتند خوب چه کار کنیم؟ گفتند همان چیزی که در توافق­نامه سبتامبر نوشته شده است کل برنامه غنی سازی باید تعلیق بشود.ببنید چه اتفاقی افتاد این همه­اش به اسم اعتمادسازی، اعتماد سازی میکنیم که نهایتا اینها برنامه ما را بپذیرند.

این داستان اعتماد سازی است. در سه مرحله کل برنامه هسته­ ای ایران تعلیق شد در اکتبر ۲۰۰۳ ما نطنز را تعلیق کردیم در حالی که فقط ۱۰ تا ماشین سانتریفیوژ در نطنز وجود داشت. یعنی ما هنوز یازدهمین آن را نصب نکرده بودیم. در فوریه سال ۲۰۰۴ ما رفتیم بروکسل. آقایان رفتند یه توافقی هم امضا کردند به نام توافق­نامه بروکسل، طبق توافق­نامه بروکسل کارگاه­های ساخت قطعات و مونتاژ ماشین­های سانتریفیوژ هم در ایران تعلیق شد، یعنی رفتند یک سری کارگاه در شرکت کالای الکتریک وجود داشت که در آن گارگاهها قطعه می­ساختیم، فرایند قطعه سازی هم در ایران تعلیق شد.

در نوامبر سال ۲۰۰۴ یعنی آبان سال ۱۳۸۳ برای اولین بار ما کل سیکل سوخت را تعلق کردیم یعنی ساقند – اردکان – اصفها